Đổi mới trong việc tuyên truyền, giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ

Người khẳng định vai trò to lớn của tuổi trẻ trong sự phát triển và trường tồn của dân tộc: “Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”.

Theo Bác, thế hệ trẻ là nguồn lực lớn nhất, là tương lai của cả đất nước, của cả dân tộc Việt Nam chúng ta. Người luôn nhấn mạnh bồi dưỡng thế hệ trẻ là nhiệm vụ quan trọng của cách mạng, cần phải đặc biệt quan tâm và chú trọng. Trong Di chúc, Bác đã viết “Đảng cần phải chǎm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội “vừa hồng, vừa chuyên”.

Giáo dục về truyền thống cách mạng, tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ qua các trưng bày chuyên đề tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò

Học tập theo tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng và Nhà nước ta đã luôn quan tâm, chăm lo giáo dục, rèn luyện, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày nay, trong đó công tác giáo dục truyền thống lịch sử, truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ ngày nay đã ngày càng đổi mới, phù hợp với đặc điểm xã hội của thế hệ trẻ hôm nay và đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội.

Thế hệ trẻ ngày nay, những thanh niên sinh từ những năm 1995 trở về đây là những thanh niên sinh ra trong thời kỳ đất nước đang vươn lên mạnh mẽ với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, sự bùng nổ của internet, công nghệ số và mạng xã hội.

Giới trẻ có tư duy về tài chính nhạy bén, tính độc lập trong tư duy, linh hoạt, sáng tạo, sẵn sàng đổi mới, quan tâm và sẵn sàng nêu ra các quan điểm cá nhân đối với các vấn đề liên quan đến kinh tế, xã hội của đất nước.

Tuy nhiên, thế hệ trẻ hiện nay cũng mang nhiều đặc tính thời đại như: Tôn sùng chủ nghĩa cá nhân; thích đọc các tài liệu số hơn là các tài liệu giấy truyền thống, việc đọc bây giờ giới trẻ không thích đọc chữ mà đọc biểu tượng và hình ảnh, không thích đọc bằng mắt mà nghe bằng tai sách nói; bị ảnh hưởng nhiều bởi mạng xã hội và các thông tin trên mạng xã hội; quan tâm và lo lắng nhiều hơn về vấn đề an ninh phi truyền thống (như an ninh lương thực, an ninh khí hậu, an ninh biển đảo...)…

Hiểu được các đặc điểm của giới trẻ ngày nay, để xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có đạo đức cách mạng, ý thức công dân và lý tưởng xã hội chủ nghĩa; có văn hóa, sức khỏe, kỹ năng sống và ý chí vươn lên; xung kích, sáng tạo trong sự nghiệp xây dựng, đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước ta đã có những bước đổi mới về tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử, truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, cụ thể:

Tiếp cận lịch sử bằng các chương trình trải nghiệm thực tế

Ngày nay, việc tổ chức các hoạt động về nguồn, về thăm các di tích lịch sử được tổ chức đoàn thanh niên, các Chi bộ, Đảng bộ, các đơn vị thực hiện thường niên và là hoạt động không thể thiếu để tuyên truyền, giáo dục lịch sử truyền thống cách mạng, góp phần nâng cao nhận thức, bồi dưỡng lòng yêu nước cho các thế hệ thanh niên.

Thay vì chỉ ngồi trong các phòng họp, hội trường và lắng nghe những bài giảng, thuyết trình về lịch sử, về các tấm gương anh hùng liệt sỹ một cách mô phạm thì các thế hệ thanh niên được đi trải nghiệm thực tế, về nguồn tại các địa danh lịch sử cụ thể như Điện Biên, thành cổ Quảng Trị, ngã ba Đồng Lộc, nghĩa trang Trường Sơn, nhà tù Sơn La, nhà tù Phú Quốc, nhà tù Côn Đảo…

Thực tế tại những “địa chỉ đỏ” không chỉ để các đoàn viên thanh niên khám phá những giá trị lịch sử mà còn là sự gắn kết giữa quá khứ và hiện tại, hun đúc những giá trị sống cho tương lai. Thông qua các hoạt động về nguồn này, thế hệ trẻ thêm hiểu sâu sắc về những mất mát, hy sinh của dân tộc để đổi lấy độc lập, tự do ngày nay và thêm phán đấu để góp phần gìn giữ và xây dựng đất nước. Các hoạt động về nguồn được thế hệ trẻ đón nhận một cách hào hứng và đầy tự hào.

Áp dụng công nghệ số tại các bảo tàng, các khu di tích lịch sử

Điển hình có thể kể đến việc thay đổi trong cách giáo dục truyền thống lịch sử tại khu di tích Nhà tù Hoả Lò ở địa chỉ số 1 phố Hỏa Lò, Hà Nội, là nơi Thực dân Pháp từng giam cầm, đày ải hàng ngàn chiến sỹ yêu nước, cách mạng Việt Nam.

Tại Di tích hiện nay có trưng bày nhiều hiện vật, hình ảnh tư liệu quý, tái hiện một thời kỳ lịch sử đấu tranh kiên cường, anh dũng của bao chiến sỹ yêu nước, cách mạng Việt Nam. Ngoài những tư liệu, thuyết minh bằng chữ tại các hiện vật, người đến tham quan có thể được nghe thuyết minh thông qua hệ thống thuyết minh tự động (audio guide).

