Chuyên gia, nghệ sĩ “hiến kế” phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam

Giá trị văn hóa và lịch sử

Phiên thảo luận đầu tiên có chủ đề: "Hiệu quả từ những chương trình nghệ thuật, sản phẩm giải trí gần đây gắn với các yếu tố và giá trị lịch sử, truyền thống".

Nhà báo - TS Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, phát biểu đề dẫn và cho biết, cuối tháng 10 vừa qua, TP Hồ chí Minh đã trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO (UCCN), là thành phố điện ảnh UCCN đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á.

Việt Nam có 4 thành phố thành viên của UCCN là Hà Nội, Hội An, Đà Lạt và TP Hồ Chí Minh. Trong nhiều thập niên qua, TP Hồ Chí Minh được xem như cái nôi, hệ sinh thái điện ảnh cả nước, tốc độ đáp ứng thị trường nhanh, danh hiệu Thành phố Điện ảnh không chỉ là danh hiệu mà là động lực tăng trưởng của Việt Nam. Thời gian qua, hàng loạt phim Việt đã vượt mốc hàng trăm tỉ đồng, đạt doanh thu cao kỷ lục.

Nhà báo - TS Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động phát biểu tại tọa đàm

Tổng Biên tập Báo Người Lao Động cũng cho biết, ngày 14/11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 2486/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

"Báo Người Lao Động tổ chức thành công giải Mai Vàng lần thứ 30. Đây là giải do bạn đọc bình chọn còn duy trì duy nhất Việt Nam. Giải Mai Vàng cũng giữ kỷ lục quốc gia là Chương trình nghệ thuật do bạn đọc bình chọn lâu đời nhất của Việt Nam. Thời gian tới, chúng tôi sẽ xây dựng đề án để Mai Vàng thành giải thưởng cấp quốc gia" - Nhà báo - TS Tô Đình Tuân chia sẻ.

Ông Lê Minh Tuấn, Phó Cục trưởng Bản quyền, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch cho biết, Quyết định số 2486/QĐ-TTg ngày 14/11/2025 phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 có những điểm mới.

Đầu tiên, chiến lược này xác định lại số lượng các ngành công nghiệp văn hóa chỉ còn 10 ngành, trước đây có 12 ngành. Việc này giúp tập trung hơn, bao quát hơn.

Các giá trị tinh hoa văn hóa, nghệ thuật truyền thống dân tộc được tập trung. Nếu không có giá trị này, sẽ không có công nghiệp văn hóa Việt Nam. Nhìn ra thế giới, tất cả sản phẩm được thế giới biết đến đều thông qua giá trị văn hóa, tạo bản sắc riêng, thu hút sự chú ý của quốc tế đến với chúng ta.

Ông Lê Minh Tuấn, Phó Cục trưởng Bản quyền, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch

Đạo diễn, NSƯT Đặng Thái Huyền (đạo diễn bộ phim ăn khách “Mưa đỏ”) cho biết, khi cô tham dự tọa đàm, nhiều đồng nghiệp vẫn đang có mặt tại miền Trung để đưa tin về bão lũ. Nữ đạo diễn chia sẻ, hiếm có quốc gia nhỏ bé nào như Việt Nam phải trải qua nhiều cuộc chiến tranh và thiên tai đến vậy. Chính điều đó đã rèn nên bản lĩnh và sự kiên cường của người Việt, giúp chúng ta đưa đất nước có được ngày hôm nay.

Theo đạo diễn Đặng Thái Huyền, “bộ phim lớn nhất” của điện ảnh quân đội không nhất thiết phải phô diễn cảnh bom đạn hay địa hình khốc liệt, bởi Việt Nam còn cần thêm thời gian để tiến tới dòng phim bom tấn theo đúng nghĩa. Điều quan trọng hơn cả là đạo diễn muốn khắc họa sự kiên cường, hy sinh của con người Việt Nam. Các diễn viên cũng mong qua tác phẩm có thể chạm đến cảm xúc khán giả, truyền tải niềm tự hào khi mỗi người đều mang trong mình một phần “căn cốt” của người Việt Nam.

Đạo diễn, NSƯT Đặng Thái Huyền chia sẻ

Chia sẻ về cảm xúc khi tham gia “Mưa đỏ”, diễn viên Đỗ Nhật Hoàng cho biết, bộ phim không chỉ giúp anh đến gần hơn với khán giả mà còn gợi lại những ký ức, kiến thức lịch sử anh từng học thời còn ngồi trên ghế nhà trường. Đó là hành trình để anh hiểu sâu hơn về tinh thần kiên cường, bất khuất và những giá trị vĩ đại của lịch sử dân tộc.

Qua trải nghiệm trên trường quay, anh cảm nhận rõ hơn sự hy sinh của cha ông đã đổ bao mồ hôi, xương máu, đặt lợi ích cá nhân sang một bên để gìn giữ độc lập và hòa bình cho thế hệ hôm nay.

