Nửa thế kỷ tuổi trẻ TP Hồ Chí Minh sát cánh cùng dân tộc

Lớn mạnh từ “bóng tối” chiến tranh

Để hiểu hơn về lịch sử của Thành đoàn TP Hồ Chí Minh, tôi tìm gặp ông Hoàng Đôn Nhật Tân, nguyên Trưởng Ban Tuyên huấn Thành đoàn TP Hồ Chí Minh để nghe ông tâm sự về những dấu son trên chặng đường hình thành, phát triển và lớn mạnh của tổ chức Đoàn thành phố mang tên Bác.

Hướng đến kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), tại sảnh của Nhà văn hóa Thanh niên, trong khuôn khổ Lễ hội Thanh niên: Youth Fest 2024, Thành đoàn thành phố đã tổ chức Triển lãm "50 năm cùng thành phố viết tiếp câu chuyện nghĩa tình", trưng bày và chia sẻ những hình ảnh của thanh niên trong chặng đường hình thành, phát triển. Bất ngờ hơn, ông Hoàng Đôn Nhật Tân cũng chính là cố vấn thông tin cho triển lãm này.

Các đại biểu cùng đông đảo đoàn viên, thanh niên, sinh viên thành phố tham quan Triển lãm “Tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh sắt son niềm tin với Đảng”

Dạo bước trong không gian triển lãm, ông Tân và tôi như chứng kiến lại từng cột mốc lịch sử hào hùng đã qua, nhìn lại những hình ảnh đau thương để càng thêm trân quý những giờ phút hòa bình của hiện tại.

Vừa đi, ông Tân vừa kể: “Thời điểm đó, năm 1950, sự hy sinh của anh Trần Văn Ơn chính là ngọn lửa thổi bùng cuộc đấu tranh thanh niên lúc đó. Với hơn 300.000 người tham gia đưa tang anh khi bị giặc Pháp giết hại.

Cuộc biểu tình tuần hành đánh dấu một hình thức đấu tranh mới, đấu tranh công khai đối đầu chống lại chế độ thực dân đế quốc bằng phong trào đô thị”.

Rồi sau này, chính bởi sự áp bức tàn bạo của chính quyền Mỹ - nguỵ, dưới sự dẫn dắt của tổ chức Đoàn, thanh niên Sài Gòn đồng loạt vùng dậy với khí thế sục sôi. “Các khu vực Bàn Cờ, Cao Thắng, Ba Tháng Hai, Vườn Chuối… đêm ngày rực lửa đấu tranh, tạo thành một "tứ giác sắt" kiên cường, bất khả xâm phạm…”, ông Tân nhớ lại.

Các phong trào của thanh niên Sài Gòn thời kháng chiến (Ảnh: Tư liệu Thành đoàn TP Hồ Chí Minh)

Đỉnh điểm là việc tổ chức chiếm lấy Tổng hội Sinh viên Sài Gòn, số 4 Duy Tân (nay là Nhà văn hóa Thanh niên TP Hồ Chí Minh) từ tay chính quyền Sài Gòn vào năm 1966, bầu được anh Hồ Hữu Nhựt làm Chủ tịch Tổng hội, giành lấy ngọn cờ đấu tranh công khai.

Sau đó, Tổng hội Sinh viên Sài Gòn chứng kiến một trong những giai đoạn đấu tranh chống Mỹ sục sôi và quyết liệt nhất. Tinh thần ấy tiếp tục được duy trì và nhân lên mạnh mẽ trong các giai đoạn do các đồng chí Nguyễn Đăng Trừng (1967 - 1968), Nguyễn Văn Quỳ (1968 - 1969) và Huỳnh Tấn Mẫm (1969 - 1970) kế nhiệm vị trí Chủ tịch.

“Cùng với đấu tranh bạo lực, phong trào sinh viên cũng khéo léo kết hợp với đấu tranh văn hóa với khẩu hiệu “Văn hóa còn, dân tộc còn, văn hóa mất, dân tộc mất”, lấy lực lượng thanh niên làm nòng cốt đấu tranh bằng ca hát, văn nghệ”, ông Tân vừa đi vừa kể.

Từ năm 1970, dưới sự lãnh đạo tài tình của Thành ủy, Thành đoàn Sài Gòn đã nắm bắt thời cơ lịch sử, phát động hàng loạt các cuộc đấu tranh trên mọi mặt trận, từ những cuộc nổi dậy mạnh mẽ đến chiến lược truyền thông sắc bén.

Tất cả đã hòa quyện, tạo nên sức mạnh tổng hợp, góp phần quyết định vào thắng lợi vang dội của Chiến dịch Hồ Chí Minh, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất non sông.

Ông Hoàng Đôn Nhật Tân bồi hồi khi nhìn lại những dấu mốc lịch sử năm xưa

Sau trang sử vàng thống nhất, đất nước bước vào kỷ nguyên xây dựng và phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, mở ra thời kỳ đổi mới đầy hứa hẹn nhưng cũng không ít nỗi lo mà theo ông Tân nhìn nhận, đó là giai đoạn “tìm tòi đổi mới, nửa mừng nửa lo”.

