Tạo chuyển biến và nhận thức trong vận hành đường sắt đô thị

Hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, kết nối từ Trường Cao đẳng đường sắt với các điểm cầu như phân hiệu Đà Nẵng, phân hiệu phía Nam.

TS Trương Trọng Vương - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đường sắt phát biểu tại hội nghị

Kinh nghiệm xử lý sự cố và phòng ngừa tai nạn đường sắt đô thị còn nhiều hạn chế

Đây là một trong những sự kiện quan trọng thuộc Dự án Hợp tác Kỹ thuật “Tăng cường năng lực đào tạo đường sắt đô thị cho trường Cao đẳng Đường sắt” với mục tiêu nâng cao kiến thức, tạo sự chuyển biến nhận thức về công tác đảm bảo an toàn trong vận hành đường sắt đô thị. Trong đó tập trung vào các cơ chế phòng ngừa tai nạn và sự cố.

Đồng thời, Hội thảo cũng là diễn đàn để các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà chuyên môn của Nhật Bản và Việt Nam, cũng như các giảng viên của trường Cao đẳng đường sắt trao đổi chuyênmôn sâu về vấn đề “An toàn trong vận hành đường sắt đô thị”.

Qua đó, các bên cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm rút ra từ các tai nạn và sự cố nghiêm trọng trong quá khứ tại Nhật Bản, cũng như cập nhật thực trạng và phương pháp đào tạo an toàn vận hành đường sắt đô thị tại Việt Nam.

Đại biểu dự hội thảo

Phát biểu tại hội thảo, PGS. TS Nguyễn Hữu Thiện - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đường sắt cho biết, đường sắt đô thị có những đặc thù riêng và khác biệt với hệ thống đường sắt quốc gia hiện hữu. Đường sắt đô thị luôn hoạt động với tần suất cao, khối lượng vận chuyển lớn; được điện khí hóa và có hạ tầng tách biệt (như cầu cạn, hầm ngầm). Vì vậy, kinh nghiệm xử lý sự cố và phòng ngừa tai nạn, rủi ro trong lĩnh vực đường sắt đô thị tại Việt Nam còn gặp khá nhiều hạn chế.

PGS. TS Nguyễn Hữu Thiện nhấn mạnh Hội thảo về “An toàn trong vận hành đường sắt đô thị” lần này là cơ hội để các cơ quan chức năng cũng như các nhà chuyên môn tiếp cận trực tiếp kinh nghiệm và mô hình “An toàn trong vận hành đường sắt đô thị” của quốc gia có lịch sử phát triển lâu đời và thành công trong lĩnh vực đường sắt đô thị như Nhật Bản.

Kinh nghiệm từ Nhật Bản

Tham luận tại hội thảo, ông Masatoshi Yokotobi và ông Yuichi Hirafuji- chuyên gia của Ủy ban An toàn Giao thông Nhật Bản (Japan Transport Safety Board - JTSB) đã trình bày chi tiết về vai trò của JTSB và quy trình điều tra tai nạn đường sắt tại Nhật Bản.

Theo đó, Ủy ban An toàn Giao thông Nhật Bản là cơ quan độc lập, chuyên điều tra nguyên nhân các tai nạn giao thông trong lĩnh vực đường sắt, hàng không và hàng hải để đưa ra các khuyến nghị có tính phòng ngừa và cải thiện hệ thống.

Quy trình điều tra của Ủy ban An toàn Giao thông Nhật Bản gồm có: Tiếp nhận báo cáo, khảo sát hiện trường, phân tích kỹ thuật, thu thập ý kiến, ban hành báo cáo và đề xuất biện pháp ngăn chặn tái diễn. Đáng chú ý, các khuyến nghị thường liên quan đến cải tiến thiết bị, cập nhật quy trình vận hành và nâng cao văn hóa an toàn, trên nguyên tắc phân tích khách quan, không quy trách nhiệm cá nhân mà hướng đến cải tiến hệ thống.

Cũng tại Hội thảo, ông Shiro Hagimori từ Công ty Đường sắt Đông Nhật Bản (JR East) đã chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn về vận hành an toàn đường sắt đô thị với trọng tâm là triết lý “an toàn là ưu tiên hàng đầu trong quản trị doanh nghiệp”.

