Gắn phát triển du lịch với sản xuất và tiêu thụ sản phẩm làng nghề

Làng nghề của Thủ đô chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế

Báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội cho thấy, thành phố Hà Nội có 1.350 làng nghề, trong đó đã mai một 544 làng còn 806 làng đang hoạt động.

Trong 806 làng có 318 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được công nhận thuộc 23 quận, huyện và thị xã trong đó có 270 làng được công nhận danh hiệu làng nghề, 48 làng được công nhận danh hiệu làng nghề truyền thống, bao gồm: 67 làng nghề chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản; 22 làng nghề Sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; 16 làng nghề xử lý, chế biến nguyên liệu phục vụ sản xuất ngành nghề nông thôn; 196 làng nghề sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ; 12 làng nghề sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh; 5 làng nghề làm các dịch vụ phục vụ sản xuất, đời sống dân cư nông thôn.

Các làng nghề, làng nghề truyền thống đã và đang góp phần tích cực chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế nông thôn, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho lao động tại các địa phương, tạo tiền đề thực hiện thành công chương trình mỗi xã, một sản phẩm (OCOP) và xây dựng Nông thôn mới trên địa bàn Thành phố.

Các sản phẩm của làng nghề Hà Nội luôn thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách

Các sản phẩm của làng nghề đa dạng nhiều chủng loại, mẫu mã đẹp, chất lượng tốt, một số có thế mạnh cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước như các làng nghề sản xuất sản phẩm may mặc; Gốm sứ; Dệt và thêu ren truyền thống; Đồ gỗ phục vụ tiêu dùng và xây dựng; Sản phẩm cơ khí; Chế biến nông sản thực phẩm (bánh, bún, kẹo, giò chả, bánh chưng, chè, …).

Năm 2021, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 kéo dài khiến hoạt động sản xuất và kinh doanh của nhiều làng nghề Hà Nội bị đình trệ (đặc biệt là hoạt động xuất khẩu hàng hóa và du lịch làng nghề). Hầu hết các cơ sở sản xuất làng nghề đang phải đối mặt với nhiều khó khăn từ nguồn nguyên liệu đầu vào, nhân lực, nguồn vốn cho đến đầu ra sản phẩm,… số lao động nghỉ việc nhiều, thu nhập bình quân của người lao động ở các làng nghề giảm mạnh, tuy nhiên vẫn cao hơn so với lao động thuần nông.

Về đăng ký nhãn hiệu, thương hiệu làng nghề, từ năm 2020 đến nay Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội đã tham mưu tổ chức xây dựng thương hiệu và đăng ký nhãn hiệu cho 30 làng nghề, dự kiến năm 2022 sẽ tổ chức đăng ký, xây dựng thêm 10 làng nghề.

Các sản phẩm của làng nghề đa dạng nhiều chủng loại, mẫu mã đẹp, chất lượng tốt

Về xét công nghận làng nghề, làng nghề truyền thống, từ năm 2020 đã tham mưu tổ chức xét công nhận cho 10 làng nghề (6 làng nghề và 4 làng nghề truyền thống).

Mặc dù, đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên công tác phát triển, bảo tồn nghề và làng nghề trên địa bàn Thành phố vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế.

Hầu hết, các doanh nghiệp ở các làng nghề trên địa bàn đều hoạt động với quy mô nhỏ, tự phát và gặp phải không ít những khó khăn như thiếu mặt bằng để sản xuất tập trung, thiếu đội ngũ lao động có tay nghề cao, thiếu vốn để đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị máy móc nhằm nâng cao sản lượng, chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh thấp, nguồn nguyên liệu không ổn định, chưa tạo nhiều thương hiệu hàng hoá, sức tiêu thụ sản phẩm còn hạn chế; một số sản phẩm truyền thống bị mai một, suy giảm.

Ngoài ra, qua nhiều năm phát triển, kết cấu hạ tầng các làng nghề nhất là đường giao thông đã xuống cấp, hoặc chưa đồng bộ, điều này đã và đang trở thành rào cản lớn đối với sự phát triển của các làng nghề nói chung, đến việc phát triển, bảo tồn làng nghề truyền thống, di tích văn hóa gắn với du lịch nói riêng.

Các làng nghề, làng nghề truyền thống đã và đang góp phần tích cực chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế nông thôn

Bên cạnh đó, các làng nghề Hà Nội hiện nay vẫn chưa có sự đầu tư đồng bộ về cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển du lịch như: Các công trình phục vụ khách du lịch đến thăm quan, mua sắm, các khu trưng bày giới thiệu sản phẩm, bãi đỗ xe, khu vệ sinh, nhà hàng, khách sạn, hệ thống đường giao thông, chiếu sáng, đội ngũ hướng dẫn viên, thuyết minh viên tại các làng nghề cũng chưa được đào tạo bài bản về nghiệp vụ, chuyên môn và ngoại ngữ.

