Ưu tiên dành quỹ đất để phát triển các dự án đường sắt

Luật Đường sắt sửa đổi gồm 4 chương, 59 Điều, quy định về hoạt động đường sắt; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động đường sắt.

Phát biểu tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, Chính phủ đã rà soát, chỉ giữ lại các quy định khung, mang tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, lược bỏ các nội dung chi tiết. Dự thảo Luật sau tiếp thu, chỉnh lý gồm 4 chương, 59 điều, giảm 25 điều so với dự thảo Chính phủ đã trình. Các chính sách đặc thù được quy định riêng tại Mục 2, Chương II của dự thảo Luật và chỉ áp dụng cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã rà soát kỹ lưỡng dự thảo Luật với các luật mới ban hành hoặc đang được xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 9 để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, tránh xung đột pháp luật.

Luật nghiêm cấm các hành vi: Phá hoại công trình đường sắt, phương tiện giao thông đường sắt; gây rối trật tự an toàn giao thông đường sắt; lấn, chiếm hành lang an toàn giao thông đường sắt, phạm vi bảo vệ công trình đường sắt; tự mở lối đi qua đường sắt khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép.

Nghiêm cấm làm sai lệch, che lấp hệ thống báo hiệu, tín hiệu giao thông đường sắt; tự ý báo hiệu hoặc sử dụng các thiết bị để dừng tàu, trừ trường hợp phát hiện có sự cố gây mất an toàn giao thông đường sắt.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội về Luật Đường sắt (sửa đổi)

Bên cạnh đó, Luật cũng nghiêm cấm các hành vi: Tự ý để chướng ngại vật, chất dễ cháy, chất dễ nổ, chất độc hại trong phạm vi bảo vệ công trình đường sắt và hành lang an toàn giao thông đường sắt; điều khiển tàu chạy quá tốc độ quy định; nhân viên đường sắt trong khi làm nhiệm vụ mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn; trong cơ thể có chất ma túy hoặc có chất kích thích khác mà pháp luật cấm sử dụng.

Về đầu tư xây dựng dự án đường sắt quan trọng quốc gia, dự án đường sắt do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, trường hợp việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án đường sắt, dự án tái định cư phục vụ giải phóng mặt bằng cho dự án đường sắt theo quy hoạch mạng lưới đường sắt, quy hoạch tỉnh nhưng có thay đổi so với quy hoạch khác có liên quan thì dự án được phê duyệt mà không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch; quy hoạch có liên quan phải được kịp thời cập nhật cho phù hợp và công bố theo quy định.

Bên cạnh đó, cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án đường sắt được quyết định phân chia dự án thành các dự án thành phần, dự án thành phần độc lập, tiểu dự án trong đó có dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong quá trình lập dự án đầu tư xây dựng, dự án thành phần được quản lý như dự án độc lập.

Việc phân chia dự án thành phần không phải đáp ứng yêu cầu về vận hành độc lập như quy định của pháp luật về xây dựng.

Về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, Luật quy định, đối với dự án đường sắt đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, UBND cấp tỉnh có dự án đi qua được lập, thẩm định, quyết định đầu tư các dự án thành phần, dự án thành phần độc lập về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên cơ sở hồ sơ thiết kế sơ bộ trong Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư không phải quyết định chủ trương đầu tư; bố trí tạm cư cho người có đất bị thu hồi, bảo đảm ổn định đời sống của người dân.

Cơ quan có thẩm quyền được quyết định việc chỉ định thầu đối với các gói thầu tư vấn, phi tư vấn, xây lắp thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Trình tự, thủ tục chỉ định thầu thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu.

Đối với dự án đường sắt địa phương, dự án đường sắt địa phương theo mô hình TOD, UBND cấp tỉnh quyết định tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án thành phần, dự án thành phần độc lập trên cơ sở phương án tuyến công trình, vị trí công trình, tổng mặt bằng tuyến đường sắt địa phương hoặc quy hoạch khu vực TOD đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; Dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư không phải quyết định chủ trương đầu tư. Việc lập, thẩm định, quyết định đầu tư dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật về đầu tư công.

Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 58.

Khoản 1, điểm c, điểm d khoản 3 Điều 56 và Mục 2, Mục 3 Chương II của Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Luật Đường sắt số 06/2017/QH14 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 35/2018/QH14, Luật số 16/2023/QH15, Luật số 31/2024/QH15, Luật số 43/2024/QH15 và Luật số 47/2024/QH15 hết hiệu lực kể từ ngày 1/1/2026.