Vinataba tài trợ hàng tỷ đồng cho lãnh đạo đi nước ngoài: Không ai bỏ tiền ra mà không mong có lợi cho mình!

>> Hé lộ danh sách DN tài trợ lớn cho cán bộ, công chức đi nước ngoài

Tạo tiền lệ xấu, gây ảnh hưởng đến uy tín trong lòng dân

Từ năm 2012, Nhà nước đã có quy định cấm lãnh đạo các ngành, cấp đi nước ngoài bằng tiền do doanh nghiệp trong lĩnh vực quản lý của mình tài trợ. Tuy nhiên, trên thực tế, đã có nhiều đoàn đi nước ngoài hoàn toàn bằng tiền do doanh nghiệp tài trợ.

Trong số các chuyến đi tốn kém nhất mà Thanh tra Chính phủ vừa phát hiện được và nêu trong kết luận thanh tra về các đoàn đi nước ngoài trong 5 năm 2012-2016 là chuyến đi có tên “Tìm hiểu thị trường nguyên liệu và dự hội chợ tại Cuba, Argentina và Panama” kéo dài 12 ngày năm 2016.

Tổng chi phí chuyến đi này, riêng phần chi cho 5 cán bộ của Bộ Công Thương lên tới gần 1,4 tỷ đồng. Trong đó, riêng chi phí cho cựu Thứ trưởng Công Thương Hồ Thị Kim Thoa lên tới trên 320 triệu đồng; bà Lê Thị Thu Hương hết 207 triệu đồng; ông Phan Chí Dũng (thời điểm đó là Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nhẹ của Bộ Công Thương) chi phí hết 353,7 triệu đồng; ông Đào Vân Hải cũng hết 353,7 triệu đồng; bà Vi Thị Ngọc Trâm chi hết 153,35 triệu đồng. Trong đoàn đi còn có 2 cán bộ ở cơ quan quản lý khác, chi phí cho 2 người này cũng lên tới ...992 triệu đồng.

Được biết, kinh phí đài thọ cho các chuyến đi này do các đơn vị thành viên của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) chi trả. Đoàn đi theo quyết định số 72/QĐ-BCT ngày 8/1/2016 do ông Vũ Huy Hoàng ký, khi đó với tư cách là Bộ trưởng Bộ Công Thương.

Vinataba không chỉ tài trợ cho đoàn trên mà còn là doanh nghiệp chi cho khá nhiều đoàn công tác khác. Năm 2013, Tổng công ty này đã tài trợ kinh phí cho 3 cán bộ của bộ Công Thương đi Hà Lan, Pháp, Bỉ 9 ngày để "tìm hiểu về công tác chống buôn lậu".

Năm 2014, cũng Tổng công ty này đã chi tiền cho 3 người của Bộ Công Thương đi Úc với thời gian lên tới ... 30 ngày để "nghiên cứu quản lý, quản trị doanh nghiệp". Cũng trong năm này, Vinataba cũng chi tiền cho 4 người khác của Bộ Công Thương sang Úc 8 ngày để "nghiên cứu, khảo sát".

Đến năm 2016, Vinataba tiếp tục chi tiền cho 1 người của Bộ Công Thương đi Mỹ, Bỉ 7 ngày, chỉ để dự một cuộc triển lãm.

Liên quan đến việc này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Luật sư Đặng Văn Cường (VP Luật sư Chính pháp, Hà Nội) để làm rõ vấn đề liên quan.

Phóng viên: Luật sư nhìn nhận như thế nào về việc các doanh nghiệp như các đơn vị thành viên của Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) tài trợ tiền cho các đoàn lãnh đạo ngành Công thương đi nước ngoài, với chi phí lên tới hàng tỷ đồng?

Luật sư Đặng Văn Cường: Những năm qua, việc cán bộ đi nước ngoài nhiều, không rõ mục đích, không đúng chuyên môn, trùng lặp nội dung, lãng phí tiền, thời gian đang được Nhà nước và các cơ quan chức năng quan tâm, kiểm soát chặt chẽ.

Mỗi lần đi nước ngoài chi phí đi lại, ăn ở, giao lưu…rất tốn kém, gây lãng phí ngân sách Nhà nước trong khi Đảng và Nhà nước luôn nêu cao việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, quan liêu.

Tuy vậy tình trạng cán bộ, lãnh đạo đi nước ngoài tràn lan vẫn diễn ra, đặc biệt các chuyến đi được doanh nghiệp “đài thọ”. Thực hư việc “đài thọ” ra sao chỉ người trong cuộc mới hiểu nhưng việc cán bộ, lãnh đạo đi bằng tiền tài trợ từ doanh nghiệp sẽ làm dấy lên nhiều sự nghi ngại từ người dân.

Bởi lẽ đã là doanh nghiệp kể cả doanh nghiệp Nhà nước như các đơn vị của Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) làm ăn kinh doanh kiếm lời, không ai bỏ tiền ra mời lãnh đạo đi nước ngoài mà lại không mong thu lợi về cho mình.

Trong khi Đảng và Nhà nước đang kêu gọi thực hành tiết kiệm, chống nhũng nhiễu, biểu hiện tiêu cực, thiếu khách quan minh bạch, mưu cầu lợi ích cá nhân trong thi hành công vụ của cán bộ công chức thì việc cán bộ, lãnh đạo đi nước ngoài bằng tài trợ doanh nghiệp, chưa xem xét đến có dấu hiệu vi phạm kỷ luật, vi phạm pháp luật hay không nhưng sẽ tạo tiền lệ xấu, ảnh hưởng đến uy tín cán bộ trong lòng dân.

