Nhà cổ 123 năm ở Tây Ninh được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật

Ngôi nhà cổ quý hiếm này được giao cho UBND thành phố Tây Ninh phối hợp với gia đình bà Trần Ngọc Sương (80 tuổi, là cháu đời thứ tư của Đốc phủ sứ Nguyễn Văn Kiên, người xây dựng ngôi nhà cổ) có trách nhiệm quản lý, giữ gìn theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Ngôi nhà cổ được Đốc phủ sứ Nguyễn Văn Kiên (1854-1914) xây dựng vào ngày 17/1/1894 (trên bản gỗ còn ghi lại); có kiến trúc 2 tầng (tầng dưới dùng để ở, sinh hoạt, tiếp khách, tầng trên thờ cúng ông bà), mỗi tầng rộng khoảng 240m2 (ngang 12m, dài 20m).

Nhà làm bằng gỗ quý và được con cháu qua nhiều đời giữ gìn cẩn thận, nên hơn một thế kỷ qua, ngoài một phần mái ngói âm dương bị mục nát, được thay thế bằng tôn, phần còn lại ngôi nhà vẫn nguyên bản. Dù ngày nay, nhà đã có thêm nhiều món vật dụng của thời hiện đại như tivi, quạt máy, bình nước suối… thì vẫn còn lưu dấu lối bố trí nội thất xưa với bộ bàn ghế và tủ thờ ở gian chính giữa, bộ ván gõ ở gian bên phải.

Sự độc đáo, hiếm có ở ngôi là tất cả cột, kèo, vách cửa cho đến lan can đều được chạm trổ thủ công công phu. Nền nhà chính được lót bằng gạch tàu hình lục giác, mái được lát bằng ngói âm dương. Ở chính diện ngôi nhà, dãy gỗ trên dàn cửa ra vào gian chính dù đã bị bạc màu theo năm tháng nhưng vẫn cứng cáp, khít từng khung gỗ ghép vào nhau. Ngay phía trên cửa là những bức phù điêu, cây cỏ, hoa lá được chạm khắc thủ công một cách kỳ công và tinh xảo. Ngoài 4 cánh cửa ở gian chính căn nhà là 8 cánh cửa phụ chia đều 2 bên khiến ngôi nhà khi mở toang các cánh cửa thì không gian rộng rãi vô cùng. Gian đầu tiên được bố trí là phòng khách. Nổi bật nhất trong ngôi nhà là hai hàng câu đối bằng chữ Hán được chạm trổ tinh vi. Chính giữa gian này là bàn thờ Đốc phủ sứ Nguyễn Tâm Kiên được bố trí uy nghiêm.

Bà Trần Ngọc Sương cho biết, Đốc phủ sứ Nguyễn Văn Kiên là ông cố của bà. Ông là người gốc miền Trung được triều đình Huế cử vào Nam giữ chức Đốc phủ sứ. Ông đã xây dựng nên ngôi nhà này cho nhiều thế hệ nương tựa đến tận ngày nay. Bà Sương và con trai bà là Nguyễn Anh Kiệt (34 tuổi) - người kế nghiệp đời thứ 5 phụ trách trông coi ngôi nhà.