An toàn giao thông qua góc nhìn trẻ thơ

Nỗi ám ảnh trong trí nhớ

Tại một hoạt động giáo dục kỹ năng an toàn giao thông ở Trường Tiểu học Hoàng Diệu (quận Ba Đình), nhiều học sinh đã chia sẻ trải nghiệm của mình khi tham gia giao thông cùng gia đình. Em Nguyễn Hoàng My (lớp 4A) kể lại: “Lúc mẹ chở đi học, có lần một chú đi xe máy ngược chiều suýt đâm vào. Con sợ quá, ôm chặt lấy mẹ”.

Chiến sĩ Cảnh sát giao thông tuyên truyền về an toàn giao thông cho học sinh

Dù chỉ là những tình huống chưa gây hậu quả nghiêm trọng, cảm giác bất an mà trẻ nhỏ cảm nhận rất rõ ràng. Không ít em thừa nhận luôn cảm thấy hồi hộp mỗi khi đi xe máy giữa phố đông, đặc biệt khi cha mẹ phóng nhanh, vượt đèn đỏ hoặc lấn làn.

Em Minh Khang (lớp 3B) chia sẻ: “Con thấy nhiều người lớn không đội mũ bảo hiểm, có bác còn chở 3 người. Họ đi nhanh lắm, con sợ ngã”.

Những gì trẻ em chứng kiến mỗi ngày dần dần hình thành nhận thức ban đầu về văn hóa giao thông. Khi người lớn không làm gương, những bài học về an toàn chỉ còn là khẩu hiệu. Đáng buồn hơn, cảm giác bất an ấy cứ âm thầm lớn lên trong các em theo từng chuyến đi học.

“Con chỉ muốn sang đường mà không sợ”

Nhận thấy vai trò của giáo dục sớm về giao thông, nhiều trường học tại Hà Nội đã tổ chức các hoạt động ngoại khóa với chủ đề “Trẻ em với an toàn giao thông” như hội thi vẽ tranh, sân khấu hóa, diễn đàn “Trẻ em nói về giao thông”… Những góc nhìn trong trẻo, các câu nói thật thà nhưng sâu sắc từ học sinh khiến không ít người lớn phải lặng đi.

Thầy cô và các chuyên gia tổ chức hoạt động ngoại khóa trẻ em với an toàn giao thông tại trường Tiểu học Lê Văn Tám

Trong một cuộc thi do Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội tổ chức, bức tranh đoạt giải Nhất của một học sinh lớp 5 mô tả Cảnh sát giao thông nắm tay một em bé đang sang đường giữa khung cảnh xe cộ chật kín. Ở góc tranh là dòng chữ nguệch ngoạc: “Con chỉ muốn sang đường mà không sợ”; hay trong một video do nhóm học sinh Trường Tiểu học Thành Công A thực hiện, một em nhỏ đã đóng vai bé đi học với lời thoại: “Con mong xe đừng bấm còi to nữa, vì con giật mình và thấy mình nhỏ xíu”. Video này sau khi đăng lên mạng xã hội đã thu hút hàng chục nghìn lượt chia sẻ.

Tại Trường Tiểu học Lê Văn Tám (quận Hai Bà Trưng), cô giáo chủ nhiệm lớp 4 chia sẻ: “Không ít lần các con viết vào vở bài tập những cảm nhận rất thật về việc sợ sang đường, sợ xe máy chạy nhanh hay sợ bố mẹ nói chuyện điện thoại khi lái xe. Điều đó cho thấy các con đang rất nhạy cảm và mong muốn được an toàn".

Trước những vấn đề về an toàn giao thông và nỗi lo sợ của con trẻ, cô Nguyễn Thị Thu Hảo, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Văn Tám, cho rằng: Giáo dục ý thức an toàn giao thông là nội dung thiết yếu trong việc xây dựng môi trường học tập an toàn, thân thiện và hạnh phúc cho học sinh. Tại trường, các hoạt động giáo dục liên quan đến lĩnh vực này đang được triển khai một cách đồng bộ, linh hoạt và sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh tiểu học.

Cảnh sát giao thông tuyên truyền, tập huấn cho các em học sinh

Nhằm nâng cao nhận thức và ý thức tự giác chấp hành luật giao thông, nhà trường chú trọng lồng ghép nội dung giáo dục an toàn giao thông vào các môn học và tiết sinh hoạt tập thể. Các phương pháp giảng dạy liên tục được đổi mới, đặc biệt thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo theo định hướng STEM, giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách trực quan, sinh động và thực tiễn.

