Doanh nghiệp Việt Nam và vấn đề thực thi quyền sở hữu trí tuệ

Là một trong những hoạt động quan trọng hưởng ứng “Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới”, cuộc tọa đàm thảo luận về những chủ đề mang tính thời sự đang được cộng đồng doanh nghiệp đặc biệt quan tâm khi Bộ luật Hình sự sửa đổi có hiệu lực từ đầu năm nay.

Đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, ông Lương Minh Huân, Phó Viện trưởng, Viện Phát triển Doanh nghiệp, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết: “Việt Nam đang ngày càng tham gia tích cực vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Tham gia vào sân chơi quốc tế, các doanh nghiệp trong nước sẽ có nhiều cơ hội kinh doanh khi được tiếp cận với thị trường rộng lớn nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức như áp lực cạnh tranh và tuân thủ các quy định, luật chơi quốc tế, trong đó có vấn đề sở hữu trí tuệ”.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Ngọc Lâm – Phó Cục trưởng, Cục Sở hữu Trí tuệ cho biết: "Thực thi quyền sở hữu trí tuệ trong đó có thực thi bằng biện pháp hình sự là một trong những nội dung quan trọng trong đàm phán các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Đặc biệt, các nước phát triển có xu hướng “hình sự hóa” các hành vi xâm phạm sở hữu trí tuệ bằng cách mở rộng đối tượng áp dụng biện pháp thực thi hình sự, không chỉ nhãn hiệu, quyền tác giả, quyền liên quan mà cả sáng chế, kiểu dáng công nghiệp”.

“Trong những năm qua, pháp luật về thực thi, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, trong đó có thực thi bằng biện pháp hình sự không ngừng được củng cố, hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động thực thi, bảo vệ quyền SHTT. Bộ luật Hình sự 2015 đã lần đầu tiên quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với các hành vi xâm phạm quyền SHTT. Đây là bước tiến quan trọng, góp phần đưa pháp luật hình sự của nước ta gần hơn với chuẩn mực pháp luật của các nước tiên tiến trên thế giới, qua đó tăng cường tính răn đe của pháp luật hình sự đối với tội phạm song cũng đặt các doanh nghiệp Việt Nam trước nhiều thách thức trong việc tuân thủ pháp luật”, ông Lâm cho biết thêm.

Cũng trong buổi tọa đàm này, ông Nguyễn Trọng Đường, Giám đốc Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT), Bộ Thông tin & Truyền thông đã đem đến cho các doanh nghiệp phần trình bày hữu ích về “Vấn đề an toàn thông tin đối với doanh nghiệp và những khuyến nghị liên quan đến sử dụng phần mềm bất hợp pháp tại Việt Nam”. Liên quan đến vấn đề này, ông Gary Gan, Giám đốc Chương trình tuân thủ khu vực châu Á - Thái Bình Dương, BSA, Liên minh Phần mềm đã nêu ra thực trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực phần mềm máy tính tại Việt Nam và khu vực. Đồng thời, ông cũng đưa ra nhiều khuyến nghị quan trọng và những giải pháp hữu ích cho doanh nghiệp Việt Nam.

Bản quyền phần mềm máy tính là một trong những lĩnh vực bị xâm phạm nhiều nhất tại Việt Nam. Tại buổi tọa đàm, ông Trần Văn Minh, Phó Chánh Thanh tra, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã trình bày về công tác thực thi quyền SHTT trong lĩnh vực phần mềm máy tính trong bối cảnh Bộ Luật hình sự mới đã có hiệu lực.

“Điều 225 Bộ luật Hình sự sửa đổi đã thể hiện quyết tâm của Chính phủ nhằm chống lại tình trạng vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan trong đó có bản quyền phần mềm máy tính. Với những hình phạt nghiêm khắc được qui định trong Bộ luật Hình sự sửa đổi này đã có hiệu lực, tôi cho rằng đã đến lúc các lãnh đạo doanh nghiệp cần phải gấp rút rà soát lại tình hình sử dụng phần mềm tại doanh nghiệp mình, và có hành động kịp thời, để tránh những tổn thất nặng nề về uy tín, tài chính cũng như ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp nếu một ngày các hành vi vi phạm bị cơ quan chức năng phát hiện”, ông Trần Văn Minh cho biết.

Ông Minh cũng kỳ vọng rằng, với khung hình phạt nghiêm khắc mới mà Bộ luật Hình sự 2015 sẽ áp dụng đối với pháp nhân thương mại cố tình vi phạm bản quyền phần mềm máy tính nói riêng và quyền tác giả nói chung, tỷ lệ vi phạm bản quyền phần mềm của Việt Nam sẽ có thể giảm xuống đáng kể, tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh công bằng cho các doanh nghiệp, cũng như thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế xã hội trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu, rộng vào nền kinh tế thế giới.

Năm 2017, Thanh tra Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã thực hiện quyết định thanh tra 63 doanh nghiệp, kiểm tra 2.472 máy tính, trong đó có 54 doanh nghiệp có hành vi sao chép chương trình phần mềm máy tính mà không được phép của chủ sở hữu, xử phạt 1,650 tỷ đồng. Riêng đầu năm 2018, Thanh tra Bộ tiếp tục tiến hành thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về quyền tác giả đối với chương trình phần mềm máy tính tại 26 đoanh nghiệp, xử phạt vi phạm hành chính 750 triệu đồng.