Cảnh báo tử vong tự điều trị sốt xuất huyết tại nhà

Mỗi ngày hàng chục ca trở nặng phải nhập viện

PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: "Sốt xuất huyết năm nay đến khá sớm và đang vào đỉnh dịch. Dự kiến tháng 10, 11 sắp tới lượng bệnh nhân mắc sốt xuất huyết còn tăng lên nhiều hơn nữa.

Đã hai năm liên tiếp chúng ta xảy ra một mùa dịch lớn ở phía Bắc cũng như Hà Nội. Do đó, chúng ta cần phải chuẩn bị nhiều phương án điều trị, dự phòng để ứng phó trong trường hợp dịch lan rộng".

Bệnh nhân sốt xuất huyết điều trị tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai

PGS.TS Đỗ Duy Cường nhận định: "Hiện nay tình hình dịch sốt xuất huyết đang diễn biến khá phức tạp, số lượng bệnh nhân mắc sốt xuất huyết đang nằm điều trị tại Trung tâm chiếm 1/3 tổng số lượng bệnh nhân. Mỗi ngày, chúng tôi tiếp nhận 30-50 ca sốt xuất huyết đến khám trong đó có 15-20 ca sốt xuất huyết nặng có dấu hiệu cảnh báo cần phải nhập viện.

Tính đến nay đã ghi nhận 6 trường hợp tử vong, đa số là do đến muộn với bệnh cảnh sốc giảm thể tích, rối loạn đông máu và suy đa phủ tạng. Ngoài ra có một số bệnh nhân phải nhập viện do có cơ địa đặc biệt như phụ nữ có thai, đang mắc các bệnh nền như bệnh tim, phổi, ung thư, chạy thận nhân tạo... Đây là những đối tượng bệnh nhân cần phải đặc biệt theo dõi".

Cũng theo PGS. Cường, sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus mang Dengue có trong muỗi vằn lây truyền từ người này sang người khác qua vết cắn của muỗi. Có 4 type huyết thanh là D1, 2, 3 và 4. Thời gian ủ bệnh từ 4 đến 5 ngày.

Diễn biến lâm sàng trải qua 3 giai đoạn: Từ ngày thứ 1 đến ngày 3 là giai đoạn sốt, ngày thứ 4 đến ngày thứ 7 là giai đoạn nguy hiểm, từ ngày thứ 7 đến ngày thứ 10 là giai đoạn hồi phục.

Trong đó, người bệnh lưu ý có 2 cơ chế bệnh sinh có thể dẫn đến nguy hiểm: Thứ nhất, virus khi tấn công vào cơ thể sẽ ức chế tủy xương gây hạ tiểu cầu, từ đó sẽ dẫn đến xuất huyết; Thứ hai, virus làm tổn thương thành mao mạch, gây tăng tính thấm làm thoát huyết tương ra khỏi lòng mạch, hậu quả cô đặc máu, từ đó bệnh nhân có thể sốc do giảm thể tích tuần hoàn.

Hạ tiểu cầu sau một thời gian thì tiểu cầu sẽ lên nhưng điều trị sốc giảm thể tích do cô đặc máu rất khó chữa, đây là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong.

Những sai lầm khi điều trị sốt xuất huyết tại nhà

Anh Đ.V.B (43 tuổi, Mê Linh, Hà Nội) là một những ca mắc sốt xuất huyết nặng đã điều trị tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai.

Năm ngày trước khi nhập viện, sau khi đi làm về, anh B bắt đầu rơi vào cơn sốt. Cơn sốt cao khiến anh đổ gục, nằm bẹp trên giường. Gia đình đưa anh vào Bệnh viện Đa khoa Phúc Yên (Vĩnh Phúc), được tư vấn về nhà theo dõi, hai ngày sau khám lại.

Nhiều trường hợp sốt nhưng chưa có biểu hiện xuất huyết nhưng có bị cô đặc máu dẫn đến sốc, lúc này điều trị rất khó khăn, thậm chí tử vong

Hai ngày sau, anh thấy cơn sốt giảm nên bỏ qua làm xét nghiệm máu và tái khám. Sang ngày thứ 3, cơn sốt trở lại, cơ thể mệt mỏi hơn, có xuất huyết tiêu hóa, chảy máu chân răng. Tại Bệnh viện Đa khoa Mê Linh (Hà Nội), các chỉ số cảnh báo anh B bị sốt xuất huyết Dengue nặng, anh được đưa lên tuyến trên là Bệnh viện Đống Đa (Hà Nội). Tuy nhiên lúc này, bệnh viện không còn tiểu cầu để truyền, anh lại được đưa cấp cứu đến Bệnh viện Bạch Mai.

Chỉ sau một buổi chiều nhập viện, tới tối, anh B rơi vào tình trạng nguy kịch vì chảy máu nhiều nơi, xuất huyết tiêu hóa, tiểu cầu tụt thấp xuống dưới 5 g/l. Bệnh viện kích hoạt báo động đỏ cấp cứu.

Theo các bác sĩ, nhờ vào viện kịp thời truyền tiểu cầu và điều trị, bệnh nhân B đã qua giai đoạn nguy kịch giờ chỉ chờ cơ thể hồi phục trở lại. Trường hợp này nếu tới muộn hơn nữa có thể bị giảm thể tích, thoát dịch dẫn tới cô đặc máu đi vào sốc, nguy cơ rối loạn đông máu, suy đa tạng, tử vong rất cao. Sốc của sốt xuất huyết Dengue sẽ khó điều trị hơn giảm tiểu cầu.

Về điều trị, chuyên gia bệnh truyền nhiễm cho hay, các trường hợp nhẹ hoặc sốt xuất huyết trong những ngày đầu có thể điều trị và theo dõi tại nhà. Bệnh nhân cần uống đủ nước, dùng thuốc hạ sốt - giảm đau paracetamol, nghỉ ngơi, xét nghiệm công thức máu hàng ngày.

Lưu ý bệnh nhân không tự ý truyền dịch và không dùng kháng sinh hay thuốc corticoid. Cần đặc biệt chú ý từ ngày thứ 4 - 5 trở đi sẽ có hiện tượng máu cô đặc nếu không bù đủ dịch.

Xét nghiệm công thức máu nếu thấy chỉ số Hematocrite tăng trên 20% so với ban đầu tức là máu bị cô đặc, phải hết sức lưu ý trong vấn đề truyền dịch.

Trong trường hợp truyền dịch mà không có hiệu quả thì phải dùng dung dịch cao phân tử để kéo nước vào trong lòng mạch. Các trường hợp sốt xuất huyết nặng có dấu hiệu cảnh báo: đau bụng vùng gan, tiểu ít, chảy máu cam, máu lợi, nôn hoặc đi ngoài ra máu, rong kinh, rong huyết ở nữ giới, xét nghiệm công thức máu tiểu cầu giảm nhanh hoặc hematocrit tăng nhanh

PGS Cường khuyến cáo, nhiều người chủ quan cứ nghĩ sốt xuất huyết là bình thường, cứ sốt vài ngày sẽ khỏi nên ở nhà, chỉ khi nào thấy xuất huyết mới đi viện. Thực tế là nhiều trường hợp sốt nhưng chưa có biểu hiện xuất huyết nhưng có bị cô đặc máu dẫn đến sốc, lúc này điều trị rất khó khăn, thậm chí tử vong.

Do đó, khi có biểu hiện sốt, bệnh nhân cần đến các cơ sở y tế để xét nghiệm máu chẩn đoán xác định và theo dõi điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa, không tự ý điều trị tại nhà.