Đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp huyện đối với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội

Cùng với việc đẩy mạnh nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, cấp uỷ các cấp luôn coi đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp uỷ đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện là một trong những nhiệm vụ và giải pháp hàng đầu để nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp uỷ.

Báo Tuổi trẻ Thủ đô xin trân trọng giới thiệu bài viết của Ths. GVC Phạm Thị Minh Thuỷ - Học viện Chính trị khu vực I.

Nâng cao hơn hiệu quả lãnh đạo của Đảng

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã rút ra một bài học kinh nghiệm: “Đảng phải đổi mới và hoàn thiện phương thức lãnh đạo, nhất là phương thức lãnh đạo Nhà nước, bảo đảm nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, tính tích cực, chủ động, sáng tạo của Mặt trận, các đoàn thể Nhân dân” (Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội. 2006, tr.278).

Thực tiễn cũng đã chứng minh rằng, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng không những làm cho vai trò lãnh đạo của Đảng được nâng cao, mà còn tăng cường và phát huy hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, hoạt động của Mặt trận và các đoàn thể quần chúng, mở rộng và phát huy quyền làm chủ thực sự của Nhân dân; Có ý nghĩa quyết định thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới đất nước, bảo vệ Tổ quốc.

Việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trở thành một nội dung quan trọng của đổi mới, chỉnh đốn Đảng. Trên thực tế, các cấp ủy và tổ chức Đảng từ Trung ương đến cơ sở đã có nhiều đổi mới, cải tiến.

Quận ủy Tây Hồ xác định phát huy trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu cấp ủy là giải pháp củng cố tổ chức cơ sở Đảng vững mạnh

Phương thức lãnh đạo đưa lại những kết quả cụ thể quan trọng. Những đổi mới trong phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị đã góp phần nâng cao hơn hiệu quả lãnh đạo của Đảng, đồng thời phát huy tốt hơn vai trò quản lý của Nhà nước theo quy định của pháp luật, nâng cao hơn chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, đóng góp tích cực vào những thành tựu chung của công cuộc đổi mới đất nước.

Bên cạnh những ưu điểm, kết quả đạt được, "phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị còn chậm đổi mới, có mặt lúng túng", "Tình trạng bao biện, làm thay hoặc buông lỏng vai trò lãnh đạo của cấp uỷ, tổ chức đảng còn xảy ra ở một số nơi", "Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa thật sự tiên phong, gương mẫu"… (Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t.2, tr.253-254).

Vì vậy, trong thời gian tới phải "Đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Đảng theo hướng nâng cao năng lực dự báo, tầm nhìn chiến lược trong hoạch định đường lối, chủ trương; Đổi mới việc xây dựng, ban hành và nâng cao chất lượng các nghị quyết của Đảng", "nâng cao năng lực thể chế hoá, cụ thể hoá đường lối, chủ trương của Đảng và lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả”. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t.2, tr.253-254).

Những hạn chế cần khắc phục

Quá trình đổi mới phương thức lãnh đạo của Cấp ủy cấp huyện đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cũng bộc lộ những hạn chế sau: Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là thành viên của Mặt trận nhưng trên thực tế cấp ủy cấp huyện mới chú ý đến vai trò lãnh đạo mà chưa thực hiện tốt chương trình hành động của Mặt trận đã thông qua với tư cách là thành viên.

Hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện, cấp cơ sở còn khó khăn. Công tác tuyên truyền, giáo dục đoàn viên, hội viên của một số tổ chức chính trị - xã hội ở cấp huyện và cấp cơ sở chưa sâu rộng, còn mang tính hình thức, nội dung chưa phong phú, đa dạng. Tỷ lệ tập hợp quần chúng vào tổ chức còn thấp, nhất là khu vực doanh nghiệp, vùng đồng bào theo đạo; Việc tổ chức sinh hoạt của một số chi hội, chi đoàn chậm đổi mới.

Việc nắm tình hình Nhân dân, về những bức xúc ở địa phương cơ sở, để phản ánh đến cấp ủy Đảng, chính quyền còn chưa thường xuyên, chưa kịp thời. Công tác phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với các tổ chức thành viên, các ngành ở cơ sở và Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư trong triển khai các phong trào thi đua, các cuộc vận động chưa chặt chẽ, một số phong trào còn hình thức. Hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc cấp xã còn nhiều khó khăn. Vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên với việc đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân chưa được hiệu quả.

