Hải Phòng: Giải pháp nào cho sản xuất nước sạch tại huyện Tiên Lãng?

Khu bể lắng, bể lọc Nhà máy nước Tân Sơn, Bắc Hưng, Tiên Lãng

Thực trạng đầu tư manh mún

Trong giai đoạn những năm 2005 - 2015, huyện Tiên Lãng được Trung tâm Nước sạch vệ sinh môi trường, thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Hải Phòng tiến hành đầu tư hàng loạt các trạm cấp nước mini, bằng cách "đầu tư mồi” 1 trạm bơm trị giá khoảng 300 triệu đồng, công suất nhỏ, với quy mô phục vụ từ 200 - 500 hộ dân.

Nhà máy nước Quang Phục, huyện Tiên Lãng

Các xã sau khi được bàn giao “công trình mồi” đã mời gọi doanh nghiệp, hộ kinh doanh về đầu tư lắp đặt thêm máy móc thiết bị, hệ thống ống cấp nước đến từng thôn, xóm.

Người dân huyện Tiên Lãng được thành phố quan tâm đầu tư và tiếp cận với nguồn nước máy hợp vệ sinh như trong nội thành. Là một trong số ít địa phương thời điểm đó có nước máy dùng trong sinh hoạt, người dân Tiên Lãng phấn khởi, tiện lợi, an toàn cho sức khỏe, so với việc sử dụng nguồn nước trực tiếp từ kênh, mương, giếng... như trước kia.

Thời điểm các nhà máy nước mini mới đi vào hoạt động, sản xuất cấp nước sạch trên địa bàn huyện Tiên Lãng, khi đó tỷ lệ dân số thấp, các hoạt động sản xuất công nghiệp, chăn nuôi, nuôi trồng thủy hải sản, xả thải rác sinh hoạt... còn ít tác động đến môi trường nguồn nước mặt.

Đặc biệt, khi đó dòng nước kênh Trung Thủy Nông, cung cấp nước thô cho các nhà máy nước có chất lượng môi trường nước mặt tương đối tốt, lượng nước ổn định... Do vậy, chất lượng nước và áp lực nước của các nhà máy nước tương đối ổn định, đáp ứng các Quy chuẩn kỹ thuật QCVN 02/2009/BYT và QCVN 01/2009/BYT.

Tuy nhiên, cách đầu tư này manh mún, khi trên địa bàn một xã có từ 2 - 3 trạm cấp nước. “Vùng phục vụ cấp nước” của mỗi trạm chưa được các xã quy hoạch, giao cho các nhà máy chặt chẽ nên nhiều khi đan chéo, chồng lấn nhau. Đặc biệt, các nhà máy này đều được chủ đầu tư và cơ quan chức năng “quy hoạch” cho việc dùng chung nguồn nước thô đầu vào là hệ thống kênh Trung Thủy Nông nội đồng chuyên dùng cho việc tưới tiêu, phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Trong khi đó, dân số ngày càng tăng; hệ thống ao, hồ điều hòa bị san lấp do tốc độ đô thị hóa, môi trường bị ô nhiễm trầm trọng. Người dân xả thải bừa bãi ra môi trường, Trung Thủy Nông dần biến thành kênh “tù” ô nhiễm…

Chất lượng nước sạch phụ thuộc phần lớn nguồn nước thô

Huyện Tiên Lãng là địa phương có diện tích tiếp giáp bờ biển khá lớn, hệ thống sông ngòi đổ ra cửa biển cũng dày đặc. Đó là lợi thế cho việc thoát nước trên địa bàn khi vào mùa mưa. Tuy nhiên, đây cũng là nguyên nhân khiến các con sông cung cấp nước thô đầu vào cho các nhà máy nước bị nhiễm mặn.

Vệc xâm nhập mặn diễn ra khá dài, từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau. Đây là trở ngại lớn gây khó khăn cho các nhà máy sản xuất nước sạch. Độ mặn còn phá hủy thiết bị lọc nước, bào mòn và gây han rỉ nhiều thiết bị công nghệ của các nhà máy và các hộ dân.

