Bài 4: Có lợi ích nhóm phía sau bản hợp đồng nhiều ưu ái cho VWS?

>> Người dân phải "sống chung" với bãi rác Đa Phước đến bao giờ?
-Bài 1: "Gồng mình" với mùi hôi thối
- Bài 2: Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt sai phạm
- Bài 3: Nhà đầu tư yếu năng lực vẫn được chọn?

Ngân sách Nhà nước thất thoát còn doanh nghiệp lãi siêu khủng?

Đầu tháng 7 vừa qua, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Đặng Công Huẩn đã ký báo cáo bổ sung kết quả về việc kiểm tra, xác minh nội dung đơn tố cáo của ông Đoàn Văn Đức liên quan tới Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đa Phước (bãi rác Đa Phước) do Công ty TNHH xử lý chất thải rắn Việt Nam (VWS) làm chủ đầu tư.

Báo cáo của Thanh tra Chính phủ nêu rõ, trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp được kiểm toán, kết quả kinh doanh của VWS tính từ năm 2006 đến tháng 9/2017 có tổng doanh thu 5.334 tỉ đồng. Sau khi tính các chi phí, đóng thuế thu nhập doanh nghiệp, VWS có lợi nhuận lên tới hơn 1.000 tỉ đồng.

Cũng theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, tỉ suất lợi nhuận trên tổng chi phí vận hành là 25,8%. Đây là tỉ suất quá cao so với tỉ suất lợi nhuận tăng giảm 3% được phía VWS đưa vào làm căn cứ xây dựng đơn giá.

Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc ứng 9 triệu USD cho VWS là không cần thiết, không đúng Luật Ngân sách Nhà nước, không phù hợp với thực tế. Đó là nguyên nhân quan trọng để VWS đạt được lợi nhuận lớn hơn so với doanh thu và so với vốn sở hữu.

Từ đó, việc xác định đơn giá xử lý rác 16,4 USD/tấn là chưa có căn cứ pháp lý, không thực tế, không được cơ quan tài chính thẩm định là vi phạm quy định pháp luật.

Liên quan đến việc UBND TP HCM cho VWS ứng 9 triệu USD, giá xử lý rác quá cao so với thực tế, các chuyên gia kinh tế cho rằng, sự ưu ái này là có vấn đề. Hơn nữa các thoản thuận trong hợp đồng giữa UBND TP HCM ký với VWS đều có lợi cho nhà đầu tư một cách bất thường.

Theo các chuyên gia, chính việc được ưu ái như vậy khiến VWS “bỏ túi” lợi nhuận siêu khủng tới gần 100 tỉ đồng/năm suốt hơn 10 năm qua. Do đó, Chính phủ cần phải làm rõ, có hay không động cơ cá nhân, lợi ích nhóm trong việc ký hợp đồng này?

Không chỉ đưa ra những bất thường về hợp đồng xử lý rác giữa UBND TP HCM và VWS, các chuyên gia kinh tế còn cho rằng, việc ký các thỏa thuận, hợp đồng với VWS và các số liệu thống kê trong dự án khi sử dụng đơn vị tiền tệ là đô la thay vì sử dụng đồng Việt Nam là sai phạm nghiêm trọng Luật đầu tư nước ngoài.

Cụ thể tại Điều 63, Nghị định 24/2000/NĐ-CP ngày 31/7/2000 hướng dẫn thi hành Luật đầu tư nước ngoài nêu rõ, đơn vị tiền tệ được sử dụng trong ghi chép kế toán và thống kê là đồng Việt Nam.

Điều đó đồng nghĩa với việc, UBND TP HCM đã cố tình “bỏ qua” qui định của Nhà nước để tiến hành ký kết các hợp đồng, thỏa thuận có lợi cho VWS.

Sự chênh lệch quá bất thường?

Trước những bất thường, sai phạm liên quan đến hợp đồng xử lý rác mà UBND TP HCM ký với VWS, trong báo cáo bổ sung trình Thủ tướng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ và Bộ Tài chính cùng đưa ra kiến nghị, yêu cầu UBND TP HCM sớm thực hiện việc đàm phán ký kết lại hợp đồng giao, nhận và xử lý rác, khắc phục triệt để các tồn tại như: Đơn giá, xác định phương án tài chính theo đúng quy định pháp luật.

