Bà Rịa - Vũng Tàu: Điểm mạnh nào để phát triển kinh tế?

Trong thời kỳ 2011 - 2020, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã có nhiều thành quả vượt bậc trong phát triển kinh tế, xã hội, an sinh, quốc phòng luôn được Đảng, nhà nước đánh giá cao. Từ những kinh nghiệm triển khai trước đó, tỉnh nhìn nhận, tìm ra những hạn chế để rút kinh nghiệm, phát triển những điểm mạnh để tiếp tục phát triển bền vững trong thời kỳ 2021 - 2030.

Thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Theo đó, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã phân tích đánh giá hiện trạng, dự báo bối cảnh phát triển, Báo cáo quy hoạch đã rút ra các nhận định về điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của tỉnh trong thời kỳ quy hoạch.

Tỉnh có điểm mạnh là vị trí địa chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh và vai trò đặt trong mối quan hệ tổng thể của vùng, quốc gia, khu vực và quốc tế; là tiềm năng lớn và cũng là nguồn lực quan trọng, tạo cho tỉnh lợi thế so sánh trong phát triển vùng.

Là cửa ngõ hướng ra biển của vùng, đồng thời là mắt xích quan trọng trong hành lang kinh tế xuyên Á, Bà Rịa - Vũng Tàu giữ vai trò quan trọng trong phát triển vùng Đông Nam Bộ, toàn khu vực phía Nam và cả khu vực Asean.

Kết cấu hạ tầng trên địa bàn tỉnh được phát triển khá đồng bộ; trong giai đoạn tới sau khi các công trình hạ tầng giao thông quốc gia hoàn thành sẽ tạo điều kiện kết nối đồng bộ hạ tầng trong tỉnh với hạ tầng quốc gia, vùng.

Bà Rịa - Vũng Tàu là trung tâm du lịch lớn, là điểm đến của du khách trong vùng, quốc gia và quốc tế. Đặc biệt vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long có quy mô dân số trên 35 triệu người với tầng lớp trung lưu đang ngày càng gia tăng; là thị trường khách du lịch quan trọng của tỉnh trong chu kỳ phát triển mới.

Hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông được tỉnh chú trọng đầu tư mạnh mẽ

Quy mô và chất lượng tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn vừa qua tạo cho tỉnh tiềm lực quan trọng phát triển trong giai đoạn tới. Không gian tài nguyên biển có lợi thế phát triển đầy đủ các ngành kinh tế biển với quy mô lớn: Cảng biển trung chuyển quốc tế, khai thác dầu khí, du lịch, nuôi thủy sản biển...

Môi trường tự nhiên, khí hậu biển trong lành, vượt trội so với các tỉnh trong vùng tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh phát triển các đô thị du lịch biển, phát triển dịch vụ du lịch, dịch vụ bất động sản du lịch...

Tỉnh đang trong thời kỳ dân số vàng, chất lượng nhân lực ngày càng được nâng cao sẽ trở thành điểm mạnh đáp ứng nhu cầu phát triển trong tương lai.

Ngoài điểm mạnh tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũng xác định các điểm yếu để tập trung khắc phục, hoàn thiện hơn như mối quan hệ, liên kết giữa tỉnh với các địa phương trong vùng Đông Nam bộ còn lỏng lẻo, chưa có cơ chế phối hợp các hoạt động đầu tư, chưa tạo được mối quan hệ liên kết sản xuất đa ngành, hình thành các chuỗi giá trị...

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tận dụng cảng biển Cái Mép - Thị Vải để phát triển hệ thống logistics cấp quốc gia, quốc tế

Hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông kết nối tỉnh với thành phố Hồ Chí Minh và các địa phương trong vùng KTTĐ phía Nam hiện đang quá tải, lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh.

Kinh tế phát triển chưa xứng với tiềm năng; các sản phẩm tham gia vào chuỗi sản phẩm toàn cầu chưa nhiều, giá trị tăng thêm của sản phẩm còn thấp. Các khu công nghiệp thiếu sự liên kết trong chuỗi sản xuất, cung cấp trang thiết bị, nguyên liệu sản xuất. Sự gắn kết giữa công nghiệp với dịch vụ, nông nghiệp còn hạn chế.

