Đảm bảo công bằng và tạo động lực cho người nộp thuế

Chiều 5/11, Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội thảo luận tại tổ về Dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) (sửa đổi).

Quang cảnh phiên thảo luận tổ của Đoàn ĐBQH TP Hà Nội

“Đánh thuế” hợp lý với người dầu cơ

Dự thảo Luật Thuế TNCN sửa đổi gồm 4 Chương, 29 Điều, quy định về người nộp thuế, thu nhập chịu thuế, thu nhập được miễn thuế, giảm thuế và căn cứ tính thuế TNCN.

Trong đó, dự thảo Luật sửa đổi quy định về giảm trừ gia cảnh, giảm trừ đối với các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng điều chỉnh ngưỡng thu nhập để xác định thu nhập tính thuế đối với một số khoản thu nhập như thu nhập từ trúng thưởng, từ bản quyền, nhượng quyền thương mại, nhận thừa kế, quà tặng từ 10 triệu đồng lên 20 triệu đồng…

Theo các đại biểu Quốc hội, sau 18 năm thực hiện Luật Thuế TNCN, việc điều chỉnh luật là rất cần thiết, nhất là trong thời gian qua, giá cả, thu nhập, mức chi tiêu cá nhân đều biến động rất lớn và bối cảnh kinh tế số phát triển xuất hiện nhiều loại giá trị mới như: Tài sản ảo hay biển số xe trúng đấu giá… cần đưa vào diện điều tiết thể để quản lý minh bạch và thích ứng với xu thế kinh tế hiện đại.

Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị cân nhắc một số quy định để bảo đảm công bằng và tạo động lực làm việc, cống hiến cho người nộp thuế.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đồng tình với quy định mới là giao Chính phủ quyết định mức giảm trừ gia cảnh dựa trên biến động giá và thu nhập, thay vì quy định cứng trong luật. Tuy nhiên, theo ông cần nêu rõ nguyên tắc điều chỉnh: Mức giảm trừ phải phù hợp với mức cao nhất của biến động giá hoặc thu nhập, để người dân không bị đánh thuế trên phần thu nhập đáng ra dùng cho chi tiêu thiết yếu.

Góp ý về thuế thu nhập đối với hộ, cá nhân kinh doanh, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, việc quy định mức doanh thu 200 triệu đồng/năm là ngưỡng chịu thuế là chưa công bằng, vì doanh thu không phản ánh đúng thu nhập thực tế.

Đại biểu Hoàng Văn Cường dẫn chứng: “Một hộ bán hàng hóa có doanh thu 200 triệu đồng nhưng lợi nhuận chỉ 10 triệu đồng, trong khi hộ cắt tóc có cùng doanh thu lại có thể lãi tới 150 triệu đồng. Nếu cùng áp thuế như nhau là không hợp lý”. Vì vậy, đại biểu đề nghị phải đánh thuế theo thu nhập, không theo doanh thu, đồng thời phân nhóm ngành nghề kinh doanh để áp dụng mức thuế phù hợp - như nhóm thương mại, dịch vụ hay sản xuất.

ĐBQH Hoàng Văn Cường

Về thuế thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, ông Cường cho rằng cách tính “2% trên giá trị chuyển nhượng” hiện nay còn chưa hợp lý. “Người bán căn nhà duy nhất của mình để mua nhà khác phục vụ nhu cầu chính đáng cũng phải nộp 2% thuế, rồi thêm 0,5% lệ phí trước bạ khi mua nhà mới, tổng cộng mất 2,5%. Trong khi đó, người mua đi bán lại bất động sản để đầu cơ lại chịu thuế ngang bằng” - đại biểu phân tích.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị miễn thuế cho người bán căn nhà duy nhất và đánh thuế cao đối với người mua đi bán lại trong thời gian ngắn, tương tự chính sách ở nhiều quốc gia. Nhờ cơ sở dữ liệu đất đai, cơ quan quản lý hoàn toàn có thể theo dõi, đánh thuế hợp lý với người đầu cơ, góp phần bình ổn thị trường.

Đề cập đến chính sách thuế vàng, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, mức thuế 0,1% với giao dịch mua bán vàng không cao nhưng cần xem xét thận trọng, bởi vàng là tài sản tích trữ hợp pháp của người dân. Tuy nhiên, khi thị trường vàng biến động mạnh, dòng tiền đổ vào đầu cơ vàng có thể làm tăng giá trong nước, gây chênh lệch với thế giới và gây áp lực lên tỷ giá, ảnh hưởng đến sản xuất và xuất khẩu.

