Cần tránh lạm quyền trong thu giữ tài sản đảm bảo

Thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, ngày 29/5, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (đoàn Vĩnh Phúc) nhấn mạnh, việc xử lý tài sản đảm bảo không chỉ là câu chuyện giữa tổ chức tín dụng và người vay, mà còn liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người gửi tiền.

Theo bà Dung, hiện tiền gửi của dân cư lên tới khoảng 7,3 triệu tỷ đồng, đây là nguồn lực chủ yếu để tổ chức tín dụng cấp vốn cho nền kinh tế. Nếu nợ xấu không được giải quyết, tổ chức tín dụng sẽ khó hoàn trả đúng hạn cho người gửi tiền, từ đó ảnh hưởng đến an ninh tài chính - tiền tệ và trật tự xã hội.

“Việc luật hóa các quy định về thu giữ tài sản bảo đảm là cần thiết, kế thừa từ thực tiễn Nghị quyết 42, đồng thời bổ sung trình tự thủ tục rõ ràng, có giám sát, tránh lạm dụng”, đại biểu nhận định.

Để hạn chế tối đa các tình huống mất an ninh trật tự khi tiến hành thu giữ, đại biểu Trần Anh Tuấn (đoàn TP Hồ Chí Minh) đề nghị bổ sung quy định cho phép tổ chức tín dụng chủ động phối hợp với chính quyền địa phương và công an cấp xã ngay từ đầu, nếu đánh giá được khả năng bên giữ tài sản không hợp tác.

“Không nên để đến khi tranh chấp xảy ra rồi thì chính quyền mới vào cuộc. Cần cơ chế chủ động từ đầu”, đại biểu nêu rõ.

Đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (đoàn Vĩnh Phúc)

Ggóp ý kiến về việc UBND xã tham gia thu giữ tài sản đảm bảo khi xử lý nợ xấu, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) quan tâm đến quy định về quyền thu giữ tài sản đảm bảo.

Theo đại biểu, hiện quy định chưa làm rõ cơ chế bảo vệ quyền lợi của bên đảm bảo khi có khiếu nại hoặc tranh chấp phát sinh. Chưa quy định rõ khả năng tạm hoãn hoặc hủy việc thu giữ trong trường hợp có dấu hiệu sai phạm hoặc đang tranh chấp quyền sở hữu.

Bên cạnh đó, tại khoản 5 Điều 198a dự thảo Luật quy định về quyền thu giữ tài sản đảm bảo nêu rõ, UBND và cơ quan Công an cấp xã nơi tiến hành thu giữ tài sản bảo đảm, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình thực hiện việc bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội trong quá trình thu giữ tài sản bảo đảm.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng giải trình các vấn đề đại biểu quan tâm

Trường hợp bên bảo đảm không hợp tác hoặc không có mặt theo thông báo của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ, đại diện UBND cấp xã nơi tiến hành thu giữ tài sản bảo đảm tham gia chứng kiến và ký biên bản thu giữ tài sản bảo đảm.

Đại biểu cho rằng quy định trên chưa phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương không giao trách nhiệm cho cấp xã và cấp xã cũng không có quyền cưỡng chế dân sự.

"Quy định này có thể dẫn tới rủi ro pháp lý trong thực tiễn thi hành. Tôi kiến nghị chỉ nên cho phép thu giữ tài sản đảm bảo trong trường hợp bên bảo đảm có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng, tài sản không bị tranh chấp và đang trong diện hợp pháp thu giữ. Đồng thời cần có quy định về cơ chế giám sát, khiếu nại của bên đảm bảo", đại biểu đề nghị.

Giải trình các vấn đề đại biểu quan tâm, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết dự thảo luật quy định luật hoá các nội dung của Nghị quyết 42 của Quốc hội về xử lý nợ xấu, trong đó trao quyền cho các tổ chức tín dụng, các tổ chức mua bán nợ trong việc thu giữ tài sản đảm bảo.

Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, việc luật hoá Nghị quyết 42 là để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bên cho vay tổ chức tín dụng, cũng chính là bảo vệ người gửi tiền, bởi tiền cho vay từ các ngân hàng thực chất là tiền gửi của người dân.

Bên cạnh đó, việc đảm bảo quyền tài sản và quyền thực thi hợp đồng cũng phù hợp với tinh thần của Nghị quyết 68.

Sau khi Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 có hiệu lực, đã có nhiều ý kiến trong các cuộc họp của Chính phủ với doanh nghiệp và tổ chức tín dụng cho rằng cần luật hóa Nghị quyết 42. Theo đó, nếu xử lý được nợ xấu sẽ giúp khơi thông dòng vốn bị ách tắc, giúp cho dòng vốn được luân chuyển đến nhiều khách hàng vay hơn nữa.

“Nợ xấu tăng cao, tổ chức tín dụng sẽ khó giảm lãi suất cho vay do phải tăng trích lập dự phòng rủi ro. Nếu xử lý được nợ xấu, tổ chức tín dụng có thể tiếp tục giảm lãi suất cho doanh nghiệp và người dân”, Thống đốc cho biết.

Trước ý kiến của các đại biểu cho rằng cần làm rõ quy trình, quy định, quyền hạn của tổ chức tín dụng trong việc thu giữ tài sản đảm bảo, tránh lạm quyền, nhất là tránh việc đẩy người dân (chủ tài sản đảm bảo) rơi vào cảnh không có chỗ ở, Thống đốc khẳng định sẽ có hướng dẫn cụ thể yêu cầu các tổ chức tín dụng phải có quy trình đồng bộ, để việc xử lý, thu giữ tài sản đảm bảo phải được thực hiện một cách minh bạch, đúng pháp luật, nhằm đảm bảo cân bằng quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.