Công suất khai thác các cảng biển vẫn còn thấp, chưa hình thành được hệ sinh thái phát triển dịch vụ hàng hải trên cơ sở phát huy hệ thống cảng cửa ngõ quốc gia, trung chuyển quốc tế. Dịch vụ du lịch vẫn chủ yếu là những sản phẩm phân khúc thấp, thiếu sản phẩm đặc sắc...

Nguồn nhân lực của tỉnh mới đáp ứng nhu cầu cơ bản về phát triển kinh tế - xã hội ở trình độ trung bình cả về số lượng và chất lượng. Nguồn lực khoa học, công nghệ còn thiếu, tiềm lực khoa học, công nghệ chỉ đạt mức trung bình khá so với mặt bằng chung của Việt Nam, cơ sở hạ tầng nghiên cứu khoa học của tỉnh vẫn còn hạn chế.

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu không những nhiều cảng biển còn giàu tài nguyên, khoáng sản

Ngoài hạn chế, tỉnh cũng có những cơ hội như việc hội nhập quốc tế mang lại cơ hội phát triển cho cả nước cũng như tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Xu thế chuyển dịch đầu tư trên phạm vi toàn cầu và khu vực, trong khi Việt Nam đang duy trì ổn định chính trị và không ngừng cải thiện môi trường đầu tư, tạo cơ hội thu hút mạnh mẽ nguồn vốn đầu tư nước ngoài.

Từ đó, tỉnh xác định các chủ trương, định hướng phát triển vùng Đông Nam bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 xác định vị thế, vai trò của Bà Rịa - Vũng Tàu như: Tập trung thu hút các dự án công nghiệp quy mô lớn, công nghệ cao, có khả năng tham gia sâu vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu; hình thành vùng động lực công nghiệp công nghệ thông tin, thu hút đầu tư sản xuất các sản phẩm điện, điện tử, các sản phẩm Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo tại Bà Rịa - Vũng Tàu.

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Phát triển dịch vụ chất lượng và có giá trị gia tăng cao trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm; công nghệ thông tin - viễn thông; khoa học công nghệ; giáo dục - đào tạo; y tế; du lịch; logistics; phát triển hệ thống logistics cấp quốc gia, quốc tế gắn với cảng biển tại thị xã Phú Mỹ.

Tỉnh xây dựng các cảng biển du lịch tại Vũng Tàu và khu du lịch quốc gia Côn Đảo, khu vực Hồ Tràm gắn với chuỗi sản phẩm về du lịch đô thị, du lịch văn hóa, sinh thái, biển, đảo, du lịch thể thao - giải trí.

Tiểu vùng ven biển tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là khu vực phát triển mạnh các ngành kinh tế biển cảng biển, logistics, khai thác dầu khí, hóa dầu, du lịch biển, đảo, khai thác, nuôi trồng và chế biến thủy sản.

Bà Rịa - Vũng Tàu hình thành khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ. Phát triển thành phố Vũng Tàu thành trung tâm du lịch chất lượng cao đẳng cấp quốc tế. Phát triển các tổ hợp quy mô lớn về công nghiệp - dịch vụ - đô thị tại thành phố mới Phú Mỹ; Đầu tư hoàn chỉnh các bệnh viện đa khoa vùng tại Bà Rịa - Vũng Tàu...

Các định hướng này tạo cơ hội cho Bà Rịa - Vũng Tàu phát triển các ngành công nghiệp hạ nguồn và công nghiệp phụ trợ; phát triển các ngành công nghiệp có tự động hóa cao, có giá trị gia tăng cao.

Nhiều khu công nghiệp, cụm công nghiệp tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã có cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh, đang rộng mở đón các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến "làm tổ".