“Đây là niềm tự hào của tôi khi đóng góp một lát cắt nhỏ vào việc kể lại lịch sử qua điện ảnh” - nam diễn viên chia sẻ.

Diễn viên Đỗ Nhật Hoàng

Tương tự, diễn viên Đình Khang cho biết, từ khi tham gia bộ phim, cuộc sống và nhận thức của anh thay đổi rất nhiều, đặc biệt là cách nhìn về chiến tranh và lịch sử.

“Chỉ đến khi bộ phim kết thúc, tôi mới có thời gian nhìn lại và thấm thía sự nỗ lực của cả ê-kíp. Qua bộ phim, tôi cảm nhận sâu sắc hơn tinh thần kiên cường mà cha ông đã phải mang trong những năm tháng chiến tranh” - Đình Khang bày tỏ.

Diễn viên Đình Khang

Ông Nguyễn Ngọc Hồi - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh nhận định, từ hiệu ứng của A50, lan tỏa mạnh mẽ đến khi "Mưa đỏ" ra đời kịp lúc giúp tăng lên giá trị.

Ca khúc "Viết tiếp câu chuyện hòa bình" cũng được sáng tác mấy năm, đến A50 mới lan tỏa mạnh mẽ. Qua đó, chúng ta cần chung tay kế hoạch trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa.

"Chúng ta phải có đầu mối liên kết, tính toán ngay từ đầu. Phim "Mưa đỏ" ngay khi kịch bản hoàn toàn có thể phối hợp sản xuất game, tạo game "Mưa đỏ". Để có hiệu ứng thì game tung ra, gắn kết show báo chí, truyền hình từ trước, tạo hiệu ứng,..." - ông Nguyễn Ngọc Hồi cho biết.

Ông Nguyễn Ngọc Hồi - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh trao đổi tại tọa đàm

PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm, Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc TP Hồ Chí Minh cho rằng, sự sáng tạo trong nghệ thuật nằm ở cách làm và làm mới chất liệu dân tộc. Vai trò của người nghệ sĩ vì thế vô cùng quan trọng. Trong đó, việc tạo ra “điểm rơi” cho các sản phẩm thuộc công nghiệp văn hóa là yếu tố quan trọng thứ hai.

Bà lấy ví dụ, nhiều ca khúc của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đã được giới thiệu rộng rãi trước A50 và đã được phủ sóng dịp A50. Theo bà, truyền thông giữ vai trò then chốt thứ ba trong công nghiệp văn hóa. Những khám phá, tìm tòi của giới âm nhạc chỉ thực sự lan tỏa khi có truyền thông dẫn dắt và tạo được các “điểm rơi” cần thiết.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã chủ động xây dựng lịch sử và truyền thống thành chất liệu, sau đó làm mới chúng để phát triển văn hóa thành ngành kinh doanh trong khuôn khổ công nghiệp văn hóa.

Ông Nguyễn Minh Hải - Trưởng Phòng Tuyên truyền và Báo chí, Xuất bản - Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP Hồ Chí Minh cho biết: "Tôi mong các bạn truyền thông cần quan tâm, thông tin công nghiệp văn hóa về các góc độ hiện nay, thực tế, đề xuất, phản biện, phản ánh, gắn công nghiệp sáng tạo… Công nghiệp sáng tạo không tách rời công nghiệp văn hóa, có cộng hưởng, tạo giá trị cho hoạt động kinh tế xã hội. Muốn vậy, chúng ta phải có sự tìm hiểu nhiều hơn đào sâu ý kiến xuất sắc…".

Ông Nguyễn Minh Hải - Trưởng Phòng Tuyên truyền và Báo chí, Xuất bản - Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP Hồ Chí Minh phát biểu

Kinh nghiệm, bài học và giải pháp

Tại phiên thảo luận thứ 2 với chủ đề: "Chia sẻ kinh nghiệm, bài học và giải pháp", trao đổi tại buổi tọa đàm, nhà sản xuất, đạo diễn, diễn viên Mai Thế Hiệp mong mỏi TP Hồ Chí Minh có được phim trường để các nhà làm phim có thể yên tâm sáng tác.

Anh đưa ra ví dụ, nhà làm phim muốn thực hiện tác phẩm bối cảnh chợ Bến Thành những năm 1990 thì cũng khó có thể viết do hiện nay chợ Bến Thành đã khác. Nếu có trường quay, những công trình biểu tượng của TP Hồ Chí Minh các thời kỳ được dựng lên thì sẽ khuyến khích biên kịch, đội ngũ sáng tạo thuận lợi hơn trong việc phát triển đa dạng đề tài phim.

