Triển khai kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan

Xây dựng lộ trình cụ thể

Ở Việt Nam, nguồn phát thải khí mê-tan chủ yếu đến từ hoạt động nông nghiệp, năng lượng và quản lý chất thải. Chính vì vậy, kế hoạch hành động quốc gia được thiết kế theo hướng tập trung, đồng bộ, vừa phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, vừa đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về kiểm soát phát thải.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, trọng tâm là đổi mới phương thức canh tác lúa nước và chăn nuôi. Các mô hình tưới tiêu ngập xen kẽ khô ướt (AWD) đang được nhân rộng tại nhiều địa phương, giúp tiết kiệm nước, giảm phát thải mê-tan mà vẫn bảo đảm năng suất.

Ngành chăn nuôi đẩy mạnh ứng dụng hầm biogas giảm khí thải mê-tan

Ngành chăn nuôi đẩy mạnh ứng dụng hầm biogas, tận dụng khí sinh học để sản xuất điện hoặc phục vụ sinh hoạt, vừa giảm khí thải, vừa tiết kiệm chi phí. Nhiều trang trại quy mô lớn đã chuyển đổi sang chăn nuôi hữu cơ, sử dụng chế phẩm sinh học thay thế kháng sinh, qua đó góp phần giảm khí mê-tan từ quá trình phân hủy chất thải.

Trao đổi về công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi lợn theo hướng kinh tế tuần hoàn, PGS. TS Cao Thế Hà, Trường Đại học Việt Nhật, ĐHQG Hà Nội cho biết: Đối với hầm biogas cần khắc phục 2 yếu tố: Thể tích hiệu dụng giảm dần; dòng chảy tắt làm giảm hiệu dụng, hiệu quả giảm. Việc xử lý được các vấn đề trên sẽ giúp các hầm biogas đạt QCVN về bảo vệ môi trường, giảm phí vận hành, tối ưu hóa diện tích cho các trường hợp quy mô nhỏ hoặc giới hạn diện tích.

Ngành năng lượng là lĩnh vực phát thải lớn thứ hai đang được yêu cầu rà soát toàn bộ hệ thống khai thác, vận chuyển và phân phối khí, dầu, than nhằm hạn chế tối đa rò rỉ mê-tan.

Các doanh nghiệp dầu khí triển khai công nghệ thu hồi khí đồng hành, tận dụng làm nhiên liệu thay vì xả bỏ ra môi trường. Song song đó, Chính phủ khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, điện gió, điện mặt trời và sinh khối để thay thế dần nhiên liệu hóa thạch, giảm áp lực phát thải.

Quản lý chất thải cũng là trọng tâm lớn của kế hoạch. Tại các đô thị, nhiều dự án xử lý rác bằng công nghệ đốt phát điện đang được triển khai, thay thế hình thức chôn lấp truyền thống là nguồn phát thải mê-tan chính.

Ở các bãi chôn lấp cũ, việc thu hồi khí phát sinh để phát điện hoặc sử dụng làm nhiên liệu sinh học đang mang lại hiệu quả thiết thực. Cùng với đó, chính sách phân loại rác tại nguồn, tái chế và tái sử dụng chất thải đang được đẩy mạnh, hướng tới hình thành nền kinh tế tuần hoàn.

Việc giảm phát thải mê-tan không chỉ là nỗ lực kỹ thuật mà còn là quá trình thay đổi tư duy phát triển.

Nâng cao nhận thức về trách nhiệm môi trường

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xem xét việc xây dựng và vận hành hệ thống quan trắc và cơ sở dữ liệu khí thải để kiểm soát nguồn phát sinh khí thải. Khi đó, các địa phương sẽ phải thực hiện kiểm kê khí thải định kỳ, tích hợp dữ liệu vào hệ thống quốc gia và công khai thông tin.

Cùng với các giải pháp trong nước, Việt Nam nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ cộng đồng quốc tế. Các tổ chức như FAO, UNDP, Ngân hàng Thế giới, JICA và USAID đang đồng hành trong nhiều chương trình chuyển giao công nghệ, cung cấp tài chính và hỗ trợ kỹ thuật.

Các nguồn phát thải khí mê-tan chủ yếu đến từ hoạt động nông nghiệp, năng lượng và quản lý chất thải.

Nhiều dự án thí điểm giảm phát thải mê-tan đã được triển khai ở đồng bằng sông Cửu Long, vùng trung du Bắc Bộ và khu vực đô thị lớn, qua đó tạo tiền đề nhân rộng trong giai đoạn tiếp theo.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp Việt Nam đang dần nhận thức sâu sắc hơn về trách nhiệm môi trường. Một số tập đoàn đã chủ động thực hiện kiểm kê khí nhà kính, áp dụng tiêu chuẩn ESG trong quản trị, hướng tới phát triển bền vững.

Việc tham gia thị trường tín chỉ carbon được xem là cơ hội để doanh nghiệp vừa giảm phát thải, vừa tạo ra giá trị kinh tế mới thông qua buôn bán tín chỉ giảm mê-tan.

Tuy nhiên, hành trình giảm phát thải mê-tan còn đối mặt với nhiều thách thức. Đó là chi phí đầu tư cao, công nghệ hiện đại chưa phổ biến, nhận thức cộng đồng chưa đồng đều, đặc biệt ở khu vực nông thôn.

Một bộ phận người dân vẫn còn e ngại khi thay đổi thói quen canh tác hoặc xử lý rác thải. Vì thế, công tác tuyên truyền, đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật được xem là yếu tố then chốt giúp kế hoạch hành động đi vào thực tiễn.

Các chương trình truyền thông về “Giảm phát thải mê-tan từ hành động nhỏ” đang được lan tỏa rộng khắp, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong từng hộ gia đình.

Về lâu dài, việc triển khai kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan không chỉ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu quốc gia về khí hậu mà còn tạo động lực chuyển đổi mô hình kinh tế theo hướng xanh và tuần hoàn.

Giảm phát thải mê-tan đồng nghĩa với nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm lãng phí, cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng.

Đồng thời, đây là cơ hội để nước ta tiếp cận các nguồn tài chính xanh quốc tế, thu hút đầu tư vào lĩnh vực năng lượng sạch, nông nghiệp thông minh và xử lý chất thải tiên tiến.

Phương Thu