“Chiếc áo pháp lý” của Thủ đô cần được nới rộng hơn

Sửa Luật, kịp thời giải quyết các bất cập

Đánh giá về những tác động tích cực mà Luật Thủ đô đã mang lại cho thành phố Hà Nội trong thời gian qua, ông Nguyễn Công Anh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp thành phố Hà Nội cho rằng, sau 10 năm thi hành, Luật Thủ đô năm 2012 đã mang lại những tác động tích cực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

Theo đó, Luật đã bước đầu giúp cho thành phố thiết lập đồng bộ các công cụ pháp lý cho việc xây dựng, quản lý quy hoạch, góp phần giúp cảnh quan đô thị trật tự, ngay ngắn hơn. Thẩm quyền của thành phố trong quy định mức xử phạt trong vi phạm trật tự xây dựng, đất đai… được tăng cường.

Ông Nguyễn Công Anh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp thành phố Hà Nội

Việc phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, đời sống văn hóa, tinh thần của Nhân dân ngày càng phong phú, các di sản văn hóa - lịch sử được quan tâm bảo tồn, tôn tạo. Tăng trưởng của thành phố năm sau cao hơn năm trước, đóng góp tích cực trong tăng trưởng chung của cả nước.

Bình quân trong giai đoạn 2016-2020, Hà Nội đóng góp trên 16% GDP, 18,5% thu ngân sách nhà nước, 20% thu nội địa và 8,6% tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của cả nước, ngày càng xứng đáng với vai trò là trung tâm lớn về kinh tế và giao dịch quốc tế, một động lực phát triển của vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Công Anh nhận đinh, bên cạnh những kết quả tích cực trong xây dựng, phát triển Thủ đô, Luật Thủ đô vẫn còn một số tồn tại, hạn chế đòi hỏi cần phải sửa đổi. Cụ thể, nhiều quy định của Luật Thủ đô 2012 còn mang tính định khung, chung chung, khó áp dụng. Sau khi Luật Thủ đô năm 2012 có hiệu lực thì cũng có nhiều luật khác được ban hành (Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Cư trú…), trong đó có những quy định chồng chéo với Luật Thủ đô.

Công tác di dời và quản lý quỹ đất sau khi di dời đối với một số cơ quan, tổ chức chưa được thực hiện nghiêm theo Quyết định số 130/QĐ-TTg ngày 23/1/2015 của Thủ tướng Chính phủ. Việc áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn trong quy hoạch đối với một số công trình công cộng trong khu vực nội thành chưa đồng bộ như giao thông, xây dựng, cấp thoát nước, điện, truyền hình, internet…

Quy chuẩn môi trường về nước thải, khí thải và tiếng ồn trên địa bàn Thủ đô đã được ban hành, tuy nhiên việc áp dụng chưa hiệu quả. Các chính sách về phát triển khoa học công nghệ tuy đã được Luật này đề cập nhưng chưa triển khai hiệu quả. Chính sách về phát triển văn hóa đã được xây dựng nhưng chưa phát huy hiệu quả tối đa, điển hình như các rạp hát, bảo tàng… chưa được khai thác hết tiềm năng, chưa thu hút được đông đảo người dân và du khách đến tham quan.

Ngoài ra, ông Nguyễn Công Anh cho rằng, vẫn còn một số nội dung Luật Thủ đô 2012 chưa đề cập như sự đặc thù về tổ chức bộ máy của chính quyền Thủ đô, chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn; còn thiếu cơ chế điều hành chung trong việc phối hợp giữa các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong Vùng Thủ đô.

Đối với phát triển giao thông, hiện nay tỷ lệ quỹ đất giao cho giao thông còn quá thấp so với yêu cầu. Trong khi đó, việc mở rộng tuyến giao thông trong khu vực nội đô lại rất khó khăn, cộng thêm chi phí cho công tác đền bù, giải phóng mặt bằng để mở rộng các tuyến đường rất cao, gây sức ép cho ngân sách của thành phố...

Vì vậy, việc sửa đổi Luật Thủ đô là yêu cầu tất yếu để thực hiện hiệu quả các mục tiêu, định hướng phát triển Thủ đô Hà Nội theo Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 30-NQ/TW, ngày 23/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng Sông Hồng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Phải có quy định đặc thù về công tác quy hoạch

Tại Phiên họp toàn thể lần thứ 18, thẩm tra dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) do Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tổ chức vào tháng 10/2023, các đại biểu đã thống nhất cao với sự cần thiết ban hành và phạm vi sửa đổi Luật; đồng thời nhấn mạnh dự thảo Luật cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, thể hiện sự phân quyền mạnh mẽ. Các cơ chế, chính sách phải rõ ràng, rành mạch về phạm vi, nội dung phân quyền; lĩnh vực phân quyền phải toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, bảo đảm tính khả thi.

Trong rất nhiều nội dung được dự thảo Luật đề cập, vấn đề về quy hoạch, phát triển nhà ở luôn nhận được sự quan tâm của người dân và các chuyên gia. Bên cạnh đó, chính sách về thu hút, trọng dụng nhân tài trong dự thảo Luật cũng được nhiều ý kiến đánh giá là “đòn bẩy”, nhằm tạo “cú hích” trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thủ đô.

Đó là các chính sách hỗ trợ từ ngân sách thành phố để đầu tư cho việc phát triển cơ sở đào tạo trọng điểm quốc gia có đa cấp học; đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài cho cán bộ, công chức, viên chức, học sinh, sinh viên của Thủ đô. Cùng với đó, thành phố hình thành các trung tâm quốc gia, trung tâm vùng về đào tạo và thực hành nghề chất lượng cao trên địa bàn Thủ đô để phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao... phục vụ cho định hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, thu hút đầu tư nước ngoài.

Luật sư Nguyễn Hưng Quang, Phó Chủ tịch Hội Luật Quốc tế Việt Nam đánh giá, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã thể chế hóa các quy định trên nguyên tắc bám sát 9 nhóm chính sách

Theo Luật sư Nguyễn Hưng Quang, Phó Chủ tịch Hội Luật Quốc tế Việt Nam, Giám đốc Công ty Luật NH Quang và Cộng sự, Luật Thủ đô (sửa đổi) cần tập trung giải quyết khá nhiều vấn đề bất cập. Để giải quyết các vấn đề còn tồn tại, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã thể chế hóa các quy định trên nguyên tắc bám sát 9 nhóm chính sách. 9 nhóm chính sách của dự thảo Luật không chỉ giải quyết những vấn đề bất cập mà còn đưa ra các giải pháp pháp lý để tạo điều kiện đặc thù, vượt trội về cơ chế cho Thủ đô phát triển.

Ví dụ muốn đạt được mục tiêu “xây dựng Thủ đô Hà Nội trở thành đô thị thông minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn, phát triển nhanh, bền vững, có sức lan toả...” thì cần thiết phải có quy định đặc thù về công tác quy hoạch; đồng thời bảo đảm hiệu quả trong khai thác và quản lý đất đai, xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông công cộng (đường sắt đô thị nên là vấn đề trọng tâm) để có thể giải quyết được các vấn đề phát triển đô thị, tắc đường, ô nhiễm không khí, chính sách về nhà ở, đô thị văn minh hiện đại…

"Nếu dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) được thông qua, tôi hy vọng giải pháp pháp lý này cùng với các giải pháp khác về quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội sẽ giúp cho Hà Nội có thể đạt được các mục tiêu đề ra tại Nghị quyết 15 của Bộ Chính trị về phát triển Thủ đô Hà Nội", Luật sư Nguyễn Hưng Quang nhấn mạnh.