Đạo diễn, diễn viên Mai Thế Hiệp

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Nội dung CGV Việt Nam phát biểu: "Khi tôi tham gia hội chợ phim quốc tế, câu hỏi khách hàng thường đặt ra là phim của Việt Nam khác gì so với phim nước khác? So ra, về phim chiến tranh, hành động, chúng ta không bằng các nước cách đây trăm năm, tình cảm gia đình thì cũng không lan tỏa như các nước khác.

Tôi thấy, sự khác biệt nhất là ở giá trị truyền thống, văn hóa, những yếu tố văn hóa, lịch sử Việt Nam nước ngoài rất thích. Loạt phim "Lật mặt" mỗi phần đạo diễn Lý Hải đều đưa vào làng nghề khiến khán giả thích. Phim Việt Nam hiện nay đều lấy yếu tố văn hóa đưa vào bên cạnh câu chuyện phim và đa phần thành công.

Điều đó dẫn đến nhà làm phim nước ngoài cũng thích khai thác yếu tố văn hóa Việt Nam. Khi văn hóa lan tỏa thì sản phẩm Việt Nam bán ra nước ngoài sẽ nhiều hơn theo như quy luật tất yếu" - ông Nguyễn Hoàng Hải thông tin.

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc Nội dung CGV Việt Nam

Ông Nguyễn Ngọc Hồi - Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh đánh giá cao Báo Người Lao Động khi tổ chức tọa đàm, tạo cơ hội để lắng nghe nhiều ý kiến cụ thể hóa các chủ trương về phát triển công nghiệp văn hóa. Ông nhấn mạnh truyền thống văn hóa, giá trị lịch sử và lòng tự hào dân tộc chính là nguồn cảm hứng sáng tạo lớn nhất, tiếp tục trở thành trào lưu nổi bật trong thời gian tới.

Ông cho biết, chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa mới được Thủ tướng ban hành đã quy định đầy đủ các yêu cầu về hạ tầng, quy hoạch, cơ chế và chính sách. Việc triển khai ở các địa phương cần đi đúng “điểm rơi” và phù hợp nguồn lực xã hội. Theo ông, cơ chế chính sách sẽ tháo gỡ nhiều khó khăn, đặc biệt là cơ chế huy động nguồn lực tư nhân, thu hút doanh nghiệp và cá nhân tham gia mạnh mẽ hơn. Bên cạnh đó, truyền thông giữ vai trò quan trọng.

Ông cũng nêu 3 ngành công nghiệp văn hóa mới, giàu tiềm năng là phần mềm và trò chơi điện tử, phát thanh - truyền hình, và xuất bản. Đây đều là lĩnh vực đòi hỏi nội dung sáng tạo, có khả năng quảng bá mạnh mẽ văn hóa Việt ra thế giới.

“Phát triển công nghiệp văn hóa phải bám nền tảng truyền thống, kết hợp chiến lược rõ ràng và truyền thông mạnh để tạo sản phẩm lan tỏa lâu dài” - ông Nguyễn Ngọc Hồi nhấn mạnh.

Các đại biểu, khách mời chụp ảnh lưu niệm

Nhà báo - TS Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động kết luận, chúng ta đang ở điểm rơi thuận lợi để phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Về mặt pháp lý đã rất rõ. Thêm vào đó, sự bùng nổ tác phẩm văn học, nghệ thuật, tác phẩm mang tính đột phá như "Mưa đỏ" càng chứng minh điều này.

Một tác phẩm của điện ảnh quân đội đạt 700 tỉ đồng phòng vé, đây là điều mọi người không dám nghĩ với cách làm cũ. Phim "Mưa đỏ", "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối" ra đời đúng thời điểm A50, A80 tạo không khí khác, concert quốc gia mang đến sự cộng hưởng lớn.

"Trong những chương trình này, người trẻ đi rất đông, thậm chí rất trẻ, sau khi xem xong, nghe xong, bản thân họ tự thay đổi, thấy tình yêu tổ quốc quá lớn trong tim mình; giới trẻ yêu tổ quốc, ẩn bên trong, chưa thể hiện ra, khi có sự khơi gợi tình yêu tổ quốc sẽ trở nên dâng trào, ý thức trách nhiệm với đất nước như được bừng tỉnh" - Nhà báo - TS Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, bày tỏ.

Ông cũng nhấn mạnh: "Với điều kiện tốt nhất, điểm rơi như hiện nay, không lý do gì công nghiệp văn hóa không phát triển. Tôi cũng muốn đưa giải Mai Vàng đến một sân khấu rộng hơn Nhà hát Thành phố hiện nay, nhưng không tìm ra chỗ. Vừa qua, chương trình "Tổ quốc trong tim" làm được tại Mỹ Đình, bạn trẻ tham dự đông, các chương trình ca nhạc khác cũng đạt hiệu quả tốt. Tôi nghĩ đến lúc cần tính đến chuyện đưa văn hóa văn nghệ Việt ra thế giới".

Nguyên Pháp