Sáng tạo, đổi mới với các chương trình trải nghiệm Di tích Nhà tù Hỏa Lò về đêm

Đặc biệt, vào các tối thứ Sáu và thứ 7 hàng tuần, Di tích tổ chức các chương trình Đêm thiêng liêng - Sáng ngời tinh thần Việt, Đêm thiêng liêng 2 - Sống như những đóa hoa và Đêm thiêng liêng 3 - Lửa thanh xuân.

Lắng nghe, cảm nhận lịch sử qua những câu chuyện bi hùng theo lời kể của thuyết minh viên, xem những hoạt cảnh được tổ chức trong chính những căn phòng giam trước kia, thật sự là một trải nghiệm đáng nhớ đối với những người tham quan.

Tham gia và hành trình Đêm thiêng liêng, người tham quan sẽ được nhập vai tù chính trị, để trải nghiệm sự ngột ngạt, u tối trong các phòng giam, xà lim; trải nghiệm sự gian nan, nguy hiểm khi chui cống ngầm vượt ngục...

Từ đó, cảm nhận rõ nét nhất tinh thần vượt lên gian khổ, ngọn lửa đấu tranh bền bỉ của những thanh xuân trong chốn lao tù khắc nghiệt. Di tích nhà tù Hỏa Lò đã thu hút hàng nghìn lượt khách đến tham quan mỗi ngay trong đó phần đông là các học sinh, sinh viên và thanh niên hiện nay.

Sử dụng các nền tảng mạng xã hội để tuyên truyền và góp phần giáo dục truyền thống cho giới trẻ

Việc công bố các thước phim tài liệu quý giá về các cuộc về kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của dân tộc ta, những bộ phim tư liệu về bác Hồ, về cuộc đời cách mạng của những người có công với cách mạng như GS Trần Đại Nghĩa, Bà Nguyễn Thị Bình… của đài truyền hình Việt Nam, hay đài truyền hình các tỉnh, thành phố của nước ta đã trở thành những tài liệu quan trọng, quý giá để giới trẻ hiểu về lịch sử dân tộc, lịch sử cách mạng đặc biệt là các cuộc chiến có tính chất bước ngoặt của lịch sử, mang lại hòa bình, độc lập cho Việt Nam, góp phần đẩy lùi những luận điệu xuyên tạc, bôi nhọ về lịch sử và cách mạng Việt Nam từ các blogger, báo chí nước ngoài...

Khán giả trẻ đến rạp để xem phim "Đào, phở và piano"

Sự đầu tư và thành công của bộ phim "Đào phở và piano" cũng cho thấy sự đổi mới trong cách sáng tạo dòng phim nhà nước và truyền thông trên không gian mạng.

Bộ phim “Đào, phở và piano” thành công thu hút được khán giả từ đủ mọi lứa tuổi đặc biệt cả những khán giả trẻ chứ không như những bộ phim nhà nước đặt hàng về chủ đề lịch sử khác chỉ thu hút những người cao tuổi, người sống trong hoài niệm của ký ức.

Bộ phim được truyền thông bởi những người trẻ yêu lịch sử và trở nên nổi tiếng bởi khơi dậy tinh thần yêu nước của người trẻ. Khán giả xem phim một phần muốn ủng hộ phim nhà nước, một phần nữa là vì phim về thời kỳ hoa lửa, vàng son của cha ông ta đã sống, chiến đấu và hy sinh để bảo vệ quê hương, Tổ quốc đã khơi dậy tình yêu nước của các thế hệ người Việt Nam.

Lịch sử Việt Nam luôn là niềm tự hào của những người con đất Việt, tuy nhiên hiện nay thế hệ trẻ phần lớn tiếp cận lịch sử một cách thụ động, chủ yếu là từ trường lớp.

Môn học này có lượng thông tin lớn trong khi thời lượng giảng dạy trên trường khá ngắn dẫn đến nhiều bạn không tìm được sự hứng thú. Với sự phát triển của nền tảng TikTok, các câu chuyện lịch sử nay được kể và truyền tải gần gũi tới người trẻ. Từ tình yêu Lịch sử đi đến hành động, các nhà sáng tạo nội dung trên nền tảng mạng xã hội video Tiktok đã mang đến một “làn gió” mới cho lịch sử Việt Nam.

Có thể thấy việc đổi mới trong tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử, giáo dục truyền thống cách mạng của Đảng, Nhà nước cùng sự lan tỏa tình yêu nước, yêu lịch sử dân tộc, truyền thống cách mạng của chính thế hệ trẻ ngày nay đã và đang có hiệu quả to lớn góp phần thay đổi nhận thức, tư tưởng của các thế hệ thanh niên, khơi dậy tinh thần yêu nước và đập tan sự xuyên tạc của các thế lực thù địch đang ngày đêm chống phá cách mạng, chống phá sự bình yên của tổ quốc.

Tin tưởng rằng, với định hướng đúng đắn của Đảng và Nhà nước như hiện nay, thế hệ trẻ Việt Nam sẽ ngày càng phát huy vai trò xung kích, tự lực, tự cường, năng động, sáng tạo, phát huy nguồn lực nội sinh, xây dựng hệ thống chính trị trong sách, vững mạnh, đóng góp vào sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trần Thị Thanh Hiền