Bài 4: Dấu hiệu thất thu ngân sách Nhà nước hàng nghìn tỷ đồng

Dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết là một trong những khu đất đắc địa nhất của TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận

Liên quan tới dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận), sau khi chuyển đổi mục đích từ sân golf, dư luận đặt câu hỏi, việc định giá tiền sử dụng đất của dự án có vị trí đắc địa nhất của TP Phan Thiết có đúng và sát giá thị trường, có thất thu ngân sách không? Cần phải làm rõ vấn đề này, thì mới chỉ ra được có tiêu cực, tham nhũng và lợi ích nhóm trong đó hay không?

Khu đất “vàng” định giá thu tiền sử dụng đất rẻ mạt

Theo nội dung báo cáo của Thanh tra Chính phủ nhận xét đơn phản ánh của ông Đinh Trung, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận thể hiện: “UBND tỉnh Bình Thuận xác định giá đất để làm căn cứ thu tiền sử dụng đất chưa chính xác, có nguy cơ gây thiệt hại ngân sách Nhà nước” là có cơ sở một phần.

Ông Đinh Trung cho rằng, đã thanh tra thì phải kết luận có thất thu, thiệt hại cho ngân sách qua việc định giá thu tiền sử dụng đất của UBND tỉnh Bình Thuận như đơn phản ánh không? Nếu có là bao nhiêu? Tiền nong phải tính toán cụ thể chứ không thể nhận xét đại khái, chung chung một cách trừu tượng là “có cơ sở một phần”.

Qua tìm hiểu của phóng viên, sân golf Phan Thiết nằm ở khu “đất vàng”, vị trí đẹp nhất nhì thành phố Phan Thiết. Khu đất có hai mặt giáp đường Tôn Đức Thắng và Nguyễn Tất Thành, một mặt giáp bờ biển, mặt còn lại giáp khu đô thị hiện hữu.

Theo Quyết định số 59/2014/QĐ-UBND của UBND tỉnh Bình Thuận ngày 26/12/2014: “Ban hành quy định về bảng giá các loại đất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận áp dụng từ ngày 1/1/2015 đến ngày 31/12/2019”, theo đó, tại khoản 1, Điều 1 quy định ghi: “Quy định này quy định về nguyên tắc xác định giá từng loại đất và bảng giá các loại đất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, là căn cứ để tính giá trị quyền sử dụng đất để trả cho người tự nguyện trả lại đất cho Nhà nước, đối với trường hợp đất trả lại là đất Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất có thu tiền sử dụng đất…”.

Cụ thể, tại trang 5 và 6 Phụ lục số 6, Bảng giá đất TP Phan Thiết (kèm theo Quyết định số 59/2014/QĐ-UBND ngày 26/12/2014 của UBND tỉnh Bình Thuận) quy định: Giá đất đường Nguyễn Tất Thành là 11 triệu đồng/m2; Giá đất đường Tôn Đức Thắng là 14 triệu đồng/m2; Giá đất trục đường ven biến là 8,4 triệu đồng/m2.

Quyết định giá đất trên là căn cứ vào Nghị định của Chính phủ và Hội đồng Nhân dân tỉnh. Tuy nhiên, UBND tỉnh Bình Thuận không áp dụng giá đất theo Quyết định số 59/2014/QĐ-UBND ngày 26/12/2014 để tính giá tiền sử dụng đất đối với khu đô thị du lịch biển Phan Thiết, trong khi cả 3 mặt tiền của dự án đều có giá đất cụ thể?

Ngày 25/11/2015, UBND tỉnh Bình Thuận có Quyết định số 3371/QĐ-UBND “Về việc phê duyệt giá đất cụ thể để tính tiền sử dụng đất đối với diện tích 363.523,6m2 được phép chuyển mục đích sử dụng đất của dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết”.

Tại Điều 1 của quyết định này ghi: “Phê duyệt giá đất cụ thể để tính tiền sử dụng đất đối với diện tích 363.523,6m2, được phép chuyển mục đích sử dụng đất của dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết là 936.800.000.000 đồng”. Như vậy, giá thu tiền sử dụng đất tại dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết chỉ gần 2,6 triệu đồng/m2.

