Tác động của amiăng trắng đối với sức khỏe và môi trường

Theo báo cáo của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, với những tính năng vượt trội như độ bền cơ học và tính đàn hồi cao, chịu ma sát tốt, chống cháy, chịu được môi trường kiềm, cách điện, khó phân hủy..., AMA trắng được coi là nguyên liệu đầu vào hữu ích cho hơn ba nghìn sản phẩm.

Loại sợi này được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng (tấm lợp phi-brô xi-măng), các vật liệu cách điện, ô-tô, hàng không, đóng tàu, sản xuất vật liệu chống cháy, an ninh quốc phòng... Trên thế giới, AMA trắng được phép sử dụng tại 147 quốc gia, vùng lãnh thổ, kể cả những nước phát triển như: Mỹ, Ca-na-đa, Nga, Bra-xin, Ấn Độ... Ngay trong khối ASEAN cũng không có nước nào cấm sử dụng.

Tại Việt Nam, AMA trắng đang được sử dụng trong nhiều lĩnh vực, nhưng sử dụng rộng rãi nhất là trong ngành vật liệu xây dựng. Với tính năng ưu việt và giá thành thấp, sản phẩm này đã và đang đáp ứng được nhu cầu về tấm lợp giá rẻ cho người dân, nhất là người dân tại các vùng sâu, vùng xa (đáp ứng 62% nhu cầu tấm lợp hằng năm cho những gia đình có thu nhập thấp).

Từ nhiều năm nay, tấm lợp phi-brô xi-măng đã đồng hành cùng các chương trình hỗ trợ người nghèo và khắc phục hậu quả thiên tai; chương trình thực hiện Quyết định 167 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ nhà cho người nghèo và đối tượng chính sách…

Cũng như một số quốc gia trên thế giới, tại Việt Nam cũng còn một số quan điểm trái chiều liên quan đến việc có nên tiếp tục cho phép sử dụng AMA trắng một cách an toàn và kiểm soát hay cấm sử dụng loại sợi này do lo ngại khả năng gây ung thư cho người khi tiếp xúc.

Tuy nhiên theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Hồng Tịnh: việc đề xuất cấm sử dụng AMA trắng tại Việt Nam vào năm 2020 cần được xem xét một cách thấu đáo dựa trên các hiệp ước quốc tế và pháp luật hiện hành của Việt Nam.

Đồng thời, cần phải phân tích kỹ gánh nặng kinh tế cho Chính phủ nếu ban hành lệnh cấm sử dụng AMA trong sản xuất tấm lợp phi-brô xi-măng khi đất nước còn nhiều hạng mục cần ưu tiên phát triển.

Do vậy, việc xây dựng lộ trình cấm AMA trắng cũng nên thực hiện đối với từng loại sản phẩm riêng biệt để giúp các doanh nghiệp có thời gian thích hợp để chuyển đổi với chi phí thấp nhất.

Ngoài ra, Việt Nam đi sau các nước trong sản xuất các sản phẩm có chứa AMA trắng, do vậy hoàn toàn có thể tiếp thu được những kinh nghiệm trong việc quy định điều kiện trong sản xuất AMA trắng, cũng như các công nghệ, quy trình để bảo đảm sản xuất an toàn, rủi ro thấp.

Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan quản lý chuyên môn tập trung nghiên cứu, đánh giá một cách khoa học, toàn diện những tác động của AMA trắng đối với sức khỏe con người và môi trường, không chỉ trong ngành sản xuất tấm lợp phi-brô xi-măng mà cả trong các ngành công nghiệp khác. Trên cơ sở đó xây dựng các chính sách quản lý phù hợp với quy định của quốc tế và Việt Nam; phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội; bảo đảm quyền lợi của người lao động, người sản xuất và người tiêu dùng.

Là người trực tiếp tham gia các nghiên cứu, khảo sát thực tế, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, Bùi Sỹ Lợi chia sẻ: Hiện có khá nhiều nghiên cứu từ nhiều góc độ, quy mô khác nhau của quốc tế và Việt Nam về sử dụng AMA trắng. Các nghiên cứu này chưa đưa ra bằng chứng rõ ràng, thuyết phục được nhóm phản đối cấm AMA trắng về vấn đề ung thư do AMA trắng gây ra ở Việt Nam.

Các cơ sở đưa ra chủ yếu dựa vào bằng chứng quốc tế. Cho nên, việc loại bỏ AMA trắng cần được nhìn tổng thể cả về góc độ y tế, sức khỏe, kinh tế, nhưng cũng phải hài hòa khi nhìn từ góc độ của nhà đầu tư, sản xuất và người lao động liên quan.

Tuy nhiên, dứt khoát phải có lộ trình rõ ràng và có bước chuyển tiếp để công khai và tất cả các bên đồng thuận, nhằm tuyên truyền để người dân hiểu, chia sẻ và thích ứng với chuyển đổi; đủ thời gian chuẩn bị về văn bản pháp lý vì thực tế liên quan đến nhiều luật và văn bản quy phạm pháp luật; đồng thời, đủ thời gian để doanh nghiệp, người lao động chuyển đổi sản xuất cũng như đủ thời gian để nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới, tìm ra vật liệu thay thế phù hợp...

Nhận thấy những ảnh hưởng nếu lệnh cấm được đưa ra mà chưa có giải pháp cho người dân, Văn phòng Chính phủ đã gửi văn bản đề nghị các bộ, ban, ngành tiếp tục nghiên cứu về loại sợi có thể thay thế AMA trắng. Chính phủ yêu cầu Bộ Xây dựng phối hợp các bộ, ban, ngành thực hiện nghiên cứu một cách tổng thể và chi tiết về sợi thay thế AMA trắng trước khi đưa ra lộ trình cấm sử dụng, nhập khẩu.