Đồng chí Nguyễn Văn Phong, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, phát biểu tại Hội nghị khảo sát về xây dựng tổ chức cơ sở Đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên phục vụ Đề án Trung ương 5 (khóa XIII)

Việc triển khai các phong trào và đôn đốc theo dõi hoạt động của các phong trào tại địa phương cơ sở còn chưa sâu sát thậm chí còn mang tính hình thức, thụ động, hiệu quả thấp. Các Hội đồng tư vấn, các Ban tư vấn hoạt động còn chưa tích cực.

Thực tiễn cho thấy, các cấp uỷ, tổ chức Đảng, mỗi cán bộ, đảng viên cần nhận thức sâu sắc việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng nói chung, đổi mới phương thức lãnh đạo cấp uỷ cấp huyện đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh nói riêng là nhiệm vụ quan trọng trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng và đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong giai đoạn mới; từ đó mà nêu cao trách nhiệm, rèn luyện phong cách lãnh đạo, lề lối làm việc phù hợp với vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện.

Nhiệm vụ cụ thể

Để nâng cao nhận thức và trách nhiệm, cấp uỷ cần làm tốt một số việc cụ thể sau:

Thứ nhất, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên về đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp uỷ cấp huyện đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện.

Các cơ quan tham mưu, giúp việc của cấp uỷ chủ động phối hợp với Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc, lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội huyện tham mưu, giúp cấp ủy xây dựng chương trình, kế hoạch phổ biến, quán triệt các quan điểm, chủ trương, nghị quyết, quy định của Đảng về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng cho các cấp uỷ, tổ chức đảng, các cơ quan chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị của huyện, đặc biêt là những quan điểm, chủ trương của Đảng về vị trí, vai trò và những yêu cầu cơ bản về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, của cấp uỷ các cấp đối với Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong điều kiện mới.

Thứ hai, xây dựng và tổ chức thực hiện chủ trương, nghị quyết, quy định về phương thức lãnh đạo của cấp uỷ cấp huyện đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện.

Về chức năng: Chi bộ (đảng bộ) cơ quan Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội là hạt nhân chính trị, lãnh đạo thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; Tham gia lãnh đạo xây dựng và thực hiện có hiệu quả các chủ trương, nhiệm vụ công tác của cơ quan; Chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, công chức; Xây dựng đảng bộ, chi bộ và cơ quan vững mạnh.

Cán bộ huyện tiếp xúc và nắm bắt tình hình của Nhân dân

Về mối quan hệ với Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận, người đứng đầu các tổ chức chính trị - xã hội, chi bộ, (đảng uỷ) trong cơ quan bảo đảm và tạo điều kiện để Chủ tịch uỷ ban Mặt trận Tổ quốc, người đứng đầu các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện trách nhiệm, quyền hạn được giao. Chi ủy, chi bộ cơ quan thường xuyên bàn bạc, trao đổi mới lãnh đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội về phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ.

Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm của Đảng bộ, chi bộ cơ quan và vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện, Ban Tuyên giáo huyện uỷ tham mưu giúp huyện ủy xây dựng và ban hành quy chế phối hợp hoạt động giữa cấp ủy, chi bộ với ủy ban Mặt trận Tổ quốc, lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện.

Trong quy chế phối hợp hoạt động phải xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm của cấp ủy, chi bộ, cán bộ, đảng viên, lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện và người đứng đầu các tổ chức đó; Xác định rõ mối quan hệ giữa lãnh đạo của cấp uỷ, chi bộ với thẩm quyền, trách nhiệm, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện; Bảo đảm vừa tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp uỷ, chi bộ, vừa phát huy tính chủ động, sáng tạo trong hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội.

Thứ ba, tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ cấp huyện đối với chính quyền trong việc cụ thể hoá các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về công tác Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội.

Lãnh đạo bằng nghị quyết là phương thức lãnh đạo quan trọng hàng đầu của huyện uỷ đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện. Nghị quyết lãnh đạo của huyện uỷ phảo bảo đảm tính định hướng chính trị cho hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội theo chức năng, nhiệm vụ của từng tổ chức. Cụ thể như xây dựng nghị quyết, tổ chức thực hiện nghị quyết, cụ thể hoá và tổ chức thực hiện nghị quyết và định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện chương trình, kế hoạch; Phản ánh với huyện uỷ những vấn đề thực tiễn chưa phù hợp, đề xuất các nội dung cần điều chỉnh, bổ sung để hoàn thiện nghị quyết của huyện uỷ.

