Nhà báo trẻ với mảng đề tài chính luận

Khát vọng dấn thân trong “vùng khó”

Từ trước đến nay, chính luận luôn là nhóm thể loại báo chí có sức nặng, giàu tính phản biện, chiến đấu, được coi trọng trong nghề báo. Các thể loại báo chí chính luận đòi hỏi sự đầu tư dày công về thời gian, kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm trong suốt quá trình từ khi hình thành ý tưởng, tổ chức thực hiện cho đến hoàn thiện tác phẩm và theo dõi, xử lý những phản hồi sau đó. Thể loại này đòi hỏi người viết cần có sự am hiểu chuyên môn, kiến thức sâu rộng, sự tâm huyết, say nghề, bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp vững vàng.

Tuy nhiên, trong dòng chảy của báo chí hiện đại, sự xuất hiện của các nhà báo trẻ ở mảng đề tài chính luận vẫn còn khiêm tốn, hiếm hoi. Sự “khan hiếm” ấy đến từ chính tính chất đặc biệt của thể loại.

Nhà báo Hoàng Nguyên Thảo, phóng viên Báo Công thương

Viết chính luận là viết bằng tư tưởng, bằng trí tuệ và trách nhiệm công dân sâu sắc. Nó không cho phép sự dễ dãi, cảm tính hay hời hợt trong các tác phẩm. Cũng vì vậy mà trong các tòa soạn báo chí, mảng đề tài chính luận vẫn thường được đảm nhận bởi những cây bút kỳ cựu, có nhiều năm kinh nghiệm, giàu vốn sống và có trình độ lý luận chính trị cao. Nhà báo trẻ dù năng động, sáng tạo và tiếp cận thông tin nhanh, vẫn gặp không ít rào cản khi “gõ cửa” vào mảng đề tài này.

Là một nhà báo trẻ ở Báo Công thương, chị Hoàng Nguyên Thảo có cơ hội được tham gia viết và xây dựng nhiều tuyến bài chính luận liên quan đến bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tinh gọn tổ chức bộ; chuyển đổi số; phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực…

Là nhà báo trẻ nhưng chị Hoàng Nguyên Thảo đã có cơ hội tham gia viết nhiều tuyến bài chính luận

“Tại Báo Công thương, việc biên tập các tác phẩm chính luận được tổ chức rất bài bản và chuyên nghiệp. Mỗi bài viết chính luận phải đi qua một quy trình biên tập chặt chẽ và nhiều lớp lọc.

Từ khâu đề xuất đề tài, phóng viên đã phải thể hiện rõ lập luận, hướng tiếp cận và nguồn dẫn lý luận. Sau đó, bài viết sẽ được biên tập rà soát, kiểm tra tính chính xác về nội dung, trích dẫn và ngôn ngữ. Những tác phẩm có nội dung liên quan đến chủ trương lớn, nghị quyết, chiến lược phát triển... đều được Ban Biên tập thẩm định kỹ càng.

Chúng tôi xem sự cẩn trọng ấy là điều tất yếu, bởi viết chính luận là không được phép sai. Mỗi con chữ đều mang sức nặng tư tưởng. Mỗi bài viết không chỉ đại diện cho cá nhân người viết, mà còn thể hiện lập trường, tư duy và bản lĩnh của một tờ báo ngành mang trọng trách định hướng dư luận”, chị Thảo cho biết.

Theo chị Thảo, tuổi trẻ là cơ hội để bản thân dấn thân, tìm tòi, rèn luyện và dùng "lửa nghề" để thắp sáng các giá trị mà báo chí chính luận hướng tới

Theo chị Nguyên Thảo, đối với những nhà báo trẻ viết chính luận không chỉ là tiếp nối truyền thống mà còn là quá trình làm mới tư duy, đổi mới hình thức tiếp cận, để chính luận không bị “đóng khung” trong những bài viết dài dòng, khô cứng mà vẫn giữ được chiều sâu và sức nặng của tư tưởng.

