BHXH tự nguyện: Tích lũy khi trẻ, vui khỏe khi già

Nhiều chế độ, chính sách

BHXH tự nguyện là chính sách bảo hiểm của Đảng và Nhà nước mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc nhóm người tham gia BHXH bắt buộc thì đều được tham gia BHXH tự nguyện.

Người tham gia BHXH tự nguyện khi có đủ các điều kiện theo quy định, được hưởng các quyền lợi như chế độ hưu trí. Theo đó, điều kiện hưởng là người tham gia BHXH tự nguyện đủ 20 năm đóng BHXH trở lên; Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định, tuổi nghỉ hưu kể từ ngày 1/1/2022 cụ thể như sau: Nam đủ 60 tuổi 6 tháng, sau đó, mỗi năm tăng thêm 3 tháng, tuổi nghỉ hưu với lao động nam sẽ đạt 62 tuổi vào năm 2028; Nữ đủ 55 tuổi 8 tháng, sau đó, mỗi năm tăng thêm 4 tháng, tuổi nghỉ hưu với lao động nữ sẽ đạt 60 tuổi vào năm 2035.

Trường hợp, đã đủ tuổi nghỉ hưu, nhưng thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được đóng một lần cho những năm còn thiếu (tối đa 10 năm) để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Mức hưởng lương hưu hàng tháng bằng tỉ lệ hưởng lương hưu hàng tháng x mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH. Trong đó, tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng của người lao động được tính bằng 45% tương ứng với số năm đóng BHXH: Lao động nam là 20 năm; Lao động nữ là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, người lao động cả nam và nữ được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%. Lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế phù hợp với ngân sách Nhà nước và quỹ BHXH.

Lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện

Đối với chế độ hưởng BHXH một lần, người tham gia có yêu cầu thì được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau: Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục tham gia BHXH; Ra nước ngoài để định cư; Bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định của Bộ Y tế; Sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và có yêu cầu nhận BHXH một lần.

Mức hưởng được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014; 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Trường hợp, thời gian đóng BHXH chưa đủ 1 năm, mức hưởng bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH. Lưu ý, mức hưởng BHXH một lần của người tham gia BHXH tự nguyện không bao gồm số tiền Nhà nước đã hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện, trừ trường hợp là người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định của Bộ Y tế.

Về chế độ tử tuất, trường hợp người tham gia có thời gian đóng BHXH từ đủ 60 tháng trở lên hoặc người đang hưởng lương hưu khi chết, người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở.

Trợ cấp tuất một lần, đối với người đang đóng BHXH tự nguyện hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH chết, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014; 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Người tham gia BHXH tự nguyện có thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm, thân nhân được hưởng trợ cấp bằng số tiền đã đóng nhưng mức tối đa bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

Người tham gia BHXH tự nguyện có cả thời gian đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện chết, thân nhân được hưởng trợ cấp tối thiểu bằng 3 tháng mức bình quân tiền lương và thu nhập tháng đóng BHXH.

Đối với người đang hưởng lương hưu chết, nếu chết trong 2 tháng đầu hưởng lương hưu, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo thời gian đã hưởng lương hưu, trợ cấp tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng. Nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 1 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu.

Đặc biệt, khi người dân tham gia BHXH tự nguyện sẽ được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt quá trình hưởng lương hưu, với mức quyền lợi hưởng chi phí khám bệnh, chữa bệnh là 95% (trong khi mức hưởng của người tham gia BHYT theo hình thức hộ gia đình là 80%).

Linh hoạt hình thức và mức đóng BHXH tự nguyện

Theo Khoản 2, Điều 87 Luật BHXH năm 2014, mức đóng BHXH tự nguyện bằng 22% mức thu nhập tháng. Trong đó, mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện tối thiểu bằng mức chuẩn hộ nghèo đối với khu vực nông thôn (mức chuẩn hộ nghèo hiện hành là 1.500.000 đồng/người/tháng) và tối đa bằng 20 lần lương cơ sở (mức lương cơ sở hiện hành là 1.490.000 đồng).

Như vậy, kể từ ngày 1/1/2022, mức đóng BHXH tự nguyện thấp nhất là 330.000 đồng/tháng (22% x 1.500.000 đồng); Mức đóng BHXH tự nguyện tối đa là 6.556.000 đồng/tháng (22% x 29.800.000 đồng).

Sau khi được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng, mức đóng của người tham gia BHXH tự nguyện cụ thể như sau:

Mức đóng của người tham gia BHXH tự nguyện (Đơn vị: VNĐ)

Đối với phương thức đóng, người dân có thể đóng định kỳ hằng tháng; 3 tháng một lần; 6 tháng một lần; 12 tháng một lần; Nhiều năm một lần (không quá 5 năm/lần). Hoặc đóng 1 lần cho những năm còn thiếu (không quá 10 năm) để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Để tham gia BHXH tự nguyện, người lao động tự do có thể thực hiện các thủ tục đăng ký tại cơ quan BHXH nơi mình cư trú (có thể ở nơi tạm trú hoặc thường trú) hoặc các đại lý thu BHXH, BHYT (UBND các xã, phường, thị trấn, Bưu điện, hội đoàn thể…).

Để tra cứu thông tin về BHXH tự nguyện, người lao động có thể tra cứu theo 3 phương thức sau: Cổng Thông tin điện tử BHXH Việt Nam: baohiemxahoi.gov.vn; Hotline - Tổng đài hỗ trợ, chăm sóc khách hàng: 1900 9068; Ứng dụng VssID-BHXH số.

Với ý nghĩa nhân văn và lợi ích thiết thực này, chính sách BHXH tự nguyện đang dần trở thành sự lựa chọn tối ưu với người lao động tự do. Để phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu phát triển người tham gia BHXH tự nguyện năm 2022, trong thời gian tới, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai đồng bộ các giải pháp để khai thác, phát triển người tham gia như tăng cường các hoạt động truyền thông cao điểm nhân tháng vận động triển khai BHXH toàn dân và nhân Ngày BHYT Việt Nam; Chú trọng rà soát, phân loại người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình theo địa bàn cấp xã để thực hiện các phương pháp, nội dung, hình thức truyền thông cho phù hợp...