Đại biểu Quốc hội chất vấn nhiều vấn đề “nóng” lĩnh vực giáo dục

Đại biểu chê trường tư “vơ vét” tuyển sinh, Bộ trưởng đề nghị nêu dẫn chứng

Phát biểu chất vấn tại nghị trường Quốc hội chiều nay (19/6), đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) cho rằng, hàng năm các trường đại học ngoài công lập đua nhau tăng chỉ tiêu vơ vét thí sinh để có nguồn thu, chưa chú trọng đến chất lượng đào tạo. Việc này gây ra tình trạng nhiều sinh viên tốt nghiệp không xin được việc, phải bỏ ngành, thậm chí cả ở sau đại học.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) chất vấn chiều 19/6. Ảnh: media.quochoi.vn

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng GD&ĐT chỉ ra nguyên nhân, khắc phục tình trạng này ra sao, đảm bảo sinh viên ra trường có việc làm ổn định.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đề nghị đại biểu Hòa cho biết nội dung ông nêu trong câu hỏi "trích dẫn từ đâu", bởi khi đưa ra số liệu phải xác định ai thống kê, nguồn nào.

"Nếu không các trường đại học ngoài công lập sẽ rất tủi thân", Bộ trưởng nói và cho biết, một số trường ngoài công lập có tình trạng tuyển sinh ồ ạt, nhưng cũng có những trường đại học đã vào top 1.000 của thế giới.

Thực hiện trách nhiệm quản lý Nhà nước, Bộ đã xử phạt hành chính một số trường tuyển sinh vượt chỉ tiêu. Hiện chỉ tiêu được tính theo năng lực đào tạo. Nếu vượt năng lực thì chế tài sẽ nặng. Còn trường đã công bố trong phạm vi năng lực đào tạo thì bị nhắc nhở điều chỉnh.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, Bộ "không cổ vũ" trường chạy theo số lượng mà cần đảm bảo chất lượng, cả trường công và trường tư. Bộ trưởng cho rằng cần tạo điều kiện để trường ngoài công lập được bình đẳng, được phát triển, nhưng đòi hỏi chất lượng đều phải nghiêm ngặt và gắt gao để đảm bảo người học có công việc tốt.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn trả lời chất vấn. Ảnh: media.quochoi.vn

Chi ngân sách cho giáo dục đại học giảm, vì sao?

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đoàn Đăk Nông) dẫn số liệu, chi ngân sách cho giáo dục đại học năm 2012 là 19.000 tỷ đồng, tương đương 0,43% GDP, tuy nhiên đến 2022 giảm còn hơn 10.000 tỷ đồng, chiếm 0,11% GDP và 3,4% tổng chi ngân sách Nhà nước. Trong khi đó, bình quân các nước trong khu vực và trên thế giới mức chi này 18-20%.

"Xin Bộ trưởng cho biết nguyên nhân chi ngân sách cho giáo dục đại học giảm trong 10 năm qua, việc này và Bộ trưởng có giải pháp, kiến nghị gì",ông Giang chất vấn.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn thừa nhận thực tế nguồn chi ngân sách cho giáo dục đại học 10 năm qua có sự điều chỉnh, thay đổi giảm. Lý do 10 năm qua triển khai mạnh mẽ xu hướng tự chủ đại học, trong đó có trường tự chủ một phần, có trường tự chủ chi thường xuyên đầy đủ, có trường tự chủ được cả chi đầu tư. Mỗi khi các trường được duyệt phương án tự chủ thì ngành tài chính cắt kinh phí hỗ trợ chi thường xuyên.

Việc này dẫn đến 10 năm qua, số trường tự chủ càng tăng lên, phần hỗ trợ từ Nhà nước giảm dần. Đây là thực tế gây khá nhiều khó khăn cho các trường, nhất là về phát triển chất lượng giáo dục, đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất.

Chủ trương của Đảng, Nhà nước cũng thấy việc để các trường tự chủ, tự túc tài chính cũng có những bất cập. Do vậy, các chỉ đạo gần đây Đảng, Nhà nước cũng giao cho Bộ GD&ĐT phối hợp Bộ Tài chính có những xem xét, điều chỉnh yếu tố tài chính trong việc tự chử đại học để làm sao các trường có mức tự chủ rất cao nhưng vẫn có sự hỗ trợ, tính chất chủ đạo của Nhà nước đối với giáo dục và đào tạo.