Trong phát biểu tham luận của mình, ông Hagimori cho biết: Nhật Bản từng chứng kiến những tai nạn nghiêm trọng như vụ Mikawashima (1962) và Fukuchiyama (2005), để lại nhiều bài học sâu sắc về phòng ngừa rủi ro. Dù số vụ tai nạn lớn đã giảm đáng kể trong những năm gần đây, các sự cố như trật bánh, va chạm hay cháy nổ vẫn có thể xảy ra do lỗi vận hành, thiết bị hoặc tác động thiên tai.

Ông Yuichi Hirafuji - chuyên gia của Ủy ban An toàn Giao thông Nhật Bản tham luận tại hội thảo

Là doanh nghiệp đường sắt lớn nhất Nhật Bản, mỗi ngày JR East vận hành hơn 12.000 chuyến tàu, phục vụ hơn 16 triệu hành khách, công ty tích cực áp dụng mô hình phòng ngừa tai nạn toàn diện theo khung 4M: Con người, Máy móc, Môi trường và Quản lý.

Tai nạn đường sắt thường không chỉ do một nguyên nhân, do vậy chỉ thực hiện một biện pháp ứng phó sẽ không hiệu quả và dễ bị tái diễn. Cách tiếp cận theo khung 4M này cho phép đánh giá và kiểm soát rủi ro theo hướng chủ động và toàn diện, đặc biệt đối với các tai nạn hiếm khi xảy ra nhưng có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

Giải pháp đào tạo, phát triển nguồn nhân lực

Tại Hội thảo, các giảng viên của Trường Cao đẳng Đường sắt đã chia sẻ nhiều nội dung quan trọng về giải pháp nâng cao an toàn vận hành; hiện trạng, kinh nghiệm trong đào tạo an toàn tại các doanh nghiệp đường sắt trong nước và chia sẻ về những khó khăn, thách thức đang gặp phải trong quá trình phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực này.

Quang cảnh hội thảo

Về nâng cao an toàn trong vận hành đường sắt đô thị tại Việt Nam, PGS. TS Nguyễn Hữu Thiện nhấn mạnh, đường sắt đô thị là một loại hình vận tải đòi hỏi yêu cầu cao về độ tin cậy, tính an toàn và êm thuận khi vận hành. Trong đó, kết cấu tầng trên của đường đóng vai trò then chốt. Trước hết, đường ray phải được thiết kế phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và điều kiện làm việc thực tế.

Việc lựa chọn loại ray, chiều dài ray, phương pháp hàn và xử lý ứng suất nhiệt đều được cân nhân nhắc kỹ lưỡng. Việc xử lý phát tán ứng suất sau hàn cũng cần được tuân thủ nghiêm ngặt để tránh biến dạng nhiệt dẫn đến mất an toàn...

"Việc thi công chính xác, kiểm soát sai số trong giới hạn cho phép là điều kiện tiên quyết để đoàn tàu vận hành ổn định, giảm rung lắc và hạn chế hư hỏng sớm của kết cấu" - PGS. TS Nguyễn Hữu Thiện nhấn mạnh.

Hội thảo “An toàn trong vận hành đường sắt đô thị” đã diễn ra trong không khí trao đổi cởi mở, thẳng thắn và tích cực giữa các diễn giả và đại biểu tham dự. Những chia sẻ thiết thực từ các chuyên gia Nhật Bản và Việt Nam, cùng với phần thảo luận sôi nổi của đại diện các cơ quan, doanh nghiệp và đơn vị đào tạo, đã mang đến góc nhìn toàn diện và sâu sắc về công tác đảm bảo an toàn trong vận hành đường sắt đô thị.

Các đại biểu đánh giá cao giá trị thực tiễn của những kinh nghiệm và kiến thức được truyền tải tại hội thảo. Đặc biệt, các bài học từ các vụ tai nạn nghiêm trọng và phương pháp tiếp cận hệ thống trong phòng ngừa rủi ro đã giúp các doanh nghiệp vận tải và cơ sở đào tạo tại Việt Nam nâng cao nhận thức và củng cố cam kết xây dựng văn hóa an toàn một cách bền vững và có hệ thống. Hội thảo khép lại với kỳ vọng rằng các nội dung được chia sẻ sẽ tiếp tục lan tỏa trong ngành đường sắt, góp phần xây dựng nền tảng nhân lực và kỹ thuật vững chắc cho sự phát triển của hệ thống đường sắt đô thị Việt Nam trong tương lai.