Công nghệ quản lý môi trường thông minh: Xu hướng tất yếu trong cuộc cách mạng 4.0

Nhà máy của Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành

Không ngừng đổi mới công nghệ

Cuộc cách mạng lần thứ 4 mở ra cơ hội cho từng cá nhân, tổ chức và từng dân tộc. Quốc gia nào tận dụng được, phát triển đúng trọng tâm, trọng điểm sẽ vượt lên, nếu không sẽ bị tụt lại. Đây là một thách thức không nhỏ cho nước ta, không chỉ trong phát triển kinh tế và cả trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Đối với lĩnh vực tài nguyên và môi trường, về mặt môi trường, cách mạng 4.0 có tác động tích cực trong ngắn hạn và hết sức tích cực trong trung hạn và dài hạn nhờ các ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, nguyên vật liệu thân thiện với môi trường và các công nghệ giám sát môi trường đang phát triển nhanh được hỗ trợ bởi Internet kết nối vạn vật, giúp thu thập và xử lý thông tin liên tục 24/7 theo thời gian thực cũng như đưa ra cảnh báo sớm về các thảm họa thiên nhiên.

Như vậy, bảo vệ môi trường trong cuộc cách mạng 4.0 là phải “đổi mới công nghệ hướng tới phát triển kinh tế xanh”. Trong khi đó, động lực mới của nền kinh tế xanh là bảo vệ môi trường, phát triển công nghệ sản xuất sạch và năng lượng sạch mà muốn sạch thì phải không ngừng đổi mới công nghệ cả trong xử lý chất thải môi trường lẫn công nghệ quản lý giám sát môi trường.

Trong cuộc cách mạng 4.0, công nghệ thông tin, kỹ thuật số đang tác động tích cực, mang lại hiệu quả cao hơn cho công tác quản lý, điều hành và tác nghiệp trong lĩnh vực quản lý môi trường, giúp chúng ta có thể tiết kiệm thời gian, chi phí, công sức... đặc biệt là hiệu quả xử lý cao.

Giới chuyên đánh giá, công nghệ 4.0 là sự kết nối giữa không gian thực và không gian số, tận dụng kết hợp với công nghệ không gian vũ trụ, vệ tinh để giám sát mặt đất, nhất là các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Ứng dụng ảnh chụp vệ tinh, kết hợp hệ thống thông tin địa lý (GIS) và số hóa nắm bắt chính xác các nguồn tài nguyên thiên nhiên, từ đó sẽ có biện pháp quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Ông Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường đánh giá, trong thời đại công nghệ như hiện nay cần phải tăng cường hệ thống quan trắc tự động liên tục, các hệ thống sensor, camera, vệ tinh; thu nhận, xử lý và công bố số liệu quan trắc tự động; đồng thừi số hóa các dữ liệu, số liệu quản lý; các ứng dụng AI, big data, blog chain, IOT trong kiểm soát ô nhiễm, dự báo hành vi...

''Tất nhiên, việc đầu tư công nghệ cho trong bảo vệ môi trường ban đầu sẽ khá tốn kém và khó khăn trong công tác vận hành. Tuy nhiên, về lâu dài thì nó sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho chúng ta, không chỉ lợi về kinh tế mà việc xử lý sự cố môi trường cũng được kịp thời'', ông Tùng cho biết.

Về góc độ doanh nghiệp, ông Vũ Mạnh Tiến - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành (Bắc Ninh) cũng đánh giá cao việc ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại vào quản lý môi trường.

Công nhân làm việc trên dây chuyền xử lý rác thải Cổ phần Môi trường Thuận Thành

Ông Tiến cho biết, hiện nay công ty đang sử dụng hệ thống quan trắc nước thải hiện đại bậc nhất khi có các tính năng như kiểm tra thông số chất lượng nước thải sau xử lý bằng các thiết bị đầu dò trực tuyến, tự động lấy mẫu và bảo quản mẫu nước thải khi có bất kỳ chỉ tiêu nào vượt ngưỡng giới hạn.

Theo ông Tiến, hệ thống quan trắc đóng vai trò quan trọng trong hệ thống xử lý nước thải do có thể xác định các thay đổi hoặc diễn biến chất lượng môi trường nước liên tục theo thời gian và không gian, xác định nhanh phát hiện sớm các vấn đề phát sinh, cũng như kiểm soát quá trình sản xuất và vấn đề môi trường.

Nền tảng cho phát triển ''kinh tế xanh''

Nhiều ý kiến cho rằng, trong cuộc cách mạng 4.0, đổi mới công nghệ không chỉ để ứng dụng cho việc quản lý, giám sát bảo vệ môi trường mà còn có thể chuyển đổi mô hình kinh tế từ “nâu” sang “xanh”. Theo đó, công nghệ còn phải được ứng dụng trong giảm tiêu thụ năng lượng, tận dụng chất thải công nghiệp để phát triển kinh tế, tối ưu hóa các nguồn thải khi đã xử lý về quy chuẩn.

Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành đánh giá, điểm nổi bật của cách mạng công nghệ 4.0 đối với lĩnh vực tài nguyên và môi trường là tác động tích cực nhờ ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và đặc biệt là nâng cấp công nghệ xử lý chất thải để tận dụng nguồn thải phục vụ cho nhu cầu phát triển kinh tế.

