Hải Phòng: Sắp diễn ra Lễ hội Đền Đươi năm 2025

Theo các nguồn tư liệu từ Đại Việt sử ký toàn thư; Gia Lộc Văn hiến anh hùng và Lý lịch Di tích Đền Đươi, tên của bà là Lê Thị Yến (7/3/1044 - 25/7/1117) quê ở làng Thổ Lỗi, sau đổi thành Siêu Loại - Thuận Thành - Bắc Ninh nay thuộc xã Dương Xá - Gia Lâm - Hà Nội.

Mẹ mất sớm lúc 12 tuổi, cha đi lấy vợ kế nên thân phận của Ỷ Lan khổ như cô tấm trong chuyện cổ tích Tấm Cám…. Năm 1063, Vua Lý Thánh Tông đi cầu tự, thấy cô gái hái dâu bội phần xinh đẹp, đối đáp lưu loát, Vua cảm thấy mến đưa về triều phong làm Cung Phi.

Năm 1069, vua Lý Thánh Tông cùng Thái úy Lý Thường Kiệt đi đánh giặc Chiêm Thành. Vua giao quyền trị nước cho Nguyên phi Ỷ Lan. Bà trị nước rất giỏi, khiến lòng dân tâm hòa, ý hợp, cả nước được thanh bình….

Thần tích ghi nhận: Năm Lý Thánh Tông 50 tuổi, Lê Thị Yến 40 tuổi, Lý Nhân Tông đã trưởng thành, Vương mẫu bàn tiến hành một cuộc hành trình ngoạn cảnh và thăm nom tình hình dân chúng các nơi trong nước. Triều đình hạ chiếu uỷ cho quan nội thần Lý Đạo Thành phù giá Vương Mẫu đi ngoạn cảnh và thị sát tình hình thực tế của đất nước. Đi tới đâu bà cũng quan tâm cuộc sống của nhân dân, ban phát tài lộc, tu bổ đền, chùa. Khi thuyền của bà về đến thôn Cẩm Cầu, Cẩm Đới thấy nơi đây có một gò đất cao, một bên là sông nước, một bên là đồng ruộng bằng phẳng. Phong cảnh hữu tình, bà đã cho dừng thuyền lên vãng cảnh. Quan nội thần Lý Đạo Thành bèn truyền cho quân lính vào trong thôn, gọi nhân dân mang tre, lá ra cho dựng trại rước bà lên tạm nghỉ.….

Trước cảnh tình của dân làng Cẩm Cầu, Cẩm Đới, Vương mẫu đã cấp cho vàng bạc để mua ruộng đất sinh sống, một phần để tu sửa đền chùa và một phần để sau này hương hoả….

Năm 1072, vua Lý Thánh Tông đột ngột băng hà, hoàng tử Càn Đức còn nhỏ, bà được phong làm Thái Hậu nhiếp chính lần thứ 2. Trong thời gian nhiếp chính, Bà đã thi hành nhiều biện pháp trị quốc, yên dân tài giỏi, chăm lo đời sống dân trí, ban hành nhiều điều có lợi cho dân chúng, xây dựng chùa chiền ở nhiều nơi....Từ một thôn nữ vườn dâu, nhờ tài trí thông minh, lòng nhân hậu, yêu nước thương dân, Bà đã làm nên những sự tích thần kỳ nhất, 2 lần nhiếp chính, bà đã cùng bậc danh thần Lý Thường Kiệt góp phần làm rạng rỡ non sông, xây dựng nền hưng thịnh cho Quốc gia Đại Việt….

Ngày 25/7/1117, Vương mẫu mất, triều đình cho sắc chỉ về Cẩm Cầu, Cẩm Đới lên kinh đô chịu tang và nhận húy về thờ. Để ghi nhớ công ơn của Vương mẫu, nhân dân trong thôn đã xây dựng đền, chùa để thờ bà. Qua những đợt khai quật khảo cổ học tại khu di tích đã phát hiện được nhiều phế tích của kiến trúc cổ. Những gạch hoa lát nền có hoa cúc nổi, được xác định có niên đại thời Lý - Trần. Điều này khẳng định đền Đươi đã có từ thời Lý như thần tích đã ghi.

Tưởng nhớ công ơn của Vương Mẫu Ỷ Lan, hàng năm cứ đến ngày 12/2 âm lịch là ngày sinh và 25/7 là ngày mất của bà, nhân dân địa phương lại tổ chức Lễ hội để ôn lại công lao, sự nghiệp của Vương mẫu Ỷ Lan. Trong những ngày mở hội, tượng của Nguyên phi Ỷ Lan được đưa ra khỏi cung cấm, tổ chức rước khắp xã để cho nhân dân chiêm bái và ghi nhớ sâu sắc người đã có công với dân tộc.

“Dù ai buôn đâu bán đâu

Nhớ ngày giỗ mẫu thì về với quê”

Câu ca ấy từ bao đời nay đã đi vào tiềm thức của nhân dân xã nhà và du khách thập phương, để rồi cứ đến ngày 22/7 - 25/7 (âm lịch) mọi người ai cũng thu xếp công việc để về giỗ Mẫu.