6 kỹ năng sinh viên cần trang bị để làm việc hiệu quả trong môi trường chuyển đổi số

Trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội là một trong những cơ sở giáo dục nghề nghiệp sớm nhận biết được xu hướng chuyển đổi số, sẵn sàng tâm thế để áp dụng vào thực tiễn với mục tiêu sớm trở thành cơ sở đào tạo nghề chất lượng cao, đào tạo các nghề công nghệ cao, công nghiệp mũi nhọn.

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh

Để làm rõ hơn về vấn đề này NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh – Bí thư Đảng bộ, phụ trách trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội chia sẻ với phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô về sự chuẩn bị của nhà trường trước xu hướng chuyển đổi số; nhấn mạnh các kỹ năng sinh viên cần trang bị để sẵn sàng thích ứng, nếu muốn thành công trong tương lai.

PV: Thưa ông, xu hướng chuyển đổi số rất cần những nhân lực chất lượng cao được đào tạo theo chuẩn quốc tế, trường đã chuẩn bị cho xu hướng này như thế nào?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh: Chuyển đổi số đơn giản là chuyển đổi hoạt động của chính quyền, của nền kinh tế và của xã hội lên môi trường số, là xu thế tất yếu giúp tăng năng suất, giảm chi phí, mở ra không gian phát triển mới, tạo ra các giá trị mới ngoài các giá trị truyền thống vốn có trên cơ sở ứng dụng những đột phá công nghệ số. Trong giáo dục, chuyển đổi số là chuyển đổi hoạt động dạy và học lên môi trường số. Cơ sở giáo dục nào cũng cần thực hiện chuyển đổi số.

Trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội ký hợp tác đào tạo nghề với các đơn vị, doanh nghiệp

Trong giai đoạn mới, mục tiêu của trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội là sớm trở thành cơ sở đào tạo nghề chất lượng cao, đào tạo các nghề công nghệ cao, công nghiệp mũi nhọn. Trước xu hướng chuyển đổi số, trường đang từng bước nghiên cứu xây dựng mô hình đào tạo thông minh, theo hướng mở, linh hoạt, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, nhằm đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng sự thay đổi kỹ năng mới, thức ứng cao với công nghệ tiên tiến đã, đang và sẽ ra đời cho người học trong kỷ nguyên số.

Trong đó, chú trọng đầu tư hạ tầng CNTT đủ mạnh để ứng dụng quản trị trường và trong hoạt động dạy và học trên môi trường số. Thực hiện số hóa bài giảng, tài liệu, giáo trình; xây dựng thư viện số; hệ thống đào tạo trực tuyến; phòng học đa phương tiện, phòng chuyên môn hóa, phòng thực hành thực/ảo; tích hợp sổ điểm, học bạ điện tử…

Tổ chức hoạt động tuyển sinh; đào tạo trực tuyến; hoạt động thi, kiểm tra, đánh giá học sinh, sinh viên trên nền tảng số...

Áp dụng công nghệ IoTs (Internet of Things) để giảng viên - sinh viên chia sẻ, tương tác với nhau một cách liên tục và linh hoạt trên lớp hoặc ngay tại nhà, kịp thời nắm bắt các thông tin như: Điểm, lịch học, các thông báo… giúp sinh viên tăng cơ hội học tập với thời gian linh động, gắn kết giữa cộng đồng người học với trường và đơn vị tuyển dụng;

Đào tạo đội ngũ cán bộ, giảng viên về các công nghệ số, các tiêu chuẩn CNTT, dữ liệu lớn, di động, trí tuệ nhân tạo… làm nòng cốt trong chuyển đối số;

Chủ động mở mới, thay đổi ngành nghề đào tạo, quy mô đào tạo trên cơ sở năng lực của trường nhu cầu của doanh nghiệp và sự thay đổi của công nghệ;

Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu khoa học, đưa nội dung đào tạo khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vào chương trình; tăng cường hợp tác, trao đổi học thuật, chia sẻ kinh nghiệm với các viện nghiên cứu, trường đại học trong và ngoài nước…

Thực tế, trong làn sóng đại dịch COVID-19, cán bộ, giáo viên, sinh viên không đến trường được nhưng trường không dừng hoạt động. Các hoạt động tuyển sinh, đào tạo và giải quyết việc làm cho sinh viên vẫn đảm bảo hiệu quả trên môi trường số.

PV: Để có những sinh viên ưu tú thì đầu vào phải cao, ông có lo ngại khi những sinh viên xuất sắc nhất thường chọn vào đại học chứ không theo học cao đẳng, cho dù là trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao như trường ta?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh: Đúng như câu tục ngữ: "Có bột mới gột nên hồ", để có những sinh viên ưu tú thì đầu vào phải cao! Trong suy nghĩ của nhiều người và thực tế số đông là như vậy. Ở Việt Nam, bất cứ người hiệu trưởng cơ sở giáo dục nào cũng mong muốn trường mình tuyển sinh được nhiều sinh viên, trong đó nhiều sinh viên có đầu vào cao với hy vọng chính các em đó sẽ giúp nâng uy tín, thương hiệu của trường thông qua kết quả học tập, nghiên cứu khoa học… hoặc sự thành công trong tương lai của các em?