Do đó, chỉ cần so sánh giá tiền sử dụng đất do Nhà nước quy định tại 2 đường Nguyễn Tất Thành và Tôn Đức Thắng theo Quyết định số 59/2014/QĐ-UBND ngày 26/12/2014 với giá tiền sử dụng đất của dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết theo Quyết định số 3371/QĐ-UBND ngày 25/11/2015 thì đã cao gấp 5 đến 6 lần.

Nếu căn cứ vào giá thị trường tại thời điểm giao đất thì cao gấp gần 10 lần. Vì thực tế giá thị trường các tuyến đường nằm quanh khu đô thị này tại thời điểm giao đất có giá đất từ 15 - 24 triệu đồng/m2. Chỉ trong vòng một năm, chủ đầu tư vừa xây dựng cơ sở hạ tầng vừa phân lô, bán nền, giá đất dự án thấp nhất 20 triệu đồng/m2, cao nhất gần 40 triệu đồng/m2. Hiện tại, giá bán đất tại khu đô thị này còn cao hơn nữa.

Đối với việc định giá đất của UBND tỉnh Bình Thuận cho khu "đất vàng" này, trong báo cáo của Thanh tra Chính phủ thể hiện: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Thuận đã giao Chi cục quản lý đất đai tỉnh Bình Thuận ký hợp đồng tư vấn thẩm định giá với Công ty Cổ phần Thông tin và Thẩm định giá miền Nam (đơn vị tư vấn thẩm định giá đất).

Theo đó, đơn vị tư vấn thẩm định giá đất áp dụng phương pháp thặng dư để xác định giá đất; Ước tính các khoản doanh thu, chi phí thực hiện theo từng năm và chiết khấu về giá trị hiện tại tại thời điểm định giá đất để tính toán giá đất cụ thể theo quy định tại khoản 4, Điều 6 Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, quy định chi tiết phương pháp định giá đất, xây dựng, điều chỉnh bảng giá đất; Định giá đất cụ thể và tư vấn xác định giá đất.

Hạ tầng khu đô thị du lịch biển do Công ty Cổ phần Rạng Đông làm chủ đầu tư đã cơ bản hoàn thiện hạ tầng

Như vậy, theo phương pháp thặng dư, ước tổng chi phí phát triển quy về thời điểm định giá đất là 1.892.002.952.612 đồng (trong đó, chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng là: 1.278.580.000.000 đồng); Ước tổng doanh thu phát triển khu đất quy về thời điểm hiện tại là: 2.828.744.378.327 đồng. Tổng số tiền sử dụng đất nhà đầu tư phải nộp ngân sách nhà nước là 936.800.000.000 đồng.

Ông Đinh Trung cho rằng, cách tính giá tiền sử dụng đất theo phương pháp thặng dư theo hướng dẫn tại Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường cần phải xem lại việc áp dụng có phù hợp đối với dự án này hay không? Thông tư này hướng dẫn theo phương pháp thặng dư, nhà đầu tư bỏ vốn để xây dựng cơ sở hạn tầng trên đất được Nhà nước giao để bán hoặc cho thuê chứ không phải xây dựng hạ tầng kỹ thuật rồi phân lô bán nền. Vì thực tế, chủ đầu tư dự án hiện nay chủ yếu là phân lô bán nền, trái với mục đích được duyệt là xây dựng và kinh doanh nhà phố, biệt thự, nhà cao tầng.

Mặt khác, cần xem xét lại tỉ lệ chiết khấu về giá trị hiện tại, tại thời điểm định giá đất. Về vấn đề này, ông Đinh Trung cho rằng, tỉ lệ chiết khấu này không đúng, dẫn đến ước tính tổng doanh thu phát triển không phải là 2.828,744 tỷ đồng mà con số đó cao hơn rất nhiều.

“Lấy ước tính tổng doanh thu phát triển trừ ước tính tổng chi phí phát triển (quy về thời điểm hiện tại), còn lại là tổng giá trị tiền sử dụng đất của khu đất vàng và giá tiền sử dụng đất gần 2,6 triệu đồng/m2 là không thể chấp nhận được”, ông Đinh Trung cho biết.

Có dấu hiệu thất thu ngân sách hàng ngàn tỷ

Bản chất của thất thu ngân sách là do cách định giá thu tiền sử dụng đất không đúng chứ không phải đợi đến khi nhà đầu tư thực hiện xong công trình, có kiểm toán, quyết toán chi phí đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng.

