Doanh nghiệp bỏ túi hàng tỷ USD trong cuộc đua điều chế vắc-xin

Các công ty dược đang trong cuộc chạy đua điều chế vắc-xin (Ảnh: AP)

Giá cổ phiếu tăng vọt

Ngày 26/6, một công ty nhỏ ở Nam San Francisco (Mỹ) là Vaxart đã đưa ra một thông báo bất ngờ: Loại vắc-xin ngừa Covid-19 mà công ty này đang nghiên cứu đã được Chính phủ Mỹ chọn tham gia chương trình Operation Warp Speed, sáng kiến giúp đẩy nhanh sản xuất các loại thuốc chống Covid-19.

Cổ phiếu Vaxart đã ngay lập tức tăng vọt. Giá trị cổ phiếu bỗng tăng gấp 6 lần so với vài tuần trước đó. Quỹ đầu tư mạo hiểm, sở hữu một phần vốn của Vaxart đã nhanh chóng thu về khoản lợi nhuận hơn 200 triệu USD.

Trong bối cảnh các quốc gia trên thế giới bắt đầu chiến đấu với làn sóng lây nhiễm Covid-19 thứ 2, 3 trên thế giới, cuộc chạy đua điều chế vắc-xin càng gay cấn hơn bao giờ hết.

Những người đứng đầu các doanh nghiệp trong ngành dược phẩm và y tế đang tận dụng bối cảnh đó. Họ đang kiếm được hàng triệu USD sau khi công bố những chuyển biến tích cực trong việc phát triển vắc-xin ngừa virus SARS-CoV-2.

Theo số liệu tờ New York Times công bố, lãnh đạo và nhân viên nội bộ đang làm việc tại ít nhất 11 công ty trong lĩnh vực dược phẩm và y tế đã bán hơn 1 tỷ USD cổ phiếu từ tháng 3 đến nay. Phần lớn trong số này là các doanh nghiệp nhỏ, sự phát triển chủ yếu phụ thuộc vào việc tập trung sản xuất một loại thuốc duy nhất.

Mập mờ giữa quảng cáo và sự thật

Điều này càng khiến các công ty dược lao vào cuộc chạy đua điều chế vắc-xin và phương pháp điều trị Covid-19. Thậm chí, họ còn quảng bá bằng những tiêu đề thổi phồng sự thật, dù có thể sản phẩm không bao giờ xuất hiện trên thị trường.

Một số công ty dược đang được đặt dưới sự giám sát của Chính phủ vì đã sử dụng tên của dự án Operation Warp Speed như một cách quảng cáo doanh nghiệp.

Ví dụ, tiêu đề trong một bản thông báo tin tức của hãng Vaxart có ghi là: “Vắc-xin ngừa Covid-19 của Vaxart đã được chọn vào dự án Operation Warp Speed của Chính phủ Mỹ”. Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn thế.

Cổ phiếu của các công ty tham gia vào quá trình nghiên cứu vắc-xin tăng mạnh (Ảnh: Reuters)

Vắc-xin của Vaxart mới chỉ được một cơ quan thuộc Chính phủ có liên hệ với dự án Operation Warp Speed chọn để thử nghiệm trên linh trưởng. Thực chất, Vaxart không nằm trong nhóm công ty nhận được hậu thuẫn tài chính từ Operation Warp Speed để sản xuất vắc-xin quy mô lớn.

“Bộ Y tế đã ký những thỏa thuận hỗ trợ tài chính cho một số công ty nhất định để điều chế vắc-xin, đồng thời đang đàm phán với một số doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, Vaxart không hề nằm trong trường hợp nào nói trên. Vắc-xin của Vaxart mới chỉ được chọn để tham gia vào các nghiên cứu sơ bộ của Chính phủ nhằm xác định những đối tác và nguồn lực tiềm năng cho Operation Warp Speed. Thời điểm hiện tại, các nghiên cứu đó vẫn đang được tiến hành và Bộ Y tế chưa đưa ra quyết định cụ thể nào”, Michael R. Caputo, trợ lý Bộ trưởng Y tế Mỹ cho biết.

