Siết chặt điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần

Trước đó, các đại biểu cũng đã bấm nút biểu quyết thông qua một Điều quy định về điều kiện hưởng BHXH một lần.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu dự án luật trước khi các đại biểu Quốc hội bấm nút thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, quy định về hưởng BHXH một lần là nội dung quan trọng của Luật lần này.

Căn cứ vào thảo luận và kết quả xin ý kiến đại biểu Quốc hội qua phiếu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xin phép Quốc hội cho tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật theo Phương án 1 là phương án được đa số đại biểu Quốc hội lựa chọn và đây cũng là phương án Chính phủ ưu tiên lựa chọn khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6.

Theo đó, Luật quy định: Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, đã chấm dứt tham gia BHXH, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc mà cũng không tham gia BHXH tự nguyện, có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, có đề nghị thì được hưởng BHXH một lần.

UBTVQH thấy rằng, phương án được đa số đại biểu lựa chọn cũng là phương án có nhiều ưu điểm, như: Bảo đảm tính kế thừa quy định hiện hành, không làm ảnh hưởng nhiều đến gần 18 triệu người đang tham gia BHXH nên sẽ hạn chế gây xáo trộn trong xã hội.

Phương án này thể chế hóa đúng tinh thần của Nghị quyết số 28-NQ/TW “giảm tình trạng hưởng BHXH một lần theo hướng tăng quyền lợi nếu bảo lưu thời gian tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí” và hạn chế được tình trạng một người tham gia BHXH có nhiều lần hưởng BHXH một lần thời gian qua.

“Quy định như dự thảo cũng hướng tới tiếp cận theo tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế về bảo hiểm xã hội và góp phần thích ứng với tốc độ già hóa dân số rất nhanh hiện nay ở nước ta” - bà Nguyễn Thúy Anh nêu.

Về lâu dài, người tham gia mới sẽ chỉ còn hưởng BHXH một lần trong một số trường hợp đặc biệt nên sẽ góp phần gia tăng số người ở lại hệ thống để được thụ hưởng các chế độ của BHXH từ chính quá trình tích lũy khi tham gia BHXH của mình và giảm gánh nặng cho cả xã hội, ngân sách.

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)

Tuy có quy định về việc hưởng BHXH một lần, UBTVQH không mong muốn người lao động yêu cầu nhận BHXH một lần, người lao động cần tiếp tục tham gia BHXH để bảo đảm an sinh xã hội lâu dài. Do đó, UBTVQH hết sức lưu ý Chính phủ trong thời gian tới cần phải có giải pháp căn cơ, lâu dài để hỗ trợ người lao động tham gia BHXH gặp khó khăn trước mắt trong cuộc sống.

UBTVQH cũng yêu cầu tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và thực hiện chế tài xử phạt đối với hành vi vi phạm về BHXH của cơ quan quản lý nhà nước, của tổ chức thực hiện chính sách…

Về mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần (Điều 72) và điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc (Điều 73), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, UBTVQH xin phép Quốc hội cho giữ quy định như dự thảo Luật.

Cụ thể, dự thảo luật quy định: Người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định thì tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng theo chức vụ, chức danh, ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm và các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm niên nghề, hệ số chênh lệch bảo lưu lương (nếu có)...

Ngoài ra, Luật BHXH sửa đổi đã mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH như giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng, hay người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng trợ cấp thai sản…

Luật BHXH (sửa đổi) gồm 11 chương, 141 điều; có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025.

Hạnh Nguyên