Hoàn thiện khung pháp lý thực thi Nghị quyết 68-NQ/TƯ

Tập trung xóa bỏ phân biệt đối xử

Trong suốt chặng đường đổi mới và phát triển đất nước, kinh tế tư nhân đã từng bước khẳng định vị thế và vai trò của mình. Với gần một triệu doanh nghiệp đang hoạt động và khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, khu vực này hiện đóng góp hơn 50% GDP cả nước và tạo ra hơn 40 triệu việc làm.

Những con số ấn tượng này là minh chứng sống động cho sức sống mãnh liệt và tiềm năng to lớn của kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp bộc bạch về câu chuyện “không dám lớn”.

Khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp hơn 50% GDP cả nước và tạo ra hơn 40 triệu việc làm

Lãnh đạo một doanh nghiệp tư nhân chia sẻ rằng: “Suốt nhiều năm hoạt động, chúng tôi bị rất nhiều đơn vị, cơ quan “soi”. Từ những lỗi nhỏ cũng có hàng loạt đơn vị đến “hỏi thăm”, hoạt động rất vất vả. Chúng tôi thậm chí không dám đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, marketing chỉ vì sợ bị soi, sợ “thuyền to thì sóng lớn”. Trong khi đó, chúng tôi biết trong cùng ngành, có những đơn vị thuộc công lập vi phạm rất nhiều nhưng lỗi to hóa nhỏ. Vì thế, nhiều khi chúng tôi chạnh lòng, nghĩ mình giống “con ghẻ””.

Đây không chỉ là tâm tư của 1 doanh nghiệp mà còn nhiều hơn thế. Chưa cần nói đến vấn đề vốn, công nghệ, mặt bằng…, việc công nhận khối kinh tế tư nhân là “một động lực quan trọng nhất” đã giúp lực lượng này gỡ bỏ rào cản tâm lý “ngoại lai”.

Thực tế cho thấy, dù tỷ trọng đóng góp vào GDP tăng từ 40 - 41% lên trên 50% theo cách tính mới, khu vực tư nhân Việt Nam vẫn đối mặt nhiều hạn chế. Tỷ trọng chủ yếu đến từ doanh nghiệp FDI (22% GDP), trong khi doanh nghiệp nội địa chỉ chiếm 9 - 10%, phần lớn là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa với năng lực cạnh tranh thấp và khả năng kết nối hạn chế về vốn, công nghệ và quản trị khiến họ khó cạnh tranh trong nền kinh tế mở. Cơ cấu xuất nhập khẩu càng làm rõ sự chênh lệch, khu vực FDI chiếm tỷ trọng ngày càng lớn, trong khi doanh nghiệp nội địa suy giảm.

Một điểm đáng chú ý khác là tỷ lệ doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường đang tiệm cận tỷ lệ doanh nghiệp mới thành lập, phản ánh môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều vướng mắc, thiếu ổn định. Để cải thiện tình hình, doanh nghiệp cần được tiếp cận thuận lợi hơn với các nguồn lực thiết yếu như đất đai, tài chính, lao động có kỹ năng.

Trước thực trạng này, PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam khẳng định, việc ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân là cần thiết và kịp thời nhưng sẽ không đủ nếu không thay đổi đồng bộ tư duy và thể chế.

Ưu tiên phát triển khối doanh nghiệp tư nhân nội địa

Khu vực tư nhân Việt Nam dù đang đối mặt với nhiều thách thức vẫn mang tiềm năng to lớn để trở thành động lực tăng trưởng chính.

PGS.TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam

Theo ông Thiên, Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị chính là bước ngoặt lịch sử, đánh dấu sự công nhận toàn diện kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất và là lực lượng tiên phong.

Chỉ trong vòng một tháng kể từ khi Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị được ban hành, một loạt chính sách quan trọng đã nhanh chóng được thể chế hóa qua Nghị quyết 198 của Quốc hội và Chương trình hành động của Chính phủ. Tinh thần xuyên suốt là cởi trói để phát triển, không dựa trên ưu đãi đơn lẻ, mà tập trung vào xóa bỏ phân biệt đối xử, bảo đảm quyền tự do kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế.

Các giải pháp được xác định rõ ràng bao gồm: Không hình sự hóa hoạt động kinh doanh, giảm tối đa các cuộc thanh tra, kiểm tra, không hồi tố gây bất lợi cho doanh nghiệp, chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm và đặc biệt là tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực như đất đai, vốn.

Chính phủ cũng khuyến khích khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp vươn ra toàn cầu và bảo trợ cho sự hình thành các doanh nghiệp tiên phong, dẫn dắt nền kinh tế.

Theo ông Thiên, đây là bước đi cụ thể hóa Nghị quyết số 68 - một trong “Bộ tứ chiến lược” cùng với các Nghị quyết 57 (về khoa học công nghệ), Nghị quyết 59 (về hội nhập quốc tế), và Nghị quyết 66 (về cải cách thể chế) - tạo nên nền tảng đột phá thời đại, sắp xếp lại bộ máy và kiến tạo lại hệ sinh thái phát triển quốc gia.

Để phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam xứng tầm, PGS.TS Nguyễn Đình Thiên đề xuất cần xác lập rõ chức năng của khu vực doanh nghiệp nhà nước trong mối quan hệ với toàn bộ khu vực doanh nghiệp Việt Nam nói chung và khu vực tư nhân nói riêng, theo hướng hỗ trợ, tạo điều kiện thúc đẩy và lan tỏa phát triển.

Ông Thiên cũng cho rằng, trong khu vực kinh tế tư nhân, cần ưu tiên phát triển khối doanh nghiệp tư nhân nội địa - lực lượng trực tiếp tạo việc làm, tăng thu nhập, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xã hội chủ nghĩa thông qua việc chuyển hộ cá thể thành doanh nghiệp, cắt giảm thủ tục hành chính và cải thiện môi trường kinh doanh. Đồng thời, chúng ta phải xây dựng và hỗ trợ phát triển các chuỗi sản xuất trong nước, với vai trò dẫn dắt của các tập đoàn kinh tế tư nhân Việt Nam và sự tham gia sâu rộng của các doanh nghiệp trong nước.

Ông Trần Đình Thiên nhấn mạnh, sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội là yếu tố then chốt. Đặc biệt, bản thân các doanh nghiệp cũng cần thay đổi tư duy, chuyển từ “không muốn lớn” sang quản trị hiện đại, minh bạch, có khả năng hội nhập và cạnh tranh toàn cầu.