Thứ tư, lãnh đạo, chỉ đạo kiện toàn tổ chức bộ máy, xây dựng đội ngũ cán bộ mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ

Tập trung lãnh đạo, xây dựng bộ máy chính quyền huyện, xã, thị trấn và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thực sự trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, giải quyết kịp thời những vấn đề nảy sinh ở địa phương, cơ quan, đơn vị; Xây dựng nền hành chính nhà nước dân chủ, liêm chính, chuyên nghiệp, từng bước hiện đại; Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính; Xây dựng nền công vụ đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý, gắn quyền hạn với trách nhiệm; Đồng thời, xây dựng cơ chế kiểm soát chặt chẽ quyền lực, phòng, chống tham nhũng bằng các quy chế, quy định bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch và thường xuyên kiểm tra, giám sát, thanh tra, đề cao trách nhiệm giải trình.

Thứ năm, nâng cao hiệu quả lãnh đạo thông qua tổ chức đảng, đảng viên hoạt động trong cơ quan Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện.

Căn cứ quy định của Điều lệ Đảng và của Trung ương, huyện ủy, ban thường vụ huyện ủy lãnh đạo, chỉ đạo ban tổ chức chủ trì phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng và trình huyện uỷ ba hành quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của cấp uỷ, tổ chức đảng trong các cơ quan của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện.

Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chi bộ đối với hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội huyện theo hướng bảo đảm vai trò lãnh đạo của cấp uỷ, chi bộ, đồng thời phát huy cao độ vị thế, vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình; kiên quyết tránh sự lãnh đạo, chỉ đạo mang tính chủ quan, áp đặt.

Đặc biệt chú trọng phân định rõ vai trò của cấp uỷ, chi bộ với tư cách là người lãnh đạo và với tư cách thành viên của Mặt trận Tổ quốc; trách nhiệm của đảng viên với trách nhiệm của cán bộ mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội. Đặc biệt chú trọng phương thức nêu gương trong các hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội.

Huyện uỷ, Ban Tổ chức Huyện uỷ, các cấp uỷ, tổ chức Đảng trong Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội phải tăng cường công tác quản lý đảng viên; thường xuyên rà soát, sàng lọc đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không đủ tư cách

Thứ sáu, tăng cường kiểm tra, giám sát, tổng kết việc đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp uỷ cấp huyện đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện

Huyện uỷ lãnh đạo, chỉ đạo uỷ ban kiểm tra chủ trì phối hợp với các cơ quan tham mưu, giúp việc huyện uỷ và các tổ chức có liên quan xây dựng chương trình, kế hoạch kiểm tra của Huyện uỷ, Ủy ban Kiểm tra và của các cơ quan tham mưu, giúp việc. Huyện uỷ xây dựng và triển khai thực hiện quy chế phối hợp hoạt động trong công tác kiểm tra việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Huyện uỷ đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện.

Chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát phải cụ thể, gắn với thẩm quyền, trách nhiệm của từng tổ chức cá nhân; xác định rõ đối tượng, nội dung, thời gian kiểm tra phù hợp với yêu cầu kiểm tra, giám sát. Trong đó cần tăng cường công tác giám sát; coi trọng kết hợp giữa kiểm tra và giám sát.

Cấp uỷ, tổ chức Đảng, Uỷ ban Kiểm tra cần nhận thức rõ đây là kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết, quy định của Đảng, của Huyện uỷ và thực hiện việc đổi mới phương thức lãnh đạo của huyện uỷ đối với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện, chứ không phải kiểm tra, giám sát huyện uỷ.

Vì vậy, khi xây dựng kế hoạch cũng như tổ chức các cuộc kiểm tra, giám sát cần xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của chủ thể kiểm tra, giám sát với đối tượng kiểm tra, giám sát, tránh tình trạng vượt quá thẩm quyền theo quy định.

Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện quy chế phối hợp trong kiểm tra, giám sát trong việc chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, quy chế, quy định của huyện uỷ.

Tập trung lãnh đạo và kiểm tra, giám sát các cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên hoạt động trong các cơ quan của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội cấp huyện trong lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, nhất là đảng viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý khi có dấu hiệu vi phạm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, quy định của huyện uỷ; Xử lý nghiêm những cán bộ, đảng viên vi phạm. Lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội giám sát hoạt động của cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên làm việc trong các tổ chức đó.