Chàng trai 9X đưa đậu phụ làng Chài đạt tiềm năng OCOP 3 sao

Ước vọng vực dậy làng nghề truyền thống

Chàng trai 9x Phan Văn Đạt sinh ra và lớn lên ở thôn Võng La, một vùng quê ven sông Hồng, có nghề làm đậu phụ truyền thống từ năm 1910 đến nay với thương hiệu đậu phụ làng Chài. Với tình yêu quê hương và trân trọng những giá trị truyền thống, sau khi Võng La được TP Hà Nội công nhận là làng nghề truyền thống vào tháng 1/2019, chàng trai này lại nuôi khát vọng vực dậy làng nghề cổ truyền này để giới thiệu rộng rãi với bạn bè Thủ đô.

Anh Phan Văn Đạt cho biết, đậu phụ làng Chài là món ăn truyền thống, được nhiều người lựa chọn trong bữa ăn hàng ngày nên muốn quảng bá rộng rãi đầu tiên là phải sản xuất sạch và có thương hiệu thì làng nghề mới đứng vững được. Vì vậy, tháng 7/2019, anh Đạt đã đứng ra vận động thành lập Hợp tác xã (HTX) Thanh niên Võng La với 7 thành viên. Quy trình sản xuất đậu phụ được HTX cải tiến, có sự giao thoa giữa kỹ thuật truyền thống và công nghệ. Những hạt đậu tương đồng đều, vỏ mỏng vàng, nhẵn bóng được lựa chọn kỹ lưỡng, phơi khô giòn, ngâm nước đến độ ẩm 55 - 60% rồi đem xay.

"Đậu phụ làng Chài cổ xưa ăn béo ngậy, dẻo thơm do được sản xuất từ đỗ tương ta, lòng vàng, hạt bóng và tròn đều. Đỗ được xay bằng cối đá thủ công, cho vào vải vắt thủ công. Sau đó, đun sôi và pha chế theo cách cổ truyền của người dân làng Chài hàng trăm năm trước. Ngày nay, khi HTX khôi phục làng nghề, vẫn sử dụng cối đá để xay đỗ, vì vậy, vẫn giữ được chất dinh dưỡng.

Tuy nhiên, trước khi sản xuất phải lưu ý, lấy một ít nước đậu của ngày hôm nay, cho vào vại sành ủ men chua, để sử dụng cho mẻ đậu ngày hôm sau. Song, phải tuỳ thuộc vào lượng hàng sản xuất ngày hôm sau, để có tỷ lệ men thích hợp. Ví như, ngày hôm nay để lại 20 lít, mẻ sau sẽ pha được 40kg đỗ xay, tương đương với 100kg đậu phụ truyền thống. Để đậu kết tủa và đưa lên khuôn ép, điều khó nhất trong khâu sản xuất là, khi nước sôi sủi bọt phải để ý, khoảng 15 - 20 phút sau xả ra nồi pha, sau đó pha nước chua ngay (theo bí quyết của người làng Chài cổ); Khoảng 15 – 20 phút sau cắt đậu, thả vào nước sạch, đóng hộp”, anh Đạt chia sẻ.

Đậu phụ trắng làng Chài của HTX Thanh niên Võng La trưng bày tại hội nghị OCOP Hà Nội

Mặc dù nắm rõ quy trình, tuy nhiên để đậu đạt chất lượng sản phẩm OCOP, HTX của anh Đạt cũng gặp một chút khó khăn về việc phải sử dụng nguyên liệu tại chỗ là đỗ tương ta.

Theo chia sẻ của anh Đạt, đỗ tương ta ở huyện Đông Anh và trên địa bàn Hà Nội hiện nay không còn nhiều, không đủ đáp ứng nhu cầu sản xuất. Vì vậy, cũng như đa phần các cơ sở khác trên địa bàn Thủ đô, HTX phải nhập đỗ tương không biến đổi gen của nước ngoài với giá 12.000 đồng/kg để thay thế.

Chính vì thế, mặc dù đậu phụ Võng La ngày nay đã đáp ứng được nhu cầu về số lượng nhưng chất lượng chưa bằng ngày xưa, do nguyên liệu đỗ tương ta của làng nghề không còn. Hiện, đậu phụ Làng Chài được bán với giá 11.000 đồng/5 bìa đậu/kg, mỗi ngày HTX Thanh niên Võng La sản xuất được 1,5-2 tạ đỗ tương hạt, tương đương với 4,5 tạ đậu phụ.