Những bất thường trong hợp đồng xử lý rác giữa UBND TP HCM và VWS đang được dư luận kiến nghị làm rõ

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị, cần làm rõ trách nhiệm, xử lý theo quy định của pháp luật đối với tổ chức, cá nhân có liên quan trong vấn đề nêu trên.

Phân tích về việc UBND TP HCM đã quá “ưu ái” cho VWS khi tính đơn giá xử lý rác đến 16,4 USD/tấn, đại diện một công ty chuyên xử lý rác trên địa bàn TP HCM cho biết, cùng thời điểm UBND TP HCM ký hợp đồng với VWS thì đơn vị này được TP giao cho giá xử lý rác là chỉ hơn 50 ngàn đồng/tấn. Trong khi đó, hơn 10 năm nay VWS chỉ thực hiện việc chôn rác lấy tiền chứ không hề xử lý theo cam kết.

Như vậy, dù VWS được chi trả cao gấp 4 lần các đơn vị khác nhưng không xử lý theo cam kết bằng công nghệ hiện đại, họ chỉ thực hiện việc chôn rác và nhận tiền.

Trước những sai phạm đã được chỉ rõ, dư luận đặt ra câu hỏi, vì sao bãi rác Đa Phước chưa bị đình chỉ hoạt động để xử lý dứt điểm các sai phạm?

Khi đặt vấn đề, nếu đóng cửa bãi rác Đa Phước thì vấn đề rác thải của TP HCM có giải quyết được hay không, đại diện một doanh nghiệp xử lý rác có nhiều năm kinh nghiệm tại TP HCM quả quyết, bài toán tạm dừng bãi rác Đa Phước hoàn toàn khả thi. Bởi hiện các bãi rác trên thành phố với công suất trên 1.000 tấn/ngày và bãi rác dự phòng Phước Hiệp với công suất 3.000 tấn/ngày hoàn toàn có thể đáp ứng được việc xử lý số lượng rác đưa về bãi rác Đa Phước.

Về việc bãi rác Đa Phước gây ô nhiễm môi trường, gây ra mùi hôi thối suốt 3 năm qua, một chuyên gia môi trường nhận định, với khối lượng 1 tấn rác thải có chứa khoảng 20% nước thải, khi chôn rác phải xử lý hết nguồn nước thải này và phải thực hiện hàng ngày. Việc chôn lấp cũng phải thực hiện đúng quy trình, phải bơm xịt các loại hoá chất khử mùi, vi khuẩn để tránh ruồi muỗi và phát tán mùi hôi ra bên ngoài.

Trong khi đó, tại buổi họp báo thường kỳ ngày 3/7 vừa qua, ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở TN&MT TP HCM cho rằng, hiện bãi rác Đa Phước xử lý hơn 5.000 tấn/ngày bằng công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh.

Như vậy, với việc chôn lấp khoảng 5.000 tấn rác thì bãi rác Đa Phước sẽ sản sinh ra khoảng gần hơn 3.500 m3 nước thải/ngày.

Trước đó, vào tháng 7/2017, Bộ TN&MT chỉ rõ, bãi rác Đa Phước lưu chứa không đúng quy định gần 700.000m3 nước thải. Với công suất hiện tại, phải mất khoảng 1 năm mới xử lý xong số nước thải này.

Qua việc Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt sai phạm của UBND TP HCM trong việc ký kết hợp đồng, đơn giá cũng như việc tạm ứng 9 triệu USD sai quy định phám luật, dư luận đặt ra câu hỏi: Vì sao các cá nhân tổ chức có liên quan trong việc để ra sai phạm này đến nay vẫn chưa bị xử lý? Vì sao UBND TP HCM lại kiên quyết cam kết với Chính phủ cho VWS thực hiện dự án? Phải chăng có vấn đề lợi ích nhóm phía sau?

Báo Tuổi trẻ Thủ đô sẽ tiếp tục thông tin…