“Nhà báo trẻ hôm nay cần bản lĩnh để không ngại “đụng” vấn đề khó, dám nói tiếng nói của lẽ phải trên nền tảng lý luận vững vàng. Dù tuổi đời còn trẻ, nhưng chúng tôi không cho phép mình non nớt về tư tưởng. Ngược lại, chính tuổi trẻ là cơ hội để chúng tôi dấn thân, tìm tòi, rèn luyện và dùng "lửa nghề" để thắp sáng các giá trị mà báo chí chính luận hướng tới: Chân lý, công bằng và tiến bộ xã hội”, chị Thảo chia sẻ.

Ứng dụng công nghệ để tạo tạo sự đột phá về chất lượng tác phẩm

Các nhà báo trẻ hiện nay đang tận dụng lợi thế công nghệ để lan tỏa tiếng nói chính luận đến với công chúng. Thay vì chỉ dùng ngôn từ, họ chuyển sang các thể loại video bình luận, podcast chính trị, infographic phân tích, các dạng longform đa phương tiện để chuyển tải nội dung lý luận một cách sinh động, dễ hiểu và gần gũi.

Anh Phạm Vũ Linh (27 tuổi) hiện đang là phóng viên Trung tâm Truyền thông Đa phương tiện, Báo Lao Động, chia sẻ: “Khi sản xuất một tác phẩm báo chí đa phương tiện về đề tài chính luận, yếu tố kỹ thuật đóng vai trò rất quan trọng trong việc củng cố nội dung và truyền tải thông tin đến khán giả.

Anh Phạm Vũ Linh, phóng viên Trung tâm Truyền thông Đa phương tiện, Báo Lao động

Trước hết là chất lượng hình ảnh, cần đảm bảo rõ nét, bố cục chỉn chu, ánh sáng phù hợp để tạo cảm giác nghiêm túc, tin cậy; tiếp theo là âm thanh, lời bình, phát biểu hay phỏng vấn phải được thu âm sạch, rõ ràng, ít tạp âm, vì trong thể loại chính luận, lập luận sắc bén cần được truyền tải bằng giọng đọc chuẩn và dứt khoát.

Ngoài ra, quá trình dựng phim cũng cần mạch lạc, tiết chế hiệu ứng, tránh lạm dụng chuyển cảnh rối mắt, thay vào đó là sự đan xen hợp lý bằng hình trám bám sát nội dung, đồ họa thông tin để tăng tính thuyết phục.

Kỹ thuật không chỉ là phần “hình thức” mà chính là công cụ để làm nổi bật và lan tỏa thông điệp của tác phẩm báo chí đa phương tiện một cách rõ ràng, trang nghiêm và thuyết phục nhất”.

Với tâm huyết và thái độ chỉn chu và nghiêm túc nhất trong từng khâu sản xuất, nhà báo trẻ Phạm Vũ Linh đã giành được nhiều giải thưởng ở mảng đề tài chính luận

Anh Linh cũng cho biết về phía Trung tâm Truyền thông Đa phương tiện của Báo Lao Động, khi thực hiện sản xuất một tác phẩm báo chí chính luận đa phương tiện, thường đi qua các bước cơ bản như: Lên ý tưởng và xác định thông điệp đề tài, xây dựng kịch bản, sản xuất nội dung (ghi hình thực tế, dẫn hiện trường, đọc lời bình...), sau đó đến biên tập hậu kỳ hình ảnh - âm thanh - lời bình, và cuối cùng là kiểm tra, hiệu đính toàn bộ nội dung trước khi chuyển duyệt.

“Mỗi khâu đều phải đảm bảo tính chính xác, logic và định hướng tư tưởng rõ ràng vì đây là đặc trưng cốt lõi của một tác phẩm chính luận. Nếu chỉ đổi mới về hình thức mà mất đi chiều sâu tư tưởng thì chính luận sẽ trở thành thứ vỏ rỗng, dễ bị lệch lạc và xuyên tạc", nhà báo trẻ cho biết thêm.

Động lực để tiếp tục khẳng định mình

Việc thực hiện các tác phẩm báo chí ở mảng đề tài chính luận là nơi các nhà báo trẻ thử thách tư duy và bản lĩnh nghề nghiệp. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng hiện nay, những người làm báo trẻ đang đối diện với không ít khó khăn khi tiếp cận và thể hiện các đề tài thuộc lĩnh vực này.

