Bài 4: Nâng mức xử phạt, giữ nghiêm thượng tôn pháp luật

Thêm chế tài mạnh mẽ, “siết” vi phạm đất đai

Nhiều năm qua, tình trạng vi phạm trong lĩnh vực đất đai, nhất là trên đất nông nghiệp, đất công, diễn biến ngày càng phức tạp và có xu hướng gia tăng cả về quy mô, tính chất. Sự ảnh hưởng, tác động của thị thường bất động sản là nguyên nhân dẫn đến các vi phạm phát sinh, nhất là các vi phạm trong quản lý, sử dụng đất nông nghiệp.

Một điểm đáng lưu ý là mức xử phạt chưa đủ sức răn đe, dẫn tới nhiều trường hợp cố tình xây dựng công trình trái phép, tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất coi tiền phạt như một phần chi phí đầu tư, khiến vi phạm "lợi nhiều hơn thiệt". Vì vậy, việc nâng cao mức phạt vi phạm là hoàn toàn cấp thiết để siết chặt công tác quản lý đất đai hiệu quả.

Lực lượng chức năng quận Nam Từ Liêm tiến hành phá dỡ các lều lán vi phạm trên đất nông nghiệp tại phường Mễ Trì

Là đơn vị trực tiếp quản lý lĩnh vực đất đai, ông Nguyễn Xuân Đại, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết, thành phố đang đối mặt với áp lực lớn về phát triển hạ tầng và đô thị hóa. Việc quản lý chặt chẽ đất đai sẽ giúp đảm bảo sử dụng nguồn đất hiệu quả, phục vụ các dự án phát triển kinh tế - xã hội và cải thiện chất lượng sống của người dân.

Do tính cấp thiết, Nghị quyết quy định mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai của TP Hà Nội lần này đã được hoàn thiện và trình ban hành sớm hơn so với kế hoạch ban đầu. Thay vì chờ đến cuối năm để đồng bộ với các văn bản hướng dẫn từ Trung ương, Sở đã chủ động, kịp thời tham mưu cho UBND thành phố đẩy nhanh quá trình xây dựng dự thảo, lấy ý kiến các sở, ngành và đơn vị liên quan trình HĐND thông qua tại kỳ họp thứ 22 - Kỳ họp chuyên đề của HĐND cuối tháng 4 vừa qua.

Sở đã tham mưu xây dựng Nghị quyết để nâng mức xử phạt lên gấp 2 lần đối với 71 hành vi vi phạm hành chính áp dụng mức phạt tiền từ Điều 8 đến Điều 29 theo Nghị định số 123/2024/NĐ-CP ngày 4/10/2024 của Chính phủ. Đơn cử, với hành vi chuyển đất trồng lúa sang đất ở thuộc địa giới hành chính của xã, Khoản 3 Điều 8 Nghị định 123 quy định phạt tiền từ 150 triệu đồng đến 200 triệu đồng đối với diện tích đất từ 0,1 ha trở lên. Với Nghị quyết HĐND TP Hà Nội vừa thông qua, mức phạt này sẽ tăng lên từ 300-400 triệu đồng đối với cá nhân (từ 600 - 800 triệu đồng đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm).

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: Tăng mức xử phạt là yêu cầu cấp thiết để lập lại trật tự trong quản lý đất đai, nhất là tại các địa bàn giáp ranh, vùng đang chịu áp lực đô thị hóa, nơi đất đai có giá trị cao và dễ phát sinh tiêu cực. Việc nâng mức xử phạt còn giúp tăng tính nghiêm minh của pháp luật, khẳng định quyết tâm chính trị của thành phố trong việc bảo vệ tài nguyên, quản lý sử dụng đất đai đúng mục đích, đúng quy hoạch.

Đây cũng là biện pháp cần thiết để chấn chỉnh kỷ cương hành chính, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan quản lý và chính quyền cơ sở, từ đó ngăn chặn tình trạng buông lỏng, né tránh, hoặc làm ngơ trước vi phạm vì "mức phạt quá nhẹ, phạt xong là xong".

Lực lượng chức năng cưỡng chế công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp tại huyện Quốc Oai

Cùng với việc ban hành Nghị quyết xử phạt vi phạm đất đai, lãnh đạo TP Hà Nội cũng quyết liệt chỉ đạo các quận, huyện tăng cường kiểm tra, xử lý các sai phạm về trật tự xây dựng, quản lý đất đai. Đặc biệt, không để lợi dụng giai đoạn sắp xếp đơn vị hành chính, các ngày nghỉ lễ, các tổ chức, cá nhân gia tăng vi phạm về đất đai, trật tự xây dựng.

