Trình Quốc hội bỏ tòa án cấp cao và cấp huyện

Kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và cấp huyện

Sáng 8/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND.

Trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí cho biết, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của các TAND, số lượng, tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao và các quy định có liên quan.

Về mô hình tổ chức Tòa án, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong TAND khu vực.

Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án gồm: TAND tối cao; TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; TAND khu vực (sửa đổi Điều 4 Luật Tổ chức TAND năm 2024).

Về thành phần Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia, dự thảo Luật bổ sung thành phần của Hội đồng gồm 1 thủ trưởng đơn vị thuộc TAND tối cao là Thẩm phán TAND, 1 Chánh tòa Tòa Phúc thẩm TAND tối cao, 1 Chánh án TAND cấp tỉnh do Chánh án TAND tối cao chỉ định để thay cho 3 Chánh án TAND cấp cao tại điểm d khoản 1 Điều 40 Luật hiện hành.

Ngoài ra, trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống Tòa án 3 cấp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của TAND tối cao, TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, TAND khu vực.

Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí

Trong đó, về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các TAND tối cao, dự thảo luật đã bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của TAND cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị; tăng số lượng Thẩm phán TAND tối cao từ 13 - 17 người lên thành từ 23 - 27 người để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm tăng thêm từ TAND cấp cao chuyển về để đáp ứng chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội; bổ sung một điều luật quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa phúc thẩm TAND tối cao...

Đối với TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, dự thảo đã sửa đổi, bổ sung quy định về nhiệm vụ xét xử sơ thẩm của TAND cấp tỉnh theo hướng TAND cấp tỉnh xét xử sơ thẩm vụ án hình sự mà mức cao nhất của khung hình phạt là trên 20 năm tù, tù chung thân, tử hình và vụ án hình sự nghiêm trọng, phức tạp khác; bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của TAND khu vực đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của luật;...

Về TAND khu vực, cơ cấu lại các TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương thành TAND khu vực; sửa đổi, bổ sung quy định về cơ cấu tổ chức của TAND khu vực, trong đó quy định tại các TAND khu vực có các Tòa chuyên trách gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên.

Ngoài ra, dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án TAND cấp tỉnh, Thẩm phán TAND; tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao; sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Hội thẩm nhân dân; sửa đổi các quy định mang tính kỹ thuật;...

Phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp Tòa án

Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND với các lý do nêu tại tờ trình của TAND tối cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng

Nội dung của dự thảo luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất với hệ thống pháp luật; phạm vi sửa đổi, bổ sung tập trung vào các quy định có liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và nhiệm vụ, quyền hạn của TAND theo mô hình tổ chức 3 cấp. Hồ sơ dự án luật đầy đủ, đúng quy định, bảo đảm chất lượng, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, quyết định theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Bên cạnh đó, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành quy định về tổ chức TAND gồm TAND tối cao, TAND cấp tỉnh, TAND khu vực; (các Tòa án quân sự được giữ nguyên theo Luật hiện hành); kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện.

Đồng thời, Ủy ban cơ bản nhất trí việc phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp Tòa án, các nội dung sửa đổi, điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của các TAND là thực hiện đúng chủ trương về tăng cường phân cấp, phân quyền; phù hợp với tổ chức bộ máy, nguồn lực hiện có và khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao; bảo đảm TAND 3 cấp hoạt động bình thường, không gián đoạn.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng tán thành việc thành lập các Tòa Phúc thẩm TAND tối cao để thực hiện nhiệm vụ mới được giao về xét xử phúc thẩm bản án, quyết định hình sự của TAND cấp tỉnh chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị; nhất trí với đề nghị tăng số lượng Thẩm phán TAND tối cao từ 13 - 17 người (theo quy định luật hiện hành) lên 23 - 27 người để có đủ nhân lực thực hiện nhiệm vụ xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm mới tiếp nhận từ TAND cấp cao, bảo đảm chất lượng và thời hạn xét xử...

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng cho biết, Ủy ban tán thành việc trình Quốc hội xem xét, ban hành Nghị quyết về thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát Nhân dân, các luật tố tụng và các luật có liên quan, để bao quát đầy đủ việc triển khai thi hành và nội dung chuyển tiếp, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các dự thảo luật trình Quốc hội cho ý kiến, thông qua tại kỳ họp thứ 9.

Đồng thời, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát để quy định đầy đủ các nội dung chuyển tiếp, bảo đảm cho TAND, Viện Kiểm sát Nhân dân và các cơ quan có liên quan hoạt động đồng bộ, thông suốt, không bị gián đoạn trong và sau quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.