Vì sao toà án "ngại" tuyên án treo?

ĐBQH Nguyễn Văn Chiến (Hà Nội) thảo luận tại Quốc hội

ĐB Nguyễn Văn Chiến (Hà Nội) cho biết, việc quyết định án treo trong các vụ án hình sự là một chế định rất nhân văn đã được Hội đồng Thẩm phán (HĐTP) TAND Tối cao ban hành tại Nghị quyết 01/2013 nay ban hành Nghị quyết 02/2018 và hướng dẫn Điều 65- BLHS năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Tuy nhiên, trong thực tiễn xét xử thời gian qua có nhiều án trong đó bị cáo nay là bị án đủ điều kiện để cho hưởng án treo nhưng mà toà án các cấp vẫn quyết định phạt tù giam.

"Để pháp luật được thực thi nghiêm minh, những trường hợp mà quyền lợi của người dân và để giảm áp lực của trại giam thì Chánh án có biện pháp gì để giải quyết vấn đề này? Và được biết ngành tòa án có tổ chức kiểm tra và cho hưởng án treo, vậy ngành tòa án có tổ chức kiểm tra về án giam hay chưa?", đại biểu Chiến hỏi.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình giải trình câu hỏi của ĐBQH

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng: "Đây là một câu hỏi chia sẻ. Về chế định án treo được quy định trong luật và được xem là một chế định nhân đạo khi chúng ta ứng xử đối với hành vi vi phạm. Theo chủ trương của Đảng được ghi trong Nghị quyết 49 là phải giảm hình phạt tù và tăng các hình phạt không giam giữ. Trên thực tế đối với các nước thì hình phạt không giam giữ chiếm khoảng 60%, ở nước ta án treo trong nhiều năm là dưới 20%, năm nay lên được 23%".

Ông Nguyễn Hoà Bình đưa ra lý giải "Tại sao lại có việc này, khi chia sẻ với các Kiểm sát viên khi đề nghị truy tố hay các Thẩm phán khi tuyên án treo thì thấy, xã hội hay đặt ra câu chuyện có tiêu cực trong này hay không? Cho nên, trong một số trường hợp có thể đủ điều kiện để hưởng án treo nhưng các Công tố viên cũng như Thẩm phán để đảm bảo an toàn thì thường không áp dụng. Đây là một hạn chế, mặc dù về mặt chủ trương đã có. Trước tình hình này, HĐTP đã có Nghị quyết 02/2018 thay cho Nghị quyết 01/2013, khắc phục những hạn chế về quy định án treo quá khắt khe".

Ngành cũng đã có tập huấn, hướng dẫn đối với những vụ án mà người phạm tội lấy đồng tiền làm phương tiện mục đích phạm tội, ví dụ như: Đánh bạc, lừa đảo, lợi dụng tín nhiệm… thì hình phạt kinh tế, phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ là hình phạt chính chứ không phải hình phạt tù.

"Mặc dù đã có hướng dẫn như vậy, nhưng trên thực tế khi đi kiểm tra không chỉ có ngành dọc Viện hay Toà, Bộ Công an, kể cả cơ quan của Quốc hội hay HĐND giám sát cũng đặt ra câu chuyện, án treo có vấn đề gì không. Khi gặp anh em vẫn nghi ngại về vấn đề này…", Chánh án TAND Tối cáo Nguyễn Hoà Bình nói.

Những năm gần đây, việc áp dụng án treo có được nâng lên và với Nghị quyết mới của HĐTP TAND Tối cao thì tình hình sẽ được cải thiện nhưng cũng phải thấy được việc là cần nhìn nhận vấn đề này khách quan hơn.