Cảnh giác với triệu chứng thận "kêu cứu"

Triệu chứng phù chân, tiểu ít báo hiệu thận đang "kêu cứu"

Theo thống kê, ước tính mỗi năm Việt Nam có thêm 8.000 người bị suy thận, trong đó có nhiều bệnh nhân dưới 30 tuổi. Hiện có khoảng 800.000 bệnh nhân cần phải chạy thận lọc máu và hàng ngàn người bệnh chờ ghép thận.

Lý giải về nguy cơ bệnh suy thận mạn đang "trẻ hóa", các chuyên gia y tế cho biết, người trẻ có thể tiếp xúc với môi trường lao động độc hại, ăn các loại thực phẩm không an toàn hoặc lạm dụng rượu bia...

Ảnh minh hoạ

Bên cạnh đó, hiện vẫn còn tình trạng người dân khi phát hiện suy thận không theo phác đồ điều trị của bác sĩ mà tự uống thuốc dân gian không rõ nguồn gốc dẫn đến bệnh chuyển nặng.

Ngoài ra, những người có bệnh lý nền tăng huyết áp, tiểu đường cũng có nguy cơ cao suy thận mạn.

Suốt 16 năm qua, ông H.N.T (72 tuổi) phải sống chung với nhiều căn bệnh như: Đái tháo đường type 2, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa lipid máu.

Khoảng 1 tuần gần đây, ông T xuất hiện triệu chứng phù mu bàn chân và mặt trước cẳng chân hai bên, kèm theo tình trạng tiểu ít hơn bình thường.

Bệnh nhân đi khám định kỳ thì được cảnh báo xét nghiệm creatinine máu tăng (136 µmol/L). Lo lắng mình bị suy thận, ông T đến Phòng khám Đa khoa Medlatec để thăm khám.

Theo bác sĩ Võ Thị Lê, Chuyên khoa Nội, Phòng khám Đa khoa Medlatec, qua khám lâm sàng và hỏi bệnh, bệnh nhân có các biểu hiện như: phù chân, tiểu ít và có tiền sử mắc đái tháo đường type 2, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa lipid máu trong nhiều năm; khám các cơ quan, bộ phận khác chưa phát hiện bất thường.

Bệnh nhân được chỉ định làm một số thăm dò cận lâm sàng để theo dõi và chẩn đoán bệnh. Kết quả xét nghiệm cho thấy, chỉ số protein và microalbumin trong nước tiểu tăng cao. So sánh với các kết quả trước đó của bệnh nhân, chỉ số này ở mức cao, phản ánh chức năng lọc của thận bị suy giảm.

Mức lọc cầu thận (eGFR) - một chỉ số quan trọng để đánh giá chức năng thận trong 4 tháng gần đây nhất, giảm dần từ 51.8 ml/phút xuống còn 44.5 ml/phút. Thông thường, eGFR dưới 60 ml/phút/1,73m2 và kéo dài tối thiểu 3 tháng, chứng tỏ thận của bệnh nhân đã bị tổn thương mạn tính.

Ngoài ra, xét nghiệm nước tiểu cho thấy, bệnh nhân có albumin niệu vi lượng (54.3mg/L), cùng với lượng creatinin niệu là 14917.25 µmol/L, chỉ số uACR là 32.21 - một dấu hiệu cho thấy thận đang bị “rò rỉ” albumin.

Cảnh giác với bệnh thận mạn

Bác sĩ Võ Thị Lê cho biết, bệnh thận mạn được hiểu là những bất thường về cấu trúc hoặc chức năng của thận, kéo dài tối thiểu 3 tháng, gây ảnh hưởng tới sức khỏe người bệnh.

Bệnh được chia thành 5 giai đoạn: Giai đoạn 1 (eGFR ≥ 90 ml/phút/1,73m²): Thận còn tốt nhưng đã có tổn thương âm thầm, gần như không có triệu chứng rõ ràng.

Giai đoạn 2 (eGFR 60-89 ml/phút): Tổn thương bắt đầu rõ ràng hơn nhưng có thể vẫn chưa có triệu chứng; đã xuất hiện “rò rỉ” albumin trong nước tiểu (uACR tăng).

Giai đoạn 3: Chia làm suy thận độ 3a (eGFR 45 - 59 mL/phút) và suy thận độ 3b (eGFR 30 - 44 mL/phút). Người bệnh xuất hiện triệu chứng: mệt mỏi, tiểu ít, phù chân tay, cao huyết áp khó kiểm soát, rối loạn cân bằng muối - nước, tăng nguy cơ suy tim…

Giai đoạn 4 (eGFR 15-29 mL/phút): Suy thận nặng; triệu chứng rõ rệt hơn: phù nặng, ngứa, chán ăn, buồn nôn, mất ngủ, suy nhược… Nếu không điều trị kịp thời, người bệnh sẽ đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như: suy tim, tăng huyết áp, phù não, phù phổi và đái tháo đường… Bệnh nhân cần chuẩn bị chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.

Giai đoạn 5 (eGFR < 15 mL/phút): Bệnh thận mạn giai đoạn cuối; thận gần như không còn khả năng lọc máu. Người bệnh mệt mỏi cực độ, thở nông, lú lẫn, thậm chí hôn mê. Ở giai đoạn này, bệnh nhân phải chạy thận nhân tạo suốt đời hoặc ghép thận mới duy trì được sự sống.

Các đối tượng nguy cơ cao mắc bệnh thận mạn cần được làm xét nghiệm định kỳ

Theo bác sĩ Võ Thị Lê, trong Hướng dẫn thực hành lâm sàng về bệnh thận (KDIGO 2024) nhấn mạnh vai trò quan trọng của uACR và eGFR trong tầm soát và chẩn đoán sớm bệnh thận mạn. Hai xét nghiệm này nên được sử dụng đồng thời để tầm soát và phân tầng nguy cơ.

Các đối tượng nguy cơ cao mắc bệnh thận mạn cần được làm xét nghiệm định kỳ và điều trị sớm tránh bệnh thận tiến triển đến giai đoạn cuối, dẫn đến các biến cố tim mạch và tử vong.

“Không phải mọi bệnh nhân bị bệnh thận mạn đều diễn tiến đến giai đoạn cuối. Do bệnh thận mạn là yếu tố nguy cơ cao nhất của bệnh lý tim mạch (không kể bệnh nhân có hoặc không các yếu tố nguy cơ tim mạch kinh điển) và các biến chứng khác (thiếu máu, suy dinh dưỡng, bệnh xương và chất khoáng), bệnh nhân bị bệnh thận mạn có thể tử vong do biến cố tim mạch trước khi đến giai đoạn cuối”, bác sĩ Lê chia sẻ.

Những bệnh nhân có nguy cơ cao sau đây cần tầm soát sớm bệnh thận mạn bằng eGFR và uACR: Bệnh nhân mắc đái tháo đường; bệnh nhân tăng huyết áp; bệnh nhân mắc bệnh về tim mạch; tiền sử bản thân có bệnh thận khác hoặc gia đình có bệnh thận mạn.

Theo KDIGO 2024 cũng khuyến cáo, nhóm người nguy cơ cao cần đến những cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và can thiệp sớm bệnh thận mạn ngay từ ban đầu sẽ mang lại lợi ích, giảm gánh nặng về kinh tế và ngăn ngừa bệnh tiến triển suy giảm chức năng thận và các biến cố tim mạch.