Bảo tồn đa dạng sinh học và tài nguyên thiên nhiên song song với việc phát triển sinh kế cho người dân

Việt Nam đã và đang nỗ lực thúc đẩy sự phát triển cân bằng, hài hòa giữa con người và thiên nhiên (Ảnh: Đình Quyết)

Là nước đứng thứ hai về số lượng các Khu dự trữ sinh quyển (KDTSQ) ở Đông Nam Á, Việt Nam đã và đang nỗ lực thúc đẩy sự phát triển cân bằng, hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Trong những thập kỷ qua, các KDTSQ là nơi mang đến phương pháp thực hành lấy cộng đồng làm trung tâm để bảo tồn các hệ sinh thái và phát triển kinh tế bền vững.

Kỷ niệm Ngày quốc tế đầu tiên về Khu dự trữ sinh quyển, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tự hào đã và đang có các hoạt động hỗ trợ thúc đẩy quản lý bền vững KDTSQ nhằm tăng cường khả năng phục hồi môi trường trước các mối đe dọa ngày càng tăng do biến đổi khí hậu gây ra và thúc đẩy sinh kế cho người dân địa phương.

Việc thiết kế quản lý tích hợp các KDTSQ là điều vô cùng cần thiết để giải quyết những thách thức trước mắt và đảm bảo sự chung sống lâu dài giữa chúng ta với thiên nhiên.

Các cam kết của UNDP trong việc gây dựng mối quan hệ bền vững giữa con người và thiên nhiên được thể hiện xuyên suốt trong 44 năm hoạt động tại Việt Nam, cụ thể là các can thiệp về bảo tồn đa dạng sinh học và tài nguyên thiên nhiên song song với việc phát triển sinh kế cho người dân địa phương.

Các ví dụ bao gồm thiết lập các khu bảo tồn đất ngập nước tại Thái Bình và Thừa Thiên Huế; phục hồi đa dạng sinh học rừng và cải thiện các dịch vụ hệ sinh thái thông qua quản lý rừng lồng ghép, bền vững với cách tiếp cận tổng hợp cấp cảnh quan, tăng cường khả năng chống chịu cho các mô hình sản xuất lương thực và chuỗi cung ứng tại Tây Nguyên.

Việc thúc đẩy chia sẻ lợi ích từ việc sử dụng kiến thức bản địa về nguồn gen cho các cộng đồng địa phương tại khu vực miền núi phía Bắc cũng là một ví dụ.

NDP luôn đề cao và thực hiện các giải pháp quan trọng nhằm đẩy mạnh sự hài hòa giữa phát triển và bảo tồn thiên nhiên, bao gồm việc cải thiện cơ cấu kinh tế xã hội cho người dân vùng nông thôn cũng như bảo vệ môi trường sống của họ. Đồng thời, lồng ghép bình đẳng giới và hòa nhập xã hội được thể hiện rõ trong các thiết kế dự án nhằm tối đa hóa mức độ đại diện và tham gia trong các tham vấn cải thiện khung pháp lý, triển khai hành động liên ngành hiệu quả và nâng cao năng lực, nhận thức. Một trong những giải pháp quan trọng là khuyến khích tăng cường sự tham gia của các nhóm dân tộc thiểu số và phụ nữ vào các chuỗi giá trị nông nghiệp, sản xuất dưới tán rừng và du lịch sinh thái, cũng như hỗ trợ sinh kế từ rừng cho cộng đồng địa phương.

Hướng dẫn người dân miền Tây Nghệ An bảo vệ rừng (Ảnh: Đình Quyết)

“Các nhà lãnh đạo quốc gia và địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của các khu dự trữ sinh quyển. Hưởng ứng Ngày quốc tế lần thứ nhất về Khu dự trữ sinh quyển, chúng tôi kêu gọi các hành động đồng bộ, phối hợp đa bên để bảo vệ thiên nhiên và môi trường. Chúng ta cần ưu tiên xem xét các nhu cầu của cộng đồng địa phương trong công tác bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, duy trì cách tiếp cận cảnh quan và tăng cường hấp thụ khí nhà kính để đạt được mục tiêu trung hòa các-bon vào năm 2050 mà cộng đồng quốc tế đặt ra", bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, chia sẻ.

Kể từ năm 2015, UNDP đã tiếp tục các nỗ lực trong hoạt động bảo vệ tài nguyên thiên nhiên thông qua việc hợp tác chặt chẽ với Bộ Tài nguyên và Môi trường, các bộ ngành liên quan, trong đó có việc xây dựng và thực hiện dự án Lồng ghép quản lý tài nguyên thiên nhiên và các mục tiêu về bảo tồn đa dạng sinh học vào quy hoạch phát triển kinh tế xã hội và quản lý các khu dự trữ sinh quyển (Dự án KDTSQ), do Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) tài trợ, Bộ Tài nguyên và Môi trường và UNDP thực hiện, từ 2020-2024.