Hệ thống bồn lọc áp lực cao, Nhà máy nước Tân Sơn, Bắc Hưng, Tiên Lãng

Công tác bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước thô đầu vào được các cơ quan chức năng quan tâm nhưng nguồn nước đầu vào cho các nhà máy hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên.

Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Tiên Lãng (Công ty Thủy lợi Tiên Lãng) là đơn vị bán nước thô cho các nhà máy nhưng vào mùa nước kiệt, nước bị xâm nhập mặn cũng không thể có các giải pháp thau đảo, cải thiện nguồn nước.

Thậm chí, việc thực hiện xét nghiệm mẫu nước thô đầu vào đạt tiêu chuẩn A1 theo Quy chuẩn 08-MT:2023/BTNMT là trách nhiệm của đơn vị bán nước thô, sau khi có kết quả xét nghiệm về nguồn nước, phải cung cấp cho các nhà máy nước nhưng đơn vị này chưa thực hiện được.

Làm việc với phóng viên báo Tuổi trẻ Thủ đô, ông Nguyễn Trí Dũng, Chủ tịch Công ty Thủy lợi Tiên Lãng, cho biết: “Hiện trên địa bàn huyện có 20 nhà máy nước sạch mini của 11 đơn vị doanh nghiệp và tư nhân. Trong đó, 2 đơn vị lấy nguồn nước thô trực tiếp ngoài sông, còn 9 đơn vị lấy nước trong hệ thống kênh Trung Thủy Nông do công ty quản lý.

Ông Nguyễn Trí Dũng, Chủ tịch HĐQT Công ty Thuỷ lợi Tiên Lãng chỉ dẫn trục kênh Trung Thủy Nông cung cấp nước thô cho các nhà máy nước Tiên Lãng

Hiện nay, hệ thống kênh, sông cấp nước thô cho các nhà máy sản xuất nước sạch bị nhiễm mặn cao. Với năng lực của công ty thì không thể xử lý, can thiệp được. Ngoài ra, nguồn nước thô đầu vào cung cấp cho các nhà máy còn bị nhiều nguồn ô nhiễm, như: Nước thải từ các xí nghiệp, chăn nuôi gia cầm, gia xúc, thủy sản, sản xuất nông nghiệp về phụ phẩm của cây trồng, thuốc bảo vệ thực vật...".

Ông Dũng đánh giá nguồn ô nhiễm cao nhất, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước thô chính là nước thải sinh hoạt trong dân cư, chợ dân sinh.

"Vấn đề ô nhiễm này, phía công ty đã tuyên truyền người dân tránh xả rác sinh hoạt ra các tuyến kênh, mương. Do nguồn thu nước thô từ các nhà máy nước mini đạt thấp (khoảng 500 triệu đồng/năm) nên công ty không thể triển khai được biện pháp cải thiện chất lượng nước thô đầu vào, cung cấp cho các nhà máy sản xuất nước sạch…”, ông Dũng cho biết.

Ông Phạm Xuân Hòa, Chánh Văn phòng UBND huyện Tiên Lãng, chia sẻ: “Từ năm 2016 - 2017, huyện đã đề nghị thành phố đưa trục kênh Trung Thủy Nông vào quy hoạch là nguồn nước đảm bảo, bảo vệ nguồn nước ngọt cung cấp nước của thành phố. Vị trí khảo sát đầu nguồn lấy nước là cống Rỗ (xã Quyết Tiến).

Tuy nhiên, do độ nhiễm mặn cao, kết quả khảo sát không đạt, nên kênh Trung Thủy Nông bị đưa ra khỏi danh sách hệ thống cung cấp nước ngọt cho thành phố. Hiện nay, các nguồn nước đầu vào trong các kênh, mương trên địa bàn huyện Tiên Lãng là dùng cho mục đích sản xuất nông nghiệp…”. Tuy nhiên, hầu hết các hộ trên địa bàn vẫn đang sử dụng nước do các nhà máy sản xuất nước cung cấp, gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của bà con.

(Còn nữa)