Đối với bản thân tôi, là một giảng viên với hơn 30 năm kinh nghiệm giảng dạy, quản lý cả trong hai hệ thống giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp, tôi luôn có góc nhìn khách quan của mình. Khi người học được học tập, rèn luyện trong môi trường vừa với sức mình sẽ tự phát huy được phẩm chất, năng lực của bản thân. Những sinh viên thực sự có đầu vào cao (xuất sắc) nhất nên chọn vào đại học, đó là môi trường nghiên cứu, hàn lâm giúp sinh viên phát huy tốt nhất tư duy, trí tuệ của mình để sau khi ra trường trở thành những “đầu tàu”, “máy cái”, những nhà phát minh, sáng chế, nghiên cứu phát triển hoặc các nhà quản lý tài ba để tạo ra việc làm cho những người khác.

Các sinh viên xuất sắc của trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội

Tất nhiên, thực tiễn ở trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao Hà Nội cho thấy, có không ít sinh viên có đầu vào thấp, không đủ điểm để vào đại học. Có thể vì các em mải chơi, không chịu học hoặc không quan tâm đến học tập; cũng có nhiều em vì hoàn cảnh gia đình éo le, quá khó khăn về kinh tế không có đủ điều kiện học tập và buộc phải chọn học nghề… nhưng sau khi ra trường đã trở thành những sinh viên ưu tú, sớm thành danh. Thậm chí, có những em đã khởi nghiệp thành công ngay khi chưa rời ghế trường.

Thiết nghĩ, đó là do sự định hướng đúng kết hợp với môi trường học tập và rèn luyện như: có đầy đủ máy móc trang, thiết bị trong các trường nghề, cùng với sự hướng dẫn tận tình của giảng viên với lý thuyết ngắn gọn, dễ hiểu, học đến đâu được thực hành đến đó, kích thích sự tò mò, suy nghĩ, sáng tạo, giúp các em phát huy được tố chất của mình.

Thông qua quá trình đào tạo, các em tích lũy được kiến thức căn bản, từng bước hình thành và hoàn thiện kỹ năng nghề nghiệp và nhận thức được sự quan trọng của kỹ năng nghề. Từ đó, giúp các em tự tin lập thân, lập nghiệp thành công, khẳng định được mình trong cuộc sống.

PV: Theo ông ngoài những kiến thức chuyên môn trong trường, sinh viên cần học tập và tích luỹ thêm những kỹ năng gì khi để có thể làm việc hiệu quả trong môi trường chuyển đổi số?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh: Đối với sinh viên, muốn sau này trở thành những chủ nhân tương lai của đất nước trong thời đại 4.0 các em cần học tập và rèn luyện để sớm hình thành những tố chất sau:

- Kỹ năng giao tiếp: Ngoài các kỹ năng giao tiếp truyền thống như đọc, nói và viết mạch lạc, rõ ràng; kỹ năng ngoại ngữ các em sinh viên cần bổ sung thêm kỹ năng giao tiếp trên mạng xã hội, thông qua Internet để tiếp cận với nhiều người để thu thập và trao đổi thông tin.

- Kỹ năng nghiên cứu độc lập: Đây là kỹ năng rất quan trọng bởi vì ngoài những kiến thức trên lớp do giảng viên truyền đạt, các em cần tham khảo, nghiên cứu tài liệu để tự nâng cao, hoàn thiện kiến thức của mình trong bối cảnh khoa học và công nghệ phát triển rất nhanh hiện nay.

Làm việc theo nhóm là một trong những kỹ năng cần thiết

- Kỹ năng làm việc theo nhóm: Kỹ năng này rất cần thiết để sinh viên có thể biết cách hợp tác, phối hợp để hoàn thành nhiệm vụ học tập và sớm hình thành tác phong cần thiết này khi làm việc trong các doanh nghiệp, tổ chức. Điều này rất có ý nghĩa trong bối cảnh đại dịch COVID-19 hiện nay, khi mà môi trường học tập và công tác có thể phân tán, từ xa, sinh viên có thể phải cách xa thầy cô và bạn cùng lớp học.

- Kỹ năng tư duy sáng tạo: Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất, bởi vì các em cần hình thành và phát triển kỹ năng này, vì sau khi ra trường, các doanh nghiệp rất cần nhân sự có khả năng sáng tạo để tạo ra sản phẩm mới, dịch vụ mới và quy trình mới để giảm chi phí và tăng khả năng cạnh tranh.