Do đó, đại biểu đề nghị quy định Chính phủ được quyền áp dụng thuế vàng tạm thời trong trường hợp thị trường biến động bất thường, nhằm ổn định thị trường chứ không phải là chính sách thường xuyên.

Giúp người nộp thuế cảm thấy “tự hào khi được đóng góp cho ngân sách”

Đại biểu Lê Quân nhấn mạnh, thuế TNCN phải được thiết kế để bảo đảm công bằng và tạo động lực làm việc, cống hiến, giúp người nộp thuế cảm thấy “tự hào khi được đóng góp cho ngân sách”. Mức giảm trừ gia cảnh hiện nay chỉ mang tính tạm chấp nhận, song chưa có cơ chế điều chỉnh linh hoạt như tiền lương cơ sở hoặc lương tối thiểu.

Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung quy định giao Chính phủ điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với biến động thu nhập, giá cả và đời sống dân cư.

ĐBHQ Lê Quân

Đại biểu Quốc hội Lê Quân cũng đề xuất cần làm rõ quy định miễn thuế thu nhập đối với các trường hợp chuyển nhượng, tặng cho bất động sản trong quan hệ gia đình, tránh cách hiểu khác nhau gây vướng mắc trong thực tiễn.

Đại biểu cũng đề xuất miễn thuế đối với thu nhập làm thêm giờ, làm ban đêm trong phạm vi thu nhập thấp, giúp người lao động đỡ gánh nặng kê khai và khuyến khích họ cải thiện đời sống.

Cùng với đó, mở rộng diện miễn thuế đối với học bổng do cá nhân tài trợ cho học sinh, sinh viên thông qua các trường, thay vì chỉ áp dụng cho học bổng từ ngân sách hoặc tổ chức.

“Nhiều học bổng giá trị lớn đến từ cá nhân, nếu phải kê khai thuế sẽ làm phức tạp thủ tục và giảm động lực hỗ trợ giáo dục”, đại biểu phân tích.

Đại biểu đề xuất xem xét miễn thuế chuyển nhượng cho người sở hữu nhà tái định cư, bởi đây là nhóm đối tượng yếu thế, thường chịu nhiều thiệt thòi trong quá trình giải phóng mặt bằng.

Đồng quan điểm, đại biểu Quốc hội Lê Nhật Thành đề nghị, cần nghiên cứu, bổ sung quy định miễn thuế cho phần "tiền làm thêm giờ", "tiền ca đêm” do các khoản thu nhập trên có tính động viên người lao động. Việc đánh thuế sẽ làm giảm tính khuyến khích của các chính sách thưởng, thưởng vượt năng suất lao động..., đồng thời gây thiệt thòi cho người lao động (nhất là lao động làm ca đêm, làm thêm giờ, lao động phổ thông).

“Đối với thu nhập chịu thuế từ thừa kế, quà tặng, cần làm rõ tiêu chí xác định tài sản không đăng ký để đảm bảo tính minh bạch và tránh áp dụng tùy tiện” - đại biểu Quốc hội Lê Nhật Thành nêu quan điểm.

ĐBQH Nguyễn Anh Trí

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý thuế để thu thuế minh bạch, công bằng và rõ ràng hơn.

Vị đại biểu nêu ví dụ ngay với bản thân ông, mỗi tháng có nhiều nguồn thu nhập khác nhau như chế độ hội họp, viết bài, giảng dạy, lương hưu… Từng tháng phải rà soát lại, rất phức tạp.

"Sợ nhất là khi đi đâu đó bị ách lại vì lý do trốn thuế", ông Trí nói và cho rằng nếu có một hệ thống quản lý TNCN tập trung, rõ ràng, tra cứu dễ dàng thì cả người dân lẫn cơ quan quản lý đều thuận lợi.

Bên cạnh đó, vị đại biểu cũng cho rằng cần có cơ chế khen thưởng cho người nộp thuế TNCN nhiều.

Theo ông Trí, thuế TNCN là cách để chia sẻ cơ hội, bản thân mình thành công được là nhờ xã hội tạo điều kiện, nhờ cha mẹ, thầy cô, những người làm việc phục vụ mình. Vì thế, việc đóng góp một phần thu nhập cho xã hội chính là trả lại những gì mình đã nhận được, để người khác cũng có cơ hội phát triển như mình.

Vị đại biểu cho rằng người nộp thuế TNCN nhiều nên được tôn vinh, ghi nhận. Ở nhiều nước, người đóng thuế nhiều nhất được xem là "công dân số một", bởi họ đang gánh phần đóng góp lớn cho xã hội. Một người nộp thuế thu nhập có thể nuôi được 10 người. Do đó, ông đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung cơ chế khen thưởng người nộp thuế nhiều.

Ngọc Quyết