Bệnh nghề nghiệp “bào mòn” người lao động

Bài 3 - Công nhân chịu thiệt thòi: Bất cập trong việc xác định, khám bệnh nghề nghiệp khiến nhiều người lao động phải chịu thiệt thòi. Thực tế không phải công nhân nào mắc bệnh do nghề nghiệp cũng được hưởng chế độ theo quy định của Nhà nước…

Khó xác định bệnh nghề nghiệp

Bác sĩ Huỳnh Tân Tiến, Giám đốc Trung tâm Bảo vệ sức khỏe lao động và Môi trường (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, nước ta công nhận 29 bệnh nghề nghiệp, được chia làm năm nhóm: Nhóm các bệnh bụi phổi và phế quản; nhóm các bệnh nhiễm độc nghề nghiệp; nhóm các bệnh nghề nghiệp có yếu tố vật lý; nhóm các bệnh da nghề nghiệp và nhóm các bệnh nhiễm khuẩn nghề nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế có rất nhiều căn bệnh người lao động mắc phải vì tính chất, môi trường công việc, nhưng lại không được công nhận trong danh mục bệnh nghề nghiệp Nhà nước quy định.

Theo ông Tạ Văn Dưỡng, Phó ban Chính sách pháp luật Liên đoàn Lao động thành phố Hà Nội, việc xác định bệnh nghề nghiệp cho người lao động vẫn đang bất cập. Để được đi khám bệnh nghề nghiệp, người lao động phải có xác nhận làm việc trong môi trường độc hại vượt quy định cho phép. Trong khi, phần lớn doanh nghiệp thực hiện công tác đo kiểm môi trường chỉ để đối phó với các đoàn kiểm tra.

“Đơn vị đo kiểm là do doanh nghiệp thuê nên giữa họ có sự thỏa thuận. Chính vì vậy dù người lao động đang làm việc trong môi trường nặng nhọc, độc hại nhưng kết quả đo kiểm vẫn đảm bảo theo quy định. Chế tài thì không xử lí được đơn vị gian lận trong công tác đo đếm môi trường lao động”, ông Tạ Văn Dưỡng cho hay.

Điều này cũng lí giải thực tế nhiều công nhân làm việc trong môi trường khắc nghiệt, khi đi khám có kết quả chẩn đoán: mắc bệnh như lao phổi, nội tiết, tai, mũi họng…. nhưng vẫn không được xác định là bệnh nghề nghiệp vì môi trường làm việc có yếu tố nặng nhọc, độc hại chưa vượt quy định.

Anh Hoàng Minh Dũng (Chương Mỹ, Hà Nội) làm việc tại một công ty cơ khí gần 20 năm, sức khỏe sa sút, bị bệnh hen phế quản do thường xuyên tiếp xúc với hóa chất khi phun sơn, nên chưa đến 50 tuổi anh đã phải xin nghỉ việc và không được hưởng bất kì chế độ nào.

Hay anh Nguyễn Lê Hùng (Thọ Xuân, Thanh Hóa) là thợ hàn, thường xuyên bị ảnh hưởng bởi khí bụi, đặc biệt là ánh sáng chói mắt. Làm một thời gian, khi thấy khó thở, mắt kém, anh Hùng đi khám sức khỏe thì có kết luận: mắc bệnh hô hấp và tật khúc xạ. Bệnh tật đã rõ, nhưng anh Hùng lại không thuộc đối tượng được hỗ trợ chữa trị bệnh nghề nghiệp, còn chủ xưởng không mấy quan tâm đến sức khỏe của người làm thuê như anh.

Đây là hai trong rất nhiều trường hợp bị bệnh do nghề mà không được hưởng chế độ, trợ cấp khi điều trị. Điều này cho thấy, người lao động bị bệnh nghề nghiệp nhưng vì công tác kiểm tra môi trường lao động thiếu chuẩn xác, mắc bệnh mới phát sinh không nằm trong danh mục bệnh nghề nghiệp Nhà nước công nhận phải chịu thiệt thòi rất phổ biến.

