Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt cần hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người dân

Cần có lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt phù hợp

Ngày 15/3, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Hiệp hội Rượu – Bia - Nước giải khát Việt Nam (VBA) đã tổ chức Hội thảo Ngành đồ uống đóng góp ý kiến về dự án luật thế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Tại hội thảo, các đơn vị, chuyên gia cũng đã nêu ý kiến, đề xuất trong việc điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt sắp tới. Trong đó, có nhiều ý kiến cho rằng, hiện tại chưa phải là thời điểm thích hợp để tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, bởi lúc này, tình hình kinh doanh của doanh nghiệp đang rất khó khăn sau khi trải qua cuộc khủng hoảng bởi đại dịch COVID-19.

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Việt - Chủ tịch VBA, ngày 21/2/2023, Bộ Tài chính đã có văn bản số 1585/BTC-VCS gửi các bộ ngành, tổ chức, hiệp hội và đồng thời đăng tải toàn bộ dự thảo lên trang mạng của Bộ Tài chính, Chính phủ để lấy ý kiến của toàn thể Nhân dân về việc lập đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) nhằm phát huy hơn nữa vài trò của các sắc thuế đối với đời sống, kinh tế, xã hội.

Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất trình Chính phủ tiến độ của dự án Luật Thuế tiêu thụ đặt biệt (sửa đổi) gồm Chính phủ lập đề nghị xây dựng dự án luật, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội để báo cáo Quốc hội thông qua đề nghị sửa đổi bổ sung dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật pháp lệnh năm 2023 tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XV (tháng 10/2023).

Đồng thời, Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua dự án Luật Thuế tiêu thụ đặt biệt sửa đổi tại kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV (tháng 5/2024); Bổ sung đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, điều chỉnh tăng loại thuế này đối với rượu, bia.

Nhiều ý kiến cho rằng cần có lộ trình tăng thuế cần xem xét tính phù hợp để các doanh nghiệp điều chỉnh phương án sản xuất kinh doanh, vừa ổn định sản xuất, vừa đóng góp nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước.

“Ngành đồ uống là một trong những đối tượng chịu tác động trực tiếp, sâu rộng đối với Luật Thuế tiêu thụ đặt biệt với những đóng góp hàng chục ngàn tỷ động vào ngân sách nhà nước ở Trung ương và địa phương. Vì vậy, ý kiến đóng góp của ngành hàng là rất quan trọng để đảm bảo chính sách pháp luật khi ban hàng có sự đồng thuận cao, hài hòa các lợi ích và đảm bảo nuôi dưỡng nguồn thu bền vững cho ngân sách Nhà nước”, ông Việt chia sẻ.

Cũng tại hội thảo, ông Đỗ Thái Vương - Trưởng Tiểu ban Nước giải khát (VBA) cho rằng, doanh nghiệp rất chia sẻ mong muốn của Chính phủ trong việc giải quyết các thách thức về sức khỏe của người dân.

Tuy nhiên, hiện tại chưa phải là thời điểm thích hợp để tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, bởi luật sửa đổi chưa đảm bảo sự hài hòa giữa các thành phần kinh tế. Trong bối cảnh khó khăn như hiện nay, doanh nghiệp đang chịu mức tăng nguyên vật liệu đã vượt quá khả năng gánh chịu.

Theo ông Vương, việc giữ ổn định chính sách thuế trong tình hình kinh tế vĩ mô còn nhiều biến động để đảm bảo nguồn thu bền vững vừa giảm tác hại lạm dụng đồ uống có cồn bằng cách cấm tham gia giao thông sau khi uống rượu bia... là biện pháp hiệu quả hơn, giúp hạn chế nguồn gốc gây hại của rượu bia.

"Dù không muốn nhắc lại nhưng đại dịch COVID-19 đang khiến mọi doanh nghiệp gặp khó khăn, trong đó có ngành nước giải khát, bia, rượu. Không chỉ khó khăn trong thời điểm dịch bệnh khiến các hoạt động vui chơi, giải trí bị đóng cửa mà đến nay doanh nghiệp vẫn đang gặp có nhiều thách thức", ông Vương chia sẻ.

Ông Vương cũng cho biết, hiện nay, doanh nghiệp cần môi trường ổn định về thuế phí để quay trở lại mức tăng trưởng trước dịch bệnh, đồng thời thực hiện bền vững hơn trong nộp thuế cho Nhà nước. Do đó, ông kiến nghị tạm hoãn việc sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt ít nhất trong thời gian 2 năm.

Tiến sĩ Phạm Tuấn Khải - chuyên gia Luật, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật (Văn phòng Chính phủ) cũng góp ý, ban soạn thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) cần có đánh giá tác động xã hội của điều luật kỹ hơn khi được điều chỉnh như việc phản ứng của doanh nghiệp phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

“Trong lộ trình xây dựng luật cần quan tâm yếu tố tác động của luật với người tiêu dùng, với kinh tế và xã hội và không nên làm nóng vội, ảnh hưởng đến người làm chính sách và các doanh nghiệp”, ông Khải nói.

Cần hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng

Chia sẻ tại hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho rằng, thuế tiêu thụ đặc biệt góp phần định hướng sản xuất, tiêu dùng của xã hội, điều tiết thu nhập của người tiêu dùng và tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Do đó, một sắc thuế tiêu thụ đặc biệt tốt thì ngoài các mục tiêu trên còn cần tính tới các yếu tố như tính khả thi, tính tuân thủ, cạnh tranh bình đẳng, tính tin cậy, dự báo trước được và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Quang cảnh hội thảo. (Ảnh: Báo Lao Động)

“Cộng đồng doanh nghiệp rất kỳ vọng thuế tiêu thụ đặc biệt đáp ứng được yêu cầu cao hơn, đảm bảo được một môi trường kinh doanh ổn định, thuận lợi, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp”, ông Đậu Anh Tuấn cho biết.