Quả thực, giai đoạn sau giải phóng có rất nhiều thử thách, vừa khắc phục hậu quả chiến tranh, Thành đoàn vừa phải làm sao để thanh niên không còn mù chữ, thất nghiệp, giải quyết nạn “sống bám víu vỉa hè” và đàn đúm tại các quán đèn mờ của chế độ cũ…

“Hàng loạt các phong trào văn hóa cho thanh thiếu nhi bùng lên mạnh mẽ, từ ca nhạc, văn thơ, sáng tác… đến các lễ hội vui chơi đã tạo ra không gian giải trí, giáo dục thanh niên, lôi cuốn tuổi trẻ gắn bó chặt chẽ với hoạt động Đoàn”.

Ông Tân nhớ lại và nhấn mạnh, từ cái nôi phong trào “Ánh sáng văn hóa Hè” - xoá mù chữ cho thanh niên đã lan toả, sinh ra hàng loạt các phong trào: Mùa Hè xanh (1997); Tiếp sức mùa thi (1997), chiến dịch tình nguyện Hoa phượng đỏ (năm 1999), chiến dịch tình nguyện Kỳ nghỉ hồng (năm 2002), chiến dịch tình nguyện Hành quân xanh (năm 2007), chương trình Gia sư áo xanh (năm 2012)… ý nghĩa sau này.

Cùng đồng bào vượt mọi gian khó

Từ trong thời chiến hay thời bình, tổ chức Đoàn và thế hệ thanh niên luôn phải đối diện với muôn vàn khó khăn, thử thách, đòi hỏi tinh thần đoàn kết, sự cống hiến và ngọn lửa xung kích cháy rực trong tim mỗi người để vượt qua. Đại dịch COVID-19 hay cơn bão Yagi mới đây đã minh chứng rõ nét cho những điều đó.

Chưa quên cột mốc lúc 0h ngày 9/7/2021, TP Hồ Chí Minh chính thức giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 của Chính phủ, người dân chỉ được ra khỏi nhà trong trường hợp thật sự cần thiết.

Di chuyển khó khăn, người dân lúc này cần lực lượng thanh niên xung phong hơn bao giờ hết, họ như điểm tựa vững chắc, những "người vận chuyển" lặng lẽ mang theo hy vọng sống còn đến từng nhà.

Đồng chí Ngô Minh Hải, Bí thư Thành đoàn TP Hồ Chí Minh kể lại, lúc bấy giờ các cơ sở Đoàn thành phố đã triển khai hàng trăm Đội hình phản ứng nhanh ở tất cả phường, xã, thị trấn trên địa bàn thành phố với hàng nghìn đoàn viên thanh niên tham gia.

Các đội hình đã hỗ trợ điều phối hướng dẫn người dân lấy mẫu xét nghiệm; thực hiện nhập liệu tại các khu vực lấy mẫu; chuyển hàng hóa các loại giúp lực lượng chức năng, người dân ở các điểm…

Còn nhớ những ATM gạo, những gian hàng 0 đồng, những túi thực phẩm cứu trợ đã cứu giúp không biết bao nhiêu đồng bào thoát khỏi cảnh khốn cùng, hồi sức gồng mình chống dịch.

Những “Gian hàng 0 đồng” cứu trợ người dân mùa đại dịch (Ảnh: Thành đoàn TP Hồ Chí Minh)

Theo đồng chí Ngô Minh Hải, điều khó khăn nhất mà các bạn đoàn viên, thanh niên tình nguyện khi ấy phải đối mặt chính là dịch bệnh, sức khoẻ và tâm lý bản thân. Bằng cả tấm lòng và sức trẻ, thế hệ thanh niên của thành phố mang tên Bác đã góp phần cứu giúp vô vàn gia đình, chở che biết bao mái ấm.

Chính sự chung tay, đồng lòng ấy đã tạo nên sức mạnh phi thường, giúp thành phố tái sinh mạnh mẽ, phục hồi vượt bậc như ngày hôm nay.

Rồi vào mỗi mùa thiên tai, bão lũ quét qua các tỉnh thành, Thành đoàn TP Hồ Chí Minh luôn là lực lượng tiên phong, đi đầu trong công tác cứu trợ đồng bào. Điển hình như trong đợt bão Yagi tàn phá miền Bắc, tổ chức Đoàn thành phố mang tên Bác chỉ trong thời gian ngắn đã vận động được hàng chục tỉ đồng hỗ trợ vùng bão lũ.

Không dừng lại ở đó, hơn 20 đội hình Thành đoàn, được phân công nhiệm vụ cụ thể, lập tức lên đường ra “tiền tuyến”, trực tiếp hỗ trợ bà con khắc phục hậu quả thiên tai.

Khoảng một vạn người dân được khám chữa bệnh và phát thuốc; hàng nghìn ngôi nhà được sửa chữa; hàng nghìn phần quà trao tay; 5 tỷ đồng kinh phí hỗ trợ… là những gì mà các đội hình đã làm được trong suốt chuyến đi.

Các đội hình Thành đoàn TP Hồ Chí Minh ra miền Bắc hỗ trợ đồng bào khắc phục hậu quả bão Yagi (Ảnh: Thành đoàn TP Hồ Chí Minh)

Từ những lúc gian nan, nguy khó như vậy, chúng ta thấy được rằng tuổi trẻ TP Hồ Chí Minh mãi luôn là biểu tượng của tinh thần xung kích, nghĩa tình và trách nhiệm với đồng bào.

Nhìn lại chặng đường đã qua, chúng ta thêm trân trọng những đóng góp to lớn của bao thế hệ thanh niên đi trước, truyền lửa cho thế hệ trẻ hôm nay viết tiếp những câu chuyện đẹp, đầy tự hào về TP Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại, nghĩa tình, đáng sống.

Bảo Anh