Cần sự vào cuộc đồng bộ để triển khai hiệu quả Thông tư 29

Cũng tại nghị trường Quốc hội chiều nay, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Đoàn Bến Tre) cho rằng việc triển khai Thông tư 29/2024 về dạy thêm, học thêm chưa hiệu quả. Khoảng cách từ chính sách đến thực tiễn còn lớn. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến nhà trường, giáo viên, phụ huynh và học sinh.

"Theo Bộ trưởng, nguyên nhân chủ yếu do đâu, có phải do cách tiếp cận văn bản quy phạm pháp luật còn bất cập? Bộ trưởng có giải pháp căn cơ gì để quản lý tốt nhất việc dạy thêm, học thêm thời gian tới", bà Thủy đặt câu hỏi.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Đoàn Bến Tre) chất vấn về dạy thêm, học thêm. Ảnh: media.quochoi.vn

Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn trả lời: "Để chính sách của một ngành có thể thực hiện được hiệu quả khi ban hành không chỉ là câu chuyện câu chữ trong văn bản mà còn cần sự thực hiện từ trung ương đến địa phương, cả ngành cấp tỉnh, cấp xã. Nếu văn bản tốt mà các cấp thực hiện không đầy đủ chức trách của mình thì hiệu quả chắc chắn không được như mong muốn".

Thông tư 29 đã đề cập đến trách nhiệm của ngành giáo dục và đào tạo, trách nhiệm cấp tỉnh, huyện và xã, các trường học, giáo viên và những người liên quan.

Ngay sau khi thông tư ban hành, Bộ đã cử đoàn đi kiểm tra, nhiều nơi thực hiện tốt. "Nếu nói Thông tư đó không được thực hiện tốt trên cả nước là oan cho một số tỉnh thành", Bộ trưởng Sơn trả lời.

Người đứng đầu ngành Giáo dục mong muốn các địa phương cùng vào cuộc để văn bản đi vào cuộc sống. "Thông tư có hiệu lực mới trong thời gian ngắn nên việc đánh giá, kết luận hiệu quả của nó như đại biểu nói tôi e rằng hơi sớm", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Khi Thông tư được ban hành đã lấy ý kiến các bộ ngành, giáo viên. Vì vậy, Bộ cho rằng cần triển khai đầy đủ rồi mới đánh giá mức độ đầy đủ.

Tháng 12/2025, Bộ GD&ĐT ban hành thông tư cấm giáo viên dạy thêm có thu tiền với học sinh lớp mình ở bên ngoài. Thông tư cũ quy định giáo viên được dạy thêm cho học sinh chính khóa bên ngoài trường nếu có sự đồng ý của hiệu trưởng.

Trong báo cáo gửi đại biểu Quốc hội về các vấn đề thuộc lĩnh vực chất vấn, Bộ trưởng GD&ĐT cũng thông tin, dạy thêm, học thêm không phải là vấn đề mới, nhưng thay vì giảm bớt, dạy thêm, học thêm ngày càng có quy mô rộng lớn hơn dưới nhiều hình thức. Điều này không chỉ gây áp lực lớn lên học sinh và cha mẹ học sinh mà còn đi ngược lại tinh thần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Bộ trưởng cho rằng dạy thêm, học thêm tràn lan đang làm suy giảm giá trị thực sự của việc học. Với việc ban hành Thông tư 29 quản lý về dạy thêm, học thêm, Bộ trưởng khẳng định, chỉ quy định việc quản lý dạy thêm, học thêm chứ không cấm.

Dù vậy, Bộ trưởng nhấn mạnh quan điểm hướng tới các trường không có dạy thêm, tăng cường nâng cao chất lượng giờ học chính khóa, dành thời gian, không gian cho học sinh được trải nghiệm, thực hành.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhận định dạy thêm, học thêm là vấn đề phức tạp, tác động xã hội lớn, vì vậy một thông tư quy định quản lý dạy thêm, học thêm chưa thể giải quyết được hết các vấn đề.

Bộ GD&ĐT sẽ tham mưu Chính phủ ban hành các chính sách để tăng cường đầu tư cơ sở vật chất bảo đảm học 2 buổi/ngày theo đúng chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, từ đó giảm dạy thêm, học thêm tràn lan và tăng cường tổ chức hoạt động giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh.

Bộ cũng sẽ tiếp tục đề xuất Chính phủ đưa dịch vụ dạy thêm, học thêm vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện nhằm minh bạch hóa hoạt động này, bảo đảm an toàn cho người học, bảo đảm lợi ích chính đáng của nhà giáo, tăng cường quản lý Nhà nước và đảm bảo thu thuế đối với các doanh nghiệp tổ chức dạy thêm.