Ngoài ra, mục đích và kết quả công việc của chuyến đi chưa rõ nhưng những biểu hiện bên ngoài là đi chơi, đi du lịch thì ai cũng dễ nhìn vào. Mặt khác sự nghi ngờ hoàn toàn có cơ sở khi hiện nay các doanh nghiệp luôn kêu làm ăn khó nhưng lại có tiền “cho” cán bộ đi nước ngoài (?)

Phóng viên: Việc các doanh nghiệp, trong đó, có Tổng Công ty thuốc lá Việt Nam tiến hành tài trợ nhiều tỷ đồng cho các chuyến đi nước ngoài của các đoàn quan chức, lãnh đạo có đúng với quy định hiện hành không thưa luật sư?

Luật sư Đặng Văn Cường: Việc quy định các cán bộ, lãnh đạo không đi nước ngoài bằng tài trợ của doanh nghiệp đã có tại Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 21/12/2012 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, cụ thể Chỉ thị đã nêu:

“Các đồng chí lãnh đạo chủ chốt của bộ, ngành, địa phương không tham gia đoàn của các doanh nghiệp đi nước ngoài hoặc do các doanh nghiệp nước ngoài mời đích danh. Các cơ quan, đơn vị không được tổ chức các chuyến tham quan, du lịch nước ngoài cho cán bộ bằng ngân sách Nhà nước”.

Tuy nhiên, về bản chất, đây chỉ là các văn bản mang tính chất kêu gọi, vận động thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước về việc thực hiện nếp sống tiết kiệm, chống lãng phí.

Theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015 và kể cả 2008 thì văn bản này chưa phải là một văn bản quy phạm pháp luật bởi nó không chứa quy phạm pháp luật, không có chế tài cưỡng chế, xử phạt cụ thể.

Tuy nhiên các cán bộ, lãnh đạo, đảng viên cần gương mẫu thực hiện Chỉ thị bởi, văn bản này phù hợp với Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Cần có chế tài xử phạt trường hợp vi phạm

Phóng viên: Trong trường hợp nếu phát hiện vi phạm, việc tài trợ tiền cho cán bộ, lãnh đạo đi nước ngoài sẽ bị xử lý như thế nào đối với người được tài trợ và doanh nghiệp tài trợ tiền?

Luật sư Đặng Văn Cường: Như tôi phân tích, Chỉ thị của Ban Bí thư không có chế tài cưỡng chế nếu có vi phạm do đó nếu có các trường hợp vi phạm cũng không có chế tài xử lý cụ thể.

Tuy nhiên, việc thực hiện hay không thực hiện các Chỉ thị này có thể vi phạm các quy định, nội quy, quy chế kỷ luật của công chức, viên chức các cơ quan hoặc cán bộ, đảng viên về việc thực hiện nếp sống thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.... Nếu các cá nhân vi phạm thì có thể bị xử lý kỷ luật theo nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức hoặc kỷ luật về Đảng.

Ngoài ra, trong một số trường hợp phải làm rõ động cơ, mục đích của việc doanh nghiệp tài trợ cán bộ, lãnh đạo đi nước ngoài và làm rõ mối quan hệ giữa doanh nghiệp với cá nhân, cơ quan đó mới có chế tài xử lý phù hợp với tính chất, mức độ hành vi vi phạm.

Theo tôi, các cơ quan có thẩm quyền cần nghiên cứu đưa nội dung này vào văn bản quy phạm pháp luật có chế tài xử phạt rõ ràng để phòng ngừa, răn đe và ngăn chặn những vụ việc tương tự.

Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc cấm các cán bộ, lãnh đạo đi nước ngoài bằng tiền tài trợ của doanh nghiệp là thích hợp. Theo ông, khi doanh nghiệp tài trợ sẽ mong đợi sự “đền bù” nào đó từ cơ quan, vị cán bộ, lãnh đạo, chẳng hạn như hợp đồng, dự án… “Dù có điểm lợi khi doanh nghiệp tài trợ các chuyến đi nước ngoài sẽ giảm nhẹ cho Ngân sách nhưng lại ảnh hưởng đến quyền lợi của Quốc gia và không loại trừ nhóm lợi ích len lỏi vào nhằm hưởng các ưu đãi, ưu thế. Đặc biệt, trong các chuyến công du được tài trợ thường có đại diện doanh nghiệp đi cùng và họ sẽ tạo các lợi thế cho chính doanh nghiệp. Việc này hoàn toàn không công bằng trong nền kinh tế”, ông Hiếu nêu. Ông nhấn mạnh thêm, việc các đơn vị của Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam tài trợ cho các chuyến đi nước ngoài của lãnh đạo Bộ Công thương nếu nhìn bề ngoài tưởng chừng hợp lý, bởi đây là doanh nghiệp có vốn Nhà nước. “Nhưng đối với nền kinh tế, doanh nghiệp Nhà nước như Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam cũng cần cạnh tranh lành mạnh, không thể tạo ra lợi thế khác khi coi mình khác biệt, có vốn Nhà nước, được Nhà nước đầu tư…. Việc này sẽ gây ra sự thiếu công bằng”, ông Hiếu nói thêm. Chuyên gia kinh tế này đề nghị, các cơ quan chức năng cần có quy định chặt chẽ, chế tài nghiêm minh để chấm dứt hoàn toàn việc quan chức đi nước ngoài bằng tiền của doanh nghiệp.