Cùng với các biện pháp xử lý hành chính, Thành uỷ, UBND TP Hà Nội cũng chỉ đạo Công an TP Hà Nội tăng cường điều tra, xử lý hình sự một số cán bộ nhận hối lộ, bỏ qua các sai phạm trong quản lý đất đai và trật tự xây dựng tại quận Hoàng Mai và huyện Thường Tín.

Nghị quyết kịp thời chặn gia tăng vi phạm

Trao đổi với PV báo Tuổi trẻ Thủ đô về những quy định trong quản lý đất đai, trật tự xây dựng, Luật sư Hoàng Tùng (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho biết, theo quy định của Luật Đất đai, đất được phân loại thành 3 nhóm: Đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp và đất chưa sử dụng. Về nguyên tắc sử dụng đất phải đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng và đúng mục đích sử dụng đất.

Luật sư Hoàng Tùng (Đoàn Luật sư Hà Nội)

Trước khi xây dựng nhà ở, xưởng sản xuất…, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân cần phải xác định rõ quy hoạch, kế hoạch và mục đích sử dụng đất của khu đất. Trường hợp khu đất là đất nông nghiệp hoặc các loại đất khác mà không phải đất được giao để làm cơ sở sản xuất phi nông nghiệp thì tổ chức, hộ gia đình, cá nhân phải chuyển mục đích sử dụng đất cho phù hợp, sau đó mới được phép xây dựng nhà xưởng và hoạt động sản xuất.

Khi thi công xây dựng công trình phải tuân thủ Luật Xây dựng và các văn bản pháp luật có liên quan. Đối với các công trình mà pháp luật quy định bắt buộc phải có giấy phép xây dựng thì chủ đầu tư phải xin cấp phép, xây dựng đúng giấy phép đã được cơ quan có thẩm quyền cấp. Trường hợp tự ý xây dựng, cơ quan chức năng sẽ tiến hành lập biên bản vi phạm, đình chỉ thi công để xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.

“Luật Đất đai cũng quy định về nghĩa vụ của người sử dụng đất: Phải sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới thửa đất... Trường hợp chủ sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất; xây dựng nhà cửa, công trình kiên cố trên đất nông nghiệp mà không chuyển đổi mục đích là trái với quy định pháp luật.

Hành vi xây dựng trên đất nông nghiệp không chỉ là vi phạm về xây dựng đơn thuần mà còn làm biến đổi đất, vi phạm quy hoạch, vi phạm Luật Đất đai, môi trường…”, luật sư Hoàng Tùng nhấn mạnh.

Luật sư Tùng cho biết thêm, nhiều năm qua, công tác quản lý đất đai nói chung và công tác xử lý các vi phạm trong quản lý, sử dụng đất nông nghiệp tại các quận, huyện, thị xã đã được Thành ủy, HĐND, UBND TP Hà Nội quan tâm chỉ đạo cụ thể, quyết liệt; tổ chức thanh kiểm tra thu được nhiều kết quả tích cực. Bên cạnh đó, trách nhiệm của các tập thể, cá nhân cũng được chỉ rõ và xử lý nghiêm.

UBND huyện Sóc Sơn đang chỉ đạo xử lý công trình trường học xây dựng trên đất nông nghiệp không có giấy phép tại xã Hồng Kỳ

Hiện nay, thực hiện chỉ đạo của Thành ủy Hà Nội, Ủy ban Kiểm tra Thành ủy, Ban Nội chính Thành ủy và các cơ quan khối nội chính đã và đang tăng cường theo dõi, kiểm tra, giám sát việc chấp hành ở cơ sở. Các cấp ủy tổ chức Đảng cần xác định rõ tinh thần và thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thường trực Thành ủy, coi việc thực hiện nhiệm vụ quản lý đất đai, trật tự xây dựng, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm vi phạm không chỉ là thước đo năng lực lãnh đạo, ý thức trách nhiệm và danh dự của tập thể, cá nhân ở địa phương và của cả thành phố, mà còn là căn cứ để đánh giá cán bộ, qua đó, thực hiện việc sắp xếp, luân chuyển, điều động trong thời gian tới