“Quên” khám bệnh định kì

Theo ý kiến một số bác sĩ, khám sức khỏe định kì là kiểm tra và đánh giá tổng quát tình trạng sức khỏe, còn khám bệnh nghề nghiệp là việc thực hiện các nội dung khám, xét nghiệm với mục đích đánh giá mức độ phù hợp của sức khỏe người lao động với công việc đang làm, phát hiện sớm vấn đề sức khỏe, các bệnh phát sinh liên quan đến yếu tố tiếp xúc nghề nghiệp.

Bộ Luật Lao động quy định, người sử dụng lao động phải bảo đảm nơi làm việc đạt tiêu chuẩn về không gian, độ thoáng khí, độ sáng, đạt tiêu chuẩn vệ sinh cho phép về bụi, hơi, khí độc, phóng xạ, điện từ trường, nóng, ẩm, ồn, rung và các yếu tố có hại khác. Các yếu tố đó phải được định kì kiểm tra đo lường. Người lao động phải được khám sức khoẻ định kì theo chế độ quy định, người bị bệnh nghề nghiệp phải được điều trị chu đáo.

Công nhân KCN Quang Minh, Hà Nội Ảnh: Vương Đức

Quy định là vậy, nhưng thực tế rất ít doanh nghiệp tổ chức khám bệnh nghề nghiệp cho người lao động cũng như đo, kiểm tra môi trường lao động. Nếu có kiểm tra cũng chỉ để đối phó mà không vì mục đích cải thiện điều kiện làm việc, cải tiến công nghệ, trang bị đầy đủ bảo hộ lao động cho người lao động cũng như giải quyết chế độ và khắc phục bệnh tật cho người lao động.

Công nhân Lê Văn Tài (Thạch Thất, Hà Nội) chia sẻ: “Em làm việc trong một công ty cơ khí một năm rồi nhưng chưa khám bệnh lần nào, trừ ngày đầu nộp hồ sơ công ty bắt buộc phải có giấy khám sức khỏe”. Nhiều doanh nghiệp “thờ ơ” với sức khỏe nghề nghiệp. Còn người lao động một phần chủ quan, một phần do lương ít, đời sống thiếu thốn nên không có điều kiện chăm sóc sức khỏe bản thân.

Bác sĩ Huỳnh Tấn Tiến, Giám đốc Trung tâm Bảo vệ sức khỏe lao động và Môi trường (Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết thêm, có nhiều doanh nghiệp mấy năm liền không tổ chức khám sức khỏe định kì cho công nhân. Thậm chí có doanh nghiệp, khói bụi dày đặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe công nhân, nhưng cũng không khắc phục.

Được biết, nếu người lao động được xác định bị bệnh nghề ngiệp sẽ được nghỉ hưu sớm, được khám sức khỏe 6 tháng 1 lần, được chế độ bồi dưỡng bằng hiện vật, hỗ trợ điều trị bệnh. Người sử dụng lao động phải trả tiền trợ cấp, tiền viện phí. Khi thực hiện khám và phát hiện bệnh nghề nghiệp cho người lao động, phải thực hiện chuyển đổi, bố trí việc làm phù hợp cho người lao động mắc bệnh nghề nghiệp.

Số tiền chi phí khám, chữa bệnh, trợ cấp cho người lao động mắc bệnh nghề có thể lên tới hàng trăm triệu đồng mỗi năm, trong khi chế tài xử phạt doanh nghiệp vi phạm những quy định về bảo đảm an toàn sức khoẻ cho người lao động lại chưa nghiêm. Do đó, nhiều doanh nghiệp “bắt tay” với cơ quan kiểm định môi trường lao động hoặc cố tình quên quy định, gây tổn hại đến sức khỏe và quyền lợi của người lao động.

(còn nữa)

Bình Minh