Đối với dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết, nếu chi phí thấp hơn 1.693.637 đồng, nhà đầu tư cam kết nộp bổ sung phần chênh lệch vào ngân sách Nhà nước nhưng đây là chi phí do nhà đầu tư tự định ra và chưa được tổ chức có thẩm quyền thẩm định theo quy định của Luật Xây dựng là trái quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ lại cho rằng: Chính do chưa có hướng dẫn cụ thể, chi tiết của cơ quan chuyên ngành nên trong Quyết định số 3371/QĐ-UBND ngày 25/11/2015 (phê duyệt giá đất cụ thể của dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết), UBND tỉnh Bình Thuận đã thận trọng quy định: “Sau khi nghiệm thu quyết toán công trình chi phí đầu tư thấp hơn 1.693.637.072.523 đồng, nhà đầu tư có trách nhiệm nộp bổ sung vào ngân sách Nhà nước phần chênh lệch. Nếu phát sinh tăng trong chi phí dự phòng nhà đầu tư tự chịu”. Vì vậy, việc xác định nghĩa vụ tài chính cho dự án này “có nguy cơ thiệt hại ngân sách Nhà nước” là không có cơ sở.

Ông Đinh Trung cho biết, nhận xét của Thanh tra Chính phủ như vậy là đang mâu thuẫn với nội dung nhận xét đơn phản ánh của công dân là "có cơ sở một phần". Như vậy, nhận xét này đang đúng - sai nhập nhằng.

Dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết

Trong một diễn biến khac, tại văn bản kết luận của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Thuận có ghi: “Phương án xác định giá trị đất để chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước được UBND tỉnh chỉ đạo chặt chẽ, Hội đồng thẩm định giá của tỉnh, Công ty Cổ phần Thông tin và Thẩm định giá miền Nam và các ngành liên quan đã tiến hành các khâu, các bước thẩm định giá đất khá công phu; Đã bám sát các quy định, thông tư hướng dẫn, tranh thủ ý kiến các Bộ ngành Trung ương; Đã thu thập, khảo sát nhiều thông tin có liên quan trong và ngoài tỉnh để làm cơ sở tính toán xác định giá đất theo đúng trình tự, sát hợp với tình hình thực tế”.

Tuy nhiên, thực tế cho đến ngày 12/11/2015, Công ty Cổ phần Thông tin và Thẩm định giá miền Nam mới có Chứng thư thẩm định giá số 15/11/194BĐS/Bth và ngày 19/11/2015, Hội đồng thẩm dịnh giá của tỉnh Bình Thuận mới có văn bản thẩm định giá. Như vậy, trên cơ sở nào mà Ban Thường vụ Tỉnh ủy nhận xét như vậy?

Điều kì lạ nữa là trước đó, ngày 29/5/2015, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Thuận có tờ trình số 274/TTr-STNMT gửi UBND tỉnh đề nghị, tổng số tiền sử dụng đất của dự án là 757.946 triệu đồng, trong khi chủ đầu tư dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết có Văn bản số 204-BC/TH-RĐ ngày 24/12/2013 đề nghị, khi tỉnh cho chuyển mục đích đất sân golf thì sẽ nộp tiền sử dụng đất hơn 1.000 tỷ đồng. Như vậy, tờ trình của Sở Tài nguyên và Môi trường có dấu hiệu bất thường?

Trong khi đó, kết quả Kiểm toán Nhà nước về nội dung xác định giá đất đối với dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết đã xác định sai về chi phí (tăng so với quy định). Trong phương án tính tiền sử dụng đất đã làm giảm tiền sử dụng đất phải nộp ngân sách. Cụ thể là giảm số tiền nộp ngân sách là 19.993.798.000 đồng, Kiểm toán Nhà nước cũng đã kiến nghị và chủ đầu tư đã nộp khoản tiền này vào ngân sách Nhà nước.

Như vậy, trong trường hợp không có Kiểm toán Nhà nước thì số tiền này lọt vào túi ai và có thất thu ngân sách không? Thanh tra Chính phủ đã không xác định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân nào để xảy ra sai phạm này.