- Kỹ năng khai thác và sử dụng công nghệ thông tin: Rất nhiều các doanh nghiệp và tổ chức hiện nay đang trong quá trình chuyển đổi số, quá trình này phụ thuộc phần lớn vào việc sử dụng, khai thác hệ thống CNTT. Do đó, sinh viên cần phải thành thạo kỹ năng sử dụng máy tính và các thiết bị số hóa để có thể sử dụng, tương tác với môi trường làm việc trong thời đại 4.0.

- Khả năng cập nhật kiến thức mới: Đây là kỹ năng rất cần đối với sinh viên, vì hiện nay khoa học và công nghệ thay đổi rất nhanh chóng với các nghiên cứu mới, phát triển mới, và có thể được phổ biến rất nhanh chóng trên Internet. Kiến thức mà các em học ở trường có thể nhanh chóng trở nên lỗi thời. Do đó, khả năng cập nhật kiến thức mới là kỹ năng quan trọng mà sinh viên cần có trong thời đại 4.0.

PV: Bản chất con người là ngại thay đổi, trong khi những thay đổi do chuyển đổi số mang lại là vô cùng lớn. Ông có chia sẻ gì với các bạn học sinh, sinh viên về vấn đề này?

NGƯT. TS Phạm Xuân Khánh: Chuyển đổi số là xu thế tất yếu, là một phương tiện quan trọng giúp tổ chức đạt được sự hiệu quả trong vận hành, thích ứng nhanh với những nhu cầu thay đổi của khách hàng và tạo ra lợi thế cạnh tranh cho tổ chức của mình. Trong tương lai gần, hầu hết các doanh nghiệp, cơ quan, trường học, bệnh viện… sẽ phải thực hiện chuyển đổi số, nếu không muốn bị bỏ lại phía sau.

Việt Nam đã và đang tham gia sâu vào quá trình hội nhập khu vực và quốc tế, đặc biệt là dưới tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ mang đến rất nhiều tiềm năng cho kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, chúng ta cũng còn không ít khó khăn và thách thức bởi tính cạnh tranh trong thị trường nhân lực cao do sự dịch chuyển lao động giữa các nước trong khu vực. Nhân lực có trình độ cao trong khu vực ASEAN sẽ tự do di chuyển đến Việt Nam do chúng ta đang thiếu hụt lực lượng lao động này. Trong khi đó, nhân lực của chúng ta hiện nay vẫn bộc lộ nhiều điểm yếu như: tính chuyên nghiệp, khả năng giao tiếp, khả năng làm việc nhóm; năng lực giải quyết vấn đề; khả năng tự tư duy, tự nhận biết vấn đề và tự đưa ra được những giải pháp cải tiến hiệu suất công việc hoặc sự nỗ lực để có thể sản xuất được những sản phẩm chất lượng tốt hơn cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công dân, ý thức văn hoá công nghiệp, kỷ luật lao động, thái độ làm việc, trách nhiệm đối với doanh nghiệp, khả năng sử dụng ngoại ngữ, sự hiểu biết văn hoá các nước trong môi trường làm việc có yếu tố nước ngoài không được đánh giá cao.

Sinh viên trường Cao đẳng nghề Công nghệ cao được làm việc trong môi trường hiện đại

Trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức như vậy, các bạn sinh viên muốn thành công trong tương lai thì ngay từ khi còn ngồi trên ghế trường cần phải:

1. Vượt qua được tư duy cũ, tư duy an toàn, thay đổi bản thân để nắm bắt các cơ hội. Các doanh nghiệp thành công trong chuyển đổi số đều cho rằng những thay đổi về văn hoá doanh nghiệp khó khăn hơn là những thay đổi về công nghệ. Bởi xét cho cùng, công nghệ cũng chỉ là một loại công cụ hỗ trợ. Công cụ dù có thông minh đến đâu mà người sử dụng không có tư duy thay đổi thì cũng không thể phát huy được tác dụng.

2. Không ngại khó khăn, tích cực học tập, rèn luyện kỹ năng chuyên môn để có thể tiếp thu, làm chủ, khai thác và vận hành hiệu quả, những tiến bộ công nghệ, thích ứng nhanh với sự thay đổi của doanh nghiệp. Ví dụ, các kỹ sư trong nhà máy sẽ phải biết điều khiển hệ thống robot, điều khiển các hệ thống tự động hóa… thì mới vận hành được các nhà máy thông minh, ứng dụng công nghệ 4.0

3. Sử dụng thành thạo ngoại ngữ, kỹ năng tin học trên máy tính và các thiết bị thông minh để đáp ứng các nhu cầu học tập, làm việc trong môi trường số.

4. Tích cực học tập và rèn luyện để sớm hình thành kỹ năng mềm như: kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy sáng tạo, năng lực quản lý, đảm bảo an toàn lao động cũng như nắm vững các kiến thức theo tiêu chuẩn quốc tế ISO, 5S, Kaizen... áp dụng trong doanh nghiệp.