Theo ông Tiến, để nâng cao chất lượng xử lý chất thải, bảo đảm các chỉ số xử lý đạt quy chuẩn bảo vệ môi trường tốt hơn, Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành đã tiến hành lựa chọn sử dụng công nghệ hiện đại hơn để thay thế cho công nghệ cũ. Nâng cấp công suất xử lý các lò đốt cũ của công ty từ 1.000 kg/h lên 2.000 kg/h với tổng mức đầu tư khoảng 21 tỷ đồng/lò (bao gồm: móng lò, bể nước tuần hoàn, thân lò, hệ thống xử lý khí và các thiết bị phụ trợ khác...).

Đặc biệt, hệ thống hoạt động theo công nghệ mới của công ty này đã được Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) thẩm định; đồng thời Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp bằng độc quyền sáng chế số 16656 ngày 1/3/2017. Công ty cũng đã phối hợp với nhiều chuyên gia tiến hành xây dựng lò đốt chất thải công nghiệp RC-VINABIMA 2000 theo công nghệ mới.

Hệ thống xử lý khói bụi Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành

Lò đốt chất thải này là lò đứng do Cty CP Máy xây dựng Vinabima Tiên Sơn (Tiên Du, Bắc Ninh) sản xuất, có nhiều sàn ghi; có sàn sấy rác nằm bên trong buồng đốt sơ cấp. Buồng đốt thứ cấp gồm hai khoang hình hộp ghép nối tiếp và kề sát nhau; kề sát buồng đốt sơ cấp ; cấu trúc như vậy sẽ kéo dài đường đi của khói và có điều kiện giảm tốc độ của khói trong buồng đốt thứ cấp. Tốc độ nhỏ và đường đi dài là hai nhân tố làm tăng thời gian lưu khói trong buồng đốt thứ cấp, bảo đảm thời gian lưu khói lớn hơn 2 giây.

Để giảm rất nhanh nhiệt độ của khói khi ra khỏi buồng đốt thứ cấp xuống dưới 3000C¸ 3500C, lò đốt sử dụng thiết bị giảm nhiệt độ của khói theo nguyên lý của tháp rửa và bay hơi; chất giải nhiệt cho khói là nước. Hệ thống xử lý khói thải được đặc biệt quan tâm về phương diện khử bụi, khử các khí độc và quan tâm tới tuổi thọ của hệ thống (các tháp rửa và ống khói đều làm bằng Inox sus 304 và sus 316).

"Bằng những công nghệ hiện đại các loại chất thải công nghiệp và sinh hoạt, sau khi được xử lý sẽ được trộn thêm xi măng và vật liệu xây dựng để đóng khuôn thành gạch nung phục vụ cho xây dựng, công ty thu gom, xử lý khoảng hơn 66.000 tấn chất thải công nghiệp, hơn 34.000 tấn rác thải sinh hoạt mỗi năm. Trong khi đó, nước thải sau xử lý đạt chuẩn được tiếp tục sử dụng quay vòng để phục vụ cho hệ thống tháp giải nhiệt, làm mát và dập bụi, xử lý khí của lò đốt'', ông Tiến cho biết.

Không chỉ Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành mà nhiều doanh nghiệp khác cũng như giới chuyên gia đều đánh giá việc ứng dụng những công nghệ mới trong bảo vệ môi trường không chỉ nâng cao năng suất, mang lại hiệu quả kinh tế lớn mà còn bảo đảm an toàn trong hoạt động xử lý chất thải, nước thải...

Hiện nay, việc đổi công nghệ, bắt nhịp với thời đại trong công tác bảo vệ môi trường mang lợi nhiều lợi ích, song nó cũng đặt ra không ít thách thức đối với cả cơ quan quản lý Nhà nước lẫn doanh nghiệp.

Theo đó, thách thức lớn nhất là việc nhận thức và đào tạo nguồn nhân lực của lĩnh vực môi trường. Bên cạnh đó là thách thức trong nguồn lực tài chính; thách thức liên quan đến vấn đề an toàn, bảo mật thông tin khi sử dụng hệ sinh thái vạn vật kết nối…

''Vì vậy, chúng ta cần có chính sách đồng bộ để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cả cán bộ quản lý Nhà nước lẫn doanh nghiệp; đồng thời cũng cần phải có chính sách, quy định huy động các nguồn vốn cho việc ứng dụng cách mạng công nghệ 4.0 trong lĩnh vực môi trường'', ông Tiến chia sẻ.

Sử dụng công nghệ thông minh để giải quyết vấn đề môi trường rõ ràng đã trở thành xu hướng tất yếu trong giai đoạn hiện nay. Bên cạnh sự nỗ lực của các ngành chức năng, bản thân các doanh nghiệp về môi trường cần nhận thức rõ tầm quan trọng để có sự đầu tư hợp lý cả về cơ sở vật chất và con người. Cách làm như Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành rất cần nhân rộng ở Bắc Ninh nói riêng và cả nước nói chung.

Môi trường là một trong ba trụ cột để xây dựng một tương lai xanh. Hoạt động khoa học và công nghệ phục vụ bảo vệ môi trường đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là một trong 5 nhóm công nghệ ưu tiên trong định hướng phát triển khoa học và công nghệ đến năm 2020. Do vậy, các Bộ, ngành, địa phương cần quan tâm ứng dụng các giải pháp khoa học, công nghệ trong lĩnh vực môi trường, góp phần giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Để khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa đầu tư nghiên cứu khoa học, phát triển và đẩy nhanh tốc độ đổi mới công nghệ cần có những chính sách cụ thể như: Hỗ trợ triển khai áp dụng chương trình các hệ thống quản lý chất lượng; chương trình hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ; hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp phụ trợ...; thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia để phát triển mạnh mẽ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ môi trường.