Xu thế hợp tác trong phát triển đã và đang được quan tâm đặc biệt trong nước ở mọi cấp độ từ trung ương tới địa phương tạo cơ hội cho việc đầu tư có hiệu quả hơn kết cấu hạ tầng kết nối và khai thác tiềm của các địa phương.

Sự dịch chuyển, hình thành và phát triển hệ thống đổi mới, sáng tạo, khởi nghiệp hướng tới nền kinh tế phát triển trên nền tảng tiến bộ công nghệ, tạo cơ hội cho Bà Rịa - Vũng Tàu khai thác hiệu quả tiềm năng về vị trí địa lý, đất đai... Kết nối thuận lợi tạo điều kiện mở rộng thị trường du lịch quốc tế cùng với sự gia tăng của tầng lớp trung lưu trong nước thúc đẩy nhu cầu du lịch, nghỉ dưỡng...

Tỉnh đặt ra nhiều thách thức trong giai đoạn 2021-2030 như, cơ hội và thách thức phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ diễn ra song song.

Thành phố Vũng Tàu có bãi biển xinh đẹp thu hút hàng triệu lượt khách đến với tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Tỉnh xác định, đổi mới tư duy, tìm kiếm các giải pháp cơ chế chính sách thúc đẩy phát triển đất nước, cũng như thiết lập thể chế liên kết vùng, phối hợp trong huy động và phân bổ nguồn lực để phát huy tiềm năng, lợi thế của các địa phương, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, phát triển bền vững, vì lợi ích chung... là một thách thức rất lớn, do vẫn tồn tại sự khác biệt về nhận thức, về lợi ích mang lại từ hoạt động liên kết.

Các tác động xung đột về tổ chức không gian phát triển và sử dụng nguồn lực cũng tạo nên thách thức trong chọn lựa ngành ưu tiên phát triển, bảo đảm giải quyết các xung đột trong phát triển kinh tế với đảm bảo hạ tầng xã hội, đồng thời bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu để phát triển bền vững... Tạo đồng thuận trong xã hội về việc khai thác, huy động các nguồn lực.

Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ và hiện đại đòi hỏi nguồn lực đất đai, vốn đầu tư rất lớn, cần có cơ chế, chính sách huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực để thực hiện mục tiêu phát triển vùng.

Tìm kiếm các giải pháp công nghệ hợp lý cho sự phát triển bền vững các ngành công nghiệp, nông nghiệp, cảng biển..., nhất là các giải pháp trong việc hình thành năng lực sản xuất mới gắn với hình thành các chuỗi giá trị/các cụm liên kết liên ngành và khả năng chống chịu hiệu quả trước các tác động lớn, bất thường từ thiên tai, sự cố bên ngoài.

Yêu cầu về phát triển nguồn nhân lực và kết cấu hạ tầng phục vụ chuyển đổi số, kinh tế số sẽ là thách thức trong giai đoạn tới.

Một góc tại TP Vũng Tàu

Vấn đề già hoá dân số và yêu cầu về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển theo hướng chủ yếu dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế số... đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Vấn đề bảo đảm an ninh, an toàn nguồn nước, đáp ứng nhu cầu sản xuất và đời sống nhân dân; bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu để phát triển bền vững... trong bối cảnh biến đổi khí hậu phức tạp, khó lường với các hiện tượng thời tiết cực đoan trái với quy luật, nước biển dâng.

Biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng có nguy cơ tác động tiêu cực đến hệ thông đô thị dịch vụ du lịch ven biển. Ngoài ra, rủi ro môi trường liên quan đến mật độ cao của ngành công nghiệp nặng, đặc biệt là ngành sản xuất thép, luyện kim trên địa bàn tỉnh là thách thức lớn mà tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cần giải quyết.

Trước những định hướng đó, với quyết tâm hệ thống chính trị, của lãnh đạo các cấp trong đổi mới tư duy, tìm giải pháp cơ chế, chính sách, tạo điều kiện thúc đẩy các hoạt động kinh tế - xã hội phát triển mạnh mẽ, bền vững trong thời kỳ 2021-2030, hướng tới năm 2050.

Văn Quân