Sản phẩm của HTX Thanh niên Võng La hiện có 3 loại, gồm: Đậu phụ trắng, đậu phụ nướng và đậu phụ nhân cháy. Riêng đối với đậu phụ nướng và nhân cháy, gần như chỉ Võng La mới có.

"Điều đáng khích lệ trên con đường giữ gìn nghề truyền thống của chúng tôi là hai sản phẩm đậu phụ trắng và đậu phụ nướng đã được Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP TP Hà Nội thẩm định, đủ điều kiện để trình cấp có thẩm quyền công nhận đạt 3 sao. Đây sẽ là tiền đề để đậu phụ làng chài Võng La được biết đến rộng rãi, thuận lợi hơn trong tìm kiếm chỗ đứng và tiêu thụ trên thị trường cạnh tranh hiện nay", anh Đạt phấn khởi.

Tiếp tục giữ vững và giúp dân làm giàu từ đậu phụ

Hiện tại, ở Võng La có tới hơn 80% hộ dân sản xuất đậu phụ. Trung bình, mỗi hộ tiêu thụ 1,5 tạ đậu/ngày; Hộ làm lớn đạt gấp 2-3 lần cho thu nhập cao hơn nhiều nghề khác. Trưởng thôn Võng La Nguyễn Thế Tiến so sánh, với giá bán 13 nghìn đồng/kg đậu phụ, thu nhập từ nghề này đạt hơn 62 triệu đồng/người/năm, trong khi hộ làm nông nghiệp đạt 42 triệu đồng/người/năm, hộ dịch vụ đạt 45 triệu đồng/người/năm...

Ông Tiến chia sẻ thêm, khi cầu Thăng Long hoàn thành, giao thông thuận lợi, người dân Võng La ý thức được “ruộng bề bề không bằng nghề trong tay”,nên cứ thế, nghề làm đậu phụ ở đây dần dần phát triển trở lại.

Bên cạnh sự nhận thức của người dân, sự tham gia nhiệt huyết của thế hệ trẻ cũng như sự hỗ trợ của các cấp chính quyền huyện Đông Anh, chắc chắn thương hiệu đậu phụ làng Chài sẽ được gìn giữ và phát triển.

Ông Nguyễn Văn Thiềng, Trưởng phòng Kinh tế huyện Đông Anh, cho biết: “Để động viên thế hệ trẻ tham gia OCOP, xứng đáng với địa phương đi đầu thành phố về Chương trình Mỗi xã một sản phẩm - OCOP, Đông Anh đã chỉ đạo các xã, thị trấn tích cực tuyên truyền, vận động các cơ sở sản xuất trên địa bàn tham gia chương trình năm 2020, đồng thời, cử cán bộ tham mưu, giúp các chủ thể hoàn thiện hồ sơ đăng ký dự thi, nhất là những chủ thể mới tham gia lần đầu và trẻ như Đạt”.

Sản phẩm đậu phụ làng Chài Võng La được đánh giá, phân hạng tiềm năng OCOP 3 sao

Về Võng La những ngày này có thể thấy không khí sôi động của làng nghề đang vào vụ chuẩn bị cho nhu cầu tiêu dùng dịp Tết với nhiều sản phẩm đa dạng: Đậu trắng, đậu nướng, cháy đậu... Tất cả sản phẩm được làm thủ công hoặc xay bằng máy, vắt bằng máy. Để mở rộng quy mô, nhiều hộ đã đầu tư vài chục triệu đồng trở lên mua máy xay nhằm giảm bớt sức lao động, tăng sản lượng. Đặc biệt, người dân còn tận dụng bã đậu để phát triển chăn nuôi.

Thực tế, nghề làm đậu phụ rất vất vả, phải thức thâu đêm mới có những mẻ đậu bán vào sáng hôm sau, tuy nhiên, người dân thôn Võng La vẫn tự hào với sản phẩm đậu phụ quê mình - dù đó chỉ là món ăn giản dị, mộc mạc song đã thành nguồn thu nhập chính, mang lại hiệu quả kinh tế cho người làng nghề. Để giúp người dân phát triển nghề bền vững, hiệu quả, UBND xã Võng La đã quy hoạch khu sản xuất riêng cho làng nghề, cùng với sự tham gia của HTX Thanh niên của Phạm Văn Đạt, chắc chắn, tới đây, vị ngọt bùi, đậm đà của đậu làng Chài - Võng La sẽ còn được nhiều người biết tới.

Ánh Dương