Ông Tuấn cũng đặt vấn đề đề xuất có đảm bảo nhất quán với các chính sách, chủ trương liên quan đến hỗ trợ doanh nghiệp, người dân khắc phục khó khăn, phục hồi sản xuất, kinh doanh do ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh COVID-19 không, lộ trình tăng thuế như thế nào là phù hợp để các doanh nghiệp điều chỉnh phương án sản xuất kinh doanh, đảm bảo vừa ổn định sản xuất, vừa đóng góp nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước, trong khi doanh nghiệp cần phục hồi sau đại dịch, trong bối cảnh lạm phát tăng cao và kinh tế Việt Nam cũng như toàn cầu còn rất khó khăn.

Tương tự, TS. Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) khuyến nghị trong bối cảnh khó khăn chung về sản xuất kinh doanh và đảm bảo ổn đinh kinh tế vĩ mô, duy trì sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nên duy trì ổn định các thể chế chính sách nhằm tiếp sức doanh nghiệp và kích cầu tiêu dung trong nước.

Trong trường hợp thay đổi chính sách nếu có, cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, đảm bảo hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng và cần có lộ trình phù hợp để tránh ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.

Theo ông Việt, cần tránh việc thay đổi các sắc thuế, nhất là thêm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp và Nhân dân, ít nhất trong giai đoạn cần phục hội tăng trưởng 2023 - 2024 (Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đã năm lần sửa đổi (2003, 2005, 2008, 2014 và 2016), việc điều chỉnh liên tục gây bất ổn cho môi trường pháp lý, thể chế và kinh doanh, tác động tiêu cực doanh nghiệp.

Còn ông Tạ Văn Hạ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội cũng nêu vấn đề có sửa đổi quy định hay không, trường hợp nếu sửa thì lý do tăng thuế, các mặt hàng chịu thuế sẽ như thế nào, phương pháp tính thuế ra sao cho phù hợp, việc bổ sung thêm loại đồ uống có đường, thức uống đại mạch cần phải được đánh giá tác động chính sách kỹ lưỡng?

Theo đó, ông Hạ đề nghị cần tổ chức lấy ý kiến theo tinh thần làm luật là “từ sớm từ xa”. Ban soạn thảo cần tiếp tục lấy ý kiến đa chiều, mọi mặt. Mục tiêu trao đổi thấu đáo, rõ vấn đề, gắn với các kinh nghiệm quốc tế, cũng như các thứ tự ưu tiên trong quản lý chính sách.

Tại hội thảo, ông Bennett Neo, Tổng giám đốc SABECO, chia sẻ: "Chúng ta đã có những năm rất khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Hầu hết các lĩnh vực ngành nghề đều bị ảnh hưởng nặng nề trong đó có cả ngành bia.

SABECO đã rất nỗ lực để duy trì việc làm cho người lao động, đồng thời hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong cuộc chiến đẩy lùi COVID-19 nhằm giúp đỡ cho người dân và cả các doanh nghiệp trong cùng chuỗi giá trị như các doanh nghiệp ngành thực phẩm và đồ uống bị ảnh hưởng.

Khi nền kinh tế đang trong giai đoạn dần phục hồi, chúng tôi tiếp tục đối diện với những thách thức khác vì giá thành nguyên vật liệu, giá nhiên liệu tăng cao, lãi suất, lạm phát và tỉ lệ thất nghiệp cao.

Mọi vấn đề liên quan đến sự điều chỉnh hay thay đổi về thuế đều rất nhạy cảm đối với doanh nghiệp và tác động đến quá trình phục hồi của doanh nghiệp và đời sống của người dân. Vì thế, chúng ta cần tạm hoãn tăng thuế trong vài năm, tối thiểu cho đến sau 2026.

Chúng tôi tin rằng Luật thuế tiêu thị đặc biệt hiện hành đã thúc đẩy sự phân bổ tốt nguồn lực kinh tế. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị không thay đổi thuế hiện hành vì điều này có thể dẫn đến sự tác động tiêu cực đối với hầu hết các doanh nghiệp trong ngành bia

Như các chuyên gia đã nêu, chúng ta cần phải có các các báo phân tích và đánh giá tác động trước khi áp dụng các thay đổi.Tóm lại, tôi thấy cần có sự cảm thông với những khó khăn của ngành và cả người dân, để không tạo thêm ảnh hưởng đến đời sống của mọi người… Theo tôi, nên hoãn việc tăng các loại thuế cho đến khi chúng ta có được sự phục hồi ổn định hơn và mạnh mẽ hơn. Cơ quan chức năng cần thực hiện việc đánh giá tác động trước khi áp dụng bất kỳ thay đổi nào đối với hệ thống thuế hiện hành".

Đồng tình với các ý kiến trên, nhiều doanh nghiệp tại hội thảo cũng cho rằng cần tính toán thời điểm và trình tự áp thuế cho phù hợp. Trước mắt chưa nên xáo trộn, thay đổi mức thuế này và có giai đoạn chuyển tiếp, nghiên cứu kỹ lưỡng các căn cứ, thực hiện thí điểm ở mức độ cẩn trọng từ năm 2026.