Ông Đinh Trung cho rằng, cách định giá thu tiền sử dụng đất đối với dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết như vậy là rẻ mạt, có nhiều khuất tất, không sát giá thị trường, đem lại lợi nhuận kếch xù cho doanh nghiệp và làm thất thu ngân sách Nhà nước hàng ngàn tỷ đồng. Tuy nhiên vì lý do nào đó, Thanh tra Chính phủ lại cố tình bỏ qua.

Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết là một trong 9 dự án tại Bình Thuận bị Bộ Công an yêu cầu cung cấp hồ sơ để điều tra, làm rõ các dấu hiệu sai phạm

Cần xem xét lại báo cáo kết quả thanh tra

Theo ông Đinh Trung, Thanh tra Chính phủ không thể đưa ra kiến nghị xử lý và biện pháp giải quyết, khắc phục, cũng như việc xem xét trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan tới những sai phạm trong việc chuyển đổi mục đích sân golf Phan Thiết thành khu đô thị, cũng như dấu hiệu của “lợi ích nhóm” trong định giá đất tại dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết.

Ông Đinh Trung cũng cho biết, UBND tỉnh Bình Thuận là đối tượng bị thanh tra nhưng không thấy Thanh tra Chính phủ chỉ ra cụ thể khuyết điểm, trách nhiệm trong lãnh đạo, quản lý, mà giao cho UBND tỉnh Bình Thuận chỉ đạo cho cấp dưới khắc phục một số nội dung về chuyên môn, nghiệp vụ theo nhận xét của Thanh tra Chính phủ. Như vậy, chẳng khác nào “vừa đá bóng, vừa thổi còi”, làm qua loa cho xong chuyện; Có dấu hiệu bao che cho hành vi sai trái, vi phạm pháp luật, tiêu cực, tham nhũng.

Ông Đinh Trung kiến nghị, cần phải tính toán lại giá thu tiền sử dụng đất đối với dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết, đồng thời làm rõ và kết luận việc thất thu ngân sách Nhà nước từ việc định giá đất rẻ mạt đối với khu “đất vàng” này; Yêu cầu chủ đầu tư, giao lại 20% quỹ đất (7,2ha) xây dựng nhà ở xã hội tại dự án khu đô thị du lịch biển Phan Thiết cho tỉnh Bình Thuận tổ chức bán đấu giá, thu tiền cho quỹ phát triển nhà ở xã hội.

Ông Đinh Trung cũng cho rằng, đã làm sai thì phải biết sửa sai, khắc phục hậu quả, không thể dùng quyền lực để áp đặt, hợp pháp hóa và tiếp tục sai phạm.

Nguyên Ủy viên Trung ương đảng, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận cũng đề nghị, giao vụ việc chuyển đổi mục đích sân golf Phan Thiết thành dự án khu đô thị sang Cơ quan Điều tra Bộ Công an để điều tra, làm rõ về những dấu hiệu khuất tất, vi phạm pháp luật; Cần xác định rõ, có tiêu cực, tham nhũng, “lợi ích nhóm” hay không? Tính chất mức độ đến đâu… để minh bạch với người dân. Đặc biệt, không giao vụ việc cho Cơ quan Điều tra Công an tỉnh Bình Thuận.

Ông Trung cũng cho rằng, cái thời “miệng của quan là gang là thép” hay câu chuyện “cả vú lấp miệng em” không nên để xuất hiện rơi rớt lại trong thời kỳ 4.0. Đặc biệt, khi chúng ta đang xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với khẩu hiệu: “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.

Cán bộ thực hiện công tác thanh tra ngoài bản lĩnh chính trị, tư duy khoa học, phải nắm vững luật pháp, nêu cao trách nhiệm công vụ và đạo đức cách mạng; Không lạm dụng quyền lực, không quan liêu thì mới giải quyết, kết luận vấn đề một cách triệt để, khách quan và công tâm.

“Hiện nay, dư luận trong đội ngũ cán bộ và nhân dân tỉnh Bình Thuận đang rất bức xúc về vụ việc này, mong muốn có kết luận rõ ràng, minh bạch, công khai để đem lại lòng tin của người dân với Đảng và Nhà nước ”, ông Đinh Trung nhấn mạnh.

Báo Tuổi trẻ Thủ đô sẽ tiếp tục thông tin!