Học sinh được tham gia các dự án như: Thiết kế mô hình giao thông an toàn, tái hiện các tình huống giao thông bằng vật liệu tái chế kết hợp cảm biến và mạch điện đơn giản; chế tạo biển báo thông minh có khả năng phát sáng hoặc phát âm thanh cảnh báo. Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh nắm vững quy tắc giao thông mà còn rèn luyện tư duy khoa học và kỹ năng giải quyết vấn đề.

Bên cạnh đó, nhà trường phối hợp với công an địa phương tổ chức các buổi chuyên đề, chiếu video thực tế, nói chuyện tuyên truyền nhằm giúp học sinh nhận diện các tình huống nguy hiểm khi tham gia giao thông và biết cách xử lý phù hợp. Phụ huynh học sinh cũng được mời tham gia ký cam kết đưa đón con đúng quy định, góp phần tạo sự đồng thuận và phối hợp hiệu quả giữa gia đình và nhà trường.

Tiểu phẩm về an toàn giao thông của học sinh Trường Tiểu học Lê Văn Tám

“Điều quan trọng là để các em hiểu rằng các con không chỉ học để biết, mà học để thực hành, để tự bảo vệ bản thân. Mỗi học sinh sẽ là một tuyên truyền viên nhỏ tuổi nếu các em được giáo dục đúng cách”, cô Nguyễn Thị Thu Hảo cho hay.

Nhận thức rõ hơn từ nguy cơ hiện hữu

Ở lứa tuổi THCS, học sinh đã có nhận thức cao hơn và cũng đối mặt với môi trường giao thông phức tạp hơn. Việc giáo dục an toàn giao thông không chỉ dừng lại ở những bài học đơn giản, mà cần nâng lên thành kỹ năng thực tế và hình thành ý thức tự giác.

Theo cô Nguyễn Thị Sơn Hường, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Thượng Thanh (quận Long Biên, Hà Nội), nhận thức về an toàn giao thông của học sinh trung học hiện nay khá đa dạng. Các em có hiểu biết nhất định về luật lệ nhưng việc thực hành nghiêm túc vẫn còn hạn chế, phần nhiều do ảnh hưởng từ thói quen của người lớn và môi trường xung quanh.

Để xây dựng văn hóa giao thông học đường bền vững, nhà trường tổ chức nhiều hình thức giáo dục như tuyên truyền đầu tuần, lồng ghép nội dung trong các môn hoạt động trải nghiệm, giáo dục địa phương, tổ chức sinh hoạt lớp chuyên đề…

Học sinh Trường THCS Thượng Thanh vui học về an toàn giao thông

Với đặc điểm nằm gần đường lớn, nguy cơ ùn tắc và mất an toàn cao, nhà trường chủ động phân luồng giờ đón, trả học sinh, phối hợp cùng phụ huynh và công an địa phương điều tiết giao thông. “Chúng tôi cũng sử dụng các bảng tuyên truyền trực quan, thông điệp nhắc nhở tại cổng trường để tăng hiệu quả truyền thông đến phụ huynh”, cô Hường cho biết.

Theo Phó Hiệu trưởng Trường THCS Thượng Thanh, việc giáo dục an toàn giao thông nên bắt đầu từ chính gia đình, nơi trẻ học được hành vi đầu tiên sau đó mới đến kiến thức, kỹ năng và văn hóa ứng xử. “Quan trọng là phải gắn với thực tiễn, để học sinh được trải nghiệm, được tham gia và được nhìn thấy người lớn làm đúng”, cô Hường nhấn mạnh.

Không thể phủ nhận rằng, trẻ em học bằng cách quan sát người lớn. Khi một đứa trẻ thấy cha mẹ vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm hay chở 3 trên xe máy - thì những bài học ở trường có thể bị lung lay.

Việc giáo dục an toàn giao thông nên bắt đầu từ chính gia đình

Vì vậy, để xây dựng văn hóa giao thông bền vững, không thể chỉ dừng lại ở việc giáo dục trẻ. Trẻ em cần được sống trong một môi trường nơi người lớn biết tôn trọng luật lệ, biết nhường đường, biết xin lỗi khi đi sai.

Sự thay đổi có thể bắt đầu từ những điều rất nhỏ: Dừng xe đúng vạch, không bấm còi khi qua trường học, chở trẻ bằng xe đúng tiêu chuẩn, trò chuyện cùng con về các tình huống giao thông mỗi ngày... Bởi vì đằng sau mỗi tay lái, luôn có ánh mắt đang dõi theo.