Các quan chức y tế Mỹ đang lo ngại rằng liệu Vaxart chỉ là một trong số những công ty dược cố tình phóng đại sự liên hệ với chương trình Operation Warp Speed nhằm tăng giá cổ phiếu hay không?

Lợi nhuận khổng lồ ngay cả khi chưa có vắc-xin

Cổ phiếu của Regeneron, một công ty công nghệ sinh học ở Tarrytown, N.Y, đã tăng gần 80% kể từ đầu tháng 2, khi công ty này công bố hợp tác với Bộ Y tế phát triển phương pháp điều trị Covid-19.

Kể từ đó, ban giám đốc điều hành của công ty và các thành viên hội đồng quản trị đã bán được gần 700 triệu USD cổ phiếu.

Tuy nhiên, theo bà Alexandra Bowie, phát ngôn viên của Regeneron, hầu hết các giao dịch đó đã được lên kế hoạch trước thông qua các chương trình tự động bán cổ phiếu nếu cổ phiếu đạt một mức giá nhất định.

Một trường hợp khác, Moderna ở Massachusetts là nhà phát triển vắc-xin có tuổi đời 10 năm. Mặc dù, chưa từng có một sản phẩm nào trong suốt thời gian hoạt động nhưng sau khi đăng tải thông tin về những chuyển biến tích cực trong việc phát triển vắc-xin Covid-19, công ty này nhanh chóng được định giá lên đến 30 triệu USD.

Lãnh đạo và nhân viên trong Moderna đã bán khoảng 248 triệu USD cổ phiếu kể từ thông báo đó hồi tháng 1.

Novavax, một nhà sản xuất thuốc ở Gaithersburg, Maryland đã bắt đầu nghiên cứu vắc-xin vào đầu năm nay. Công ty vừa báo cáo kết quả thử nghiệm sơ bộ đầy hứa hẹn và một thỏa thuận trị giá 1,6 tỷ USD với chính quyền Trump.

Từ đó đến nay, giá cổ phiếu của Novavax cũng tăng từ 24 USD lên 130 USD mỗi cổ phiếu.

Giá trị của Moderna nhanh chóng tăng lên khi công ty dược nay công bố những kết quả khả quan về vắc-xin ngừa Covid-19 (Ảnh: Bloomberg)

Trong số các công ty dược phẩm, Vaxart là công ty kiếm tiền nhiều và nhanh nhất trong cuộc đua điều chế vắc-xin.

Cổ phiếu hãng này hồi đầu năm vẫn còn ở mức 0,35 USD, nay đã tăng lên đến 12,3 USD, chủ yếu là sau khi Vaxart tuyên bố nghiên cứu vắc-xin Covid-19 dạng uống.

Trên thực tế, Vaxart vẫn chưa đưa ra thị trường bất kỳ loại vắc-xin nào, đồng thời hãng này cũng chỉ có 15 nhân viên.

Có nhiều ý kiến trái chiều về vấn đề này. Giới chuyên gia nhận định các giao dịch cổ phiếu theo kiểu này có thể khiến niềm tin công chúng đối với ngành dược phẩm bị xói mòn, nhất là khi thế giới đang rất trông đợi họ mang lại một phương thuốc chữa Covid-19 sớm nhất có thể.

“Việc lãnh đạo các doanh nghiệp dược phẩm đang kiếm tiền từ cuộc khủng hoảng của toàn xã hội, thực sự không phù hợp. Mỗi ngày, toàn nước Mỹ phải đánh đổi nhiều thứ để chống chọi với đại dịch, còn các công ty dược phẩm xem đây như một thời cơ để kiếm tiền”, Ben Wakana, người đứng đầu một tổ chức phi lợi nhuận nhận định.

Trong khi đó, giám đốc điều hành của Vaxart cho rằng: “Vaxart đang làm rất tốt trong lĩnh vực điều chế vắc-xin. Việc kiếm tiền từ vắc-xin đâu có gì sai, miễn bạn đừng trục lợi là được”.