Vì sao quả quất ngày Tết có thể trở thành độc dược?

Trong Đông y, quả quất có vị chua ngọt, tính ấm nên thường được sử dụng trong các bài thuốc trị ho, giải cảm, thông phổi, trừ đờm. Tới nay trong dân gian vẫn lưu truyền nhiều bài thuốc trị ho hiệu quả từ quả quất như quất hấp đường hoặc quất ngâm đường phèn mật ong.

Theo lương y Hoàng Gia Trí – Phòng chẩn trị y học cổ truyền số 2B Thể Giao, Hà Nội, vỏ quất có tác dụng như trần bì (vỏ cam quýt), có tác dụng kiện tì, tiêu thực, hành khí trong hệ tiêu hóa rất tốt nên hay được dùng trong các trường hợp đầy bụng khó tiêu hoặc nôn mửa.

Ngoài các tác dụng chữa bệnh đường tiêu hóa, quả quất còn có khả năng giúp tối ưu cân bằng insulin và glucose trong máu giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường, làm giảm cholesterol xấu, bền thành mạch, rất có lợi cho người bị bệnh cao huyết áp, điều hòa và cải thiện chức năng gan.

Quả quất còn là nguồn cung cấp vitamin C dồi dào. Vitamin C là chất chống oxi hóa tự nhiên rất cần thiết cho cơ thể. Nó kích thích sự tăng trưởng của các tế bào mới và thúc đẩy hoạt động của hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể nhanh lành bệnh và các vết thương hơn. Ngoài ra quả quất còn chứa các chất hữu ích khác như vitamin A, B2, mangan, sắt, magie, đồng và chất xơ.

Theo lương y Gia Trí, ai cũng có thể dùng quả quất được, tuy nhiên những người bị đau dạ dày thì nên dùng có mức độ, có giới hạn chứ không được dùng nhiều bừa bãi. Cái gì dùng quá nhiều cũng đều có thể gây hại cho cơ thể, do đó cần lưu ý liều lượng để phù hợp với nhu cầu và thể trạng từng người, tuyệt đối không lạm dụng.

Cũng vì những lợi ích trên cũng như tính ứng dụng cao mà quả quất được rất nhiều chị em tin dùng để ngâm làm thuốc ho và làm nước giải khát dùng trong nhà. Các hàng quán cũng thường xuyên mua quất về làm đồ uống, gia vị, vừa bổ lại ngon miệng, rất được lòng các thực khách.

Tuy nhiên, theo lương y Gia Trí, chúng ta không nên dùng quả quất chín vào dịp Tết để sử dụng trong ăn uống và làm thuốc, bởi quả quất lúc này thường đã được phun đẫm rất nhiều hóa chất, không những không còn là vị thuốc tốt, mà còn có thể trở thành độc dược gây nguy hiểm tới tính mạng.

Để có một cây quất cảnh đẹp ngày Tết, những nhà vườn thường phải chăm sóc cây rất kĩ, phun nhiều thuốc trừ sâu, thuốc hãm, thuốc bảo quản để quả quất được tươi màu, bám trên cây lâu và ít rụng, có để tới ra Giêng rồi cây quất vẫn còn sai trĩu quả rất đẹp.

Vì thấy quả còn tươi, nên nhiều gia đình sau khi mua cây chơi hết Tết xong thường hái lấy quả đem ngâm làm thuốc và siro uống. Nhiều tiểu thương cũng tận dụng nguồn quất chín rẻ này, nên chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những bát quất vàng được bày trên bàn để làm gia vị vắt vào nước chấm, nước dùng sau mỗi dịp Tết. Thoạt nghĩ thì có vẻ kinh tế, tiết kiệm nhưng thật ra lại lợi bất cập hại bởi chúng ta có thể bị ngộ độc thức ăn bất kì lúc nào khi sử dụng những trái quất này.

Theo Thạc sĩ Nguyễn Duy Thịnh (Viện Công nghệ Sinh học - Công nghệ Thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội), chúng ta không nên sử dụng quất cảnh làm thực phẩm. Những cây quất Tết được trồng với mục đích làm cảnh nên người trồng có thể tưới, phun những hóa chất lên cây nhằm giữ cây quả tươi lâu hơn. Các loại hóa chất này chỉ được sản xuất để phun tưới bên ngoài, chứ không được kiểm nghiệm đủ an toàn để có thể hấp thụ vào cơ thể người qua đường ăn uống, nên rất dễ gây ngộ độc. Cây cảnh, hoa cảnh bày xong nên đem bỏ đi, không nên tiếc của mà dùng làm đồ ăn thức uống.

Nếu thật sự cần dùng quả quất cảnh, nên để cây ra ngoài rằm tháng Giêng mới bắt đầu lấy quả. Lý do là bởi theo quy trình xử lý bình thường, sau khi dùng cách loại thuốc bảo vệ thực vật, rau củ quả cần được cách ly từ 1-2 tuần mới được ăn. Tuy nhiên, vì không thể đảm bảo người trồng quất phun đúng thuốc, đúng liều lượng, chúng ta nên đợi đủ thời gian, chọn quả còn tươi không bị héo hay sứt sẹo, ngâm rửa thật kĩ nhiều lần nước và bỏ vỏ trước khi dùng. Tốt nhất nên dùng quất tự trồng, mua quất xanh, quất trong thời gian trồng tỉa hoặc các thời điểm khác trong năm không phải mùa cao điểm của quất cảnh để có thể an toàn sử dụng.