Các cơ sở sản xuất chủ yếu là các hộ kinh doanh gia đình, vì vậy, cũng ít quan tâm tới việc tổ chức kinh doanh, xây dựng thương hiệu, quảng bá hình ảnh của nghề và làng nghề dẫn tới khả năng cạnh tranh không cao, đặc biệt là chưa gây được ấn tượng sâu sắc và thu hút khách trở lại tham quan du lịch.

Phát triển làng nghề gắn với du lịch

Từ thực trạng trên, UBND thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 67/KH-UBND ngày 3/3/2022 về việc Bảo tồn, phát triển làng nghề, ngành nghề nông thôn trên địa bàn thành phố hà Nội giai đoạn 2022-2025, với các nội dung cụ thể: Xét công nhận 50 danh hiệu “Làng nghề, nghề truyền thống và làng nghề truyền thống”; Hỗ trợ xây dựng thương hiệu và xác lập quyền sở hữu nhãn hiệu tập thể cho 100 làng nghề; Hỗ trợ đánh giá tác động môi trường làng nghề cho 100 làng nghề; Hỗ trợ 50 dự án phát triển ngành nghề nông thôn.

Hiện tại, thành phố Hà Nội đã và đang tập trung chỉ đạo xây dựng hoàn thiện các sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch tâm linh, du lịch vui chơi giải trí, thể thao, mua sắm, ẩm thực, chữa bệnh... trong đó du lịch làng nghề đang được quan tâm, theo hướng phát triển du lịch bền vững, du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội, du lịch xanh.

Hà Nội tổ chức hội thảo nhằm tìm ra giải pháp bảo tồn và phát triển làng nghề trên địa bàn thành phố

Thành phố đã hỗ trợ tạo thuận lợi về các thủ tục cho doanh nghiệp để đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư phát triển sản phẩm du lịch, hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch; Phê duyệt nhiệm vụ thực hiện dự án bảo tồn, phát huy giá trị làng nghề gốm sứ Bát Tràng, làng nghề dệt lụa Vạn Phúc thành điểm du lịch đạt tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế...; từ đó phát huy vai trò của du lịch với phát triển sản xuất, tiêu thụ sản phẩm làng nghề.

Ông Nguyễn Văn Chí, Chi Cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Hà Nội cho biết: Thời gian tới, thành phố Hà Nội sẽ tổ chức rà soát đánh giá lại thực trạng các làng nghề trên địa bàn thành phố, từ đó xây dựng kế hoạch phát triển ngành nghề nông thôn và bảo tồn, phát triển nghề, làng nghề trong những năm tiếp theo.

Cùng với đó, thành phố sẽ nâng cao hiệu quả công tác đào tạo nhân lực cho lao động nông thôn như dạy nghề, truyền nghề, tập huấn nâng cao năng lực các làng nghề.

Các đại biểu tham dự hội thảo

“Hà Nội chủ trương phát triển làng nghề gắn với phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng và bảo tồn, phát triển làng nghề; Đẩy mạnh việc nâng cấp, chỉnh trang cơ sở hạ tầng của các làng nghề phục vụ tốt hơn cho nhu cầu du lịch như xây dựng các trung tâm trưng bày, giới thiệu sản phẩm, bãi đỗ xe, khu vệ sinh, khu sản xuất tập trung có đủ điều kiện để làm điểm du lịch cho khách tham quan đến làng nghề.

Bố trí quỹ đất để phát triển nghề, làng nghề đáp ứng mặt bằng phục vụ mở rộng sản xuất, đầu tư công nghệ mới, thân thiện với môi trường, di dời các doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trườnglàng nghề. Khôi phục, bảo tồn, phát triển làng nghề, làng nghề truyền thống; Kết hợp phát triển làng nghề với du lịch; Đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ thiết kế, mẫu mã, bao bì, nhãn mác, nâng cao trình độ tay nghề cho thợ trẻ, gắn với đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật ở nông thôn và đầu tư xử lý môi trường làng nghề để đảm bảo phát triển bền vững…”, ông Nguyễn Văn Chí nhấn mạnh.

Với những chính sách hỗ trợ của thành phố, trong thời gian tới, hi vọng các làng nghề sẽ ngày càng phát triển, góp phần nâng cao đời sống, kinh tế của người dân và địa phương.