Theo chị Hoàng Nguyên Thảo, khó khăn đầu tiên chính là khoảng trống về tri thức chính trị và tư duy lý luận. Chính luận không thể viết theo cảm xúc hay chỉ bằng ngôn từ hùng biện, đòi hỏi người viết phải hiểu sâu đường lối, chính sách, quy luật vận hành của xã hội và có khả năng phân tích vấn đề trong mối liên hệ giữa tư tưởng và thực tiễn. Trong khi đó, nhiều nhà báo trẻ hiện nay còn lúng túng khi phải xử lý các tài liệu gốc như văn kiện Đảng, Nghị quyết hay khi tiếp cận các chủ đề như thể chế, quốc phòng, chủ quyền…

Nhà báo trẻ Hoàng Nguyên Thảo trong buổi ghi hình của Trung tâm Truyền thông đa phương tiện, Báo Công thương

Bên cạnh đó, áp lực từ môi trường truyền thông số, nơi mà mọi thứ phải nhanh, ngắn, dễ hiểu. Điều đó khiến không ít người trẻ ngại dấn thân vào những đề tài được xem là “khó nhằn”, dẫn đến việc chính luận bị thu hẹp phạm vi ảnh hưởng trên nền tảng số, trong khi đây lại là không gian mà nhà báo trẻ đang hoạt động mạnh mẽ nhất.

Cô nhà báo trẻ cũng nhấn mạnh chính sự tự giới hạn bản thân đã tác động làm nhiều nhà báo trẻ e ngại rằng chính luận là lĩnh vực dành cho các bậc tiền bối hoặc viết ra rồi không có ai đọc vì khô khan.

“Tâm lý đó đôi khi khiến chúng tôi tự gạt mình khỏi những đề tài chính luận. Cùng với đó, cái bóng của thế hệ đi trước cũng vô hình trung tạo nên áp lực. Những dấu ấn của các nhà báo kì cựu cũng trở thành một thước đo vô hình khiến những “cây bút trẻ” luôn cảm thấy bị soi chiếu, so sánh và dè dặt trong lựa chọn ngôn từ cũng như cách tiếp cận”, chị Thảo chia sẻ.

Nhưng từ chính những khó khăn đó, những nhà báo trẻ như chị Hoàng Nguyên Thảo, anh Phạm Vũ Linh đã không ngừng học hỏi và nghiên cứu để tiếp tục dùng ngòi bút để phục vụ công chúng, bảo vệ chân lý và vun đắp lý tưởng vì một xã hội tiến bộ.

Phóng viên trẻ Hoàng Nguyên Thảo trong buổi phỏng vấn Nhà báo Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam

“Chính luận không hề đồng nghĩa với khô khan hay hàn lâm. Chính luận là một thể loại nghiêm túc, đòi hỏi chiều sâu tư tưởng nhưng không có nghĩa là chỉ dành cho những người “đọc văn kiện”. Vấn đề nằm ở cách thể hiện, không phải ở bản chất của thể loại.

Kiến thức sâu rộng là nền tảng, tư duy sắc bén là công cụ, nhưng bản lĩnh chính trị mới quyết định chất lượng và giá trị của một tác phẩm chính luận. Việc rèn luyện điều đó không thể đến từ sách vở mà cần thường xuyên tiếp xúc với các văn kiện chính trị, nghị quyết, chiến lược phát triển quốc gia để hiểu được mạch tư tưởng chỉ đạo, từ đó không lạc hướng khi viết. Đồng thời, phải biết “lội ngược dòng”, đọc cả những luồng ý kiến trái chiều nhưng luôn giữ vững điểm tựa lập trường.

Thực tiễn cũng là một “trường học”. Càng đi sâu vào đời sống, càng quan sát thực tiễn vận hành của chính sách thì khả năng phân tích và cảm nhận được chiều sâu của vấn đề càng sắc bén. Viết từ trải nghiệm, từ hiểu biết thật thì lập luận mới có sức nặng.

Với sự hỗ trợ đúng hướng, cộng với tinh thần dấn thân, học hỏi không ngừng, chắc chắn rằng lớp nhà báo trẻ Việt Nam hôm nay sẽ tiếp bước lớp đi trước, khẳng định vị thế của mình trong mảng đề tài “khó nhằn” nhưng đầy ý nghĩa”, chị Thảo chia sẻ thêm.