Làng Ngọc Hà- nơi "pháo đài bay" B52 bỏ xác

Trong 12 ngày đêm cuối năm 1972, quân và dân miền Bắc đã bắn rơi 81 máy bay các loại, trong đó có 34 máy bay B.52 (16 chiếc rơi tại chỗ). Tiêu diệt và bắt sống hàng trăm phi công và bắn cháy 9 tàu chiến của đế quốc Mỹ. Đáng chú ý, trong thời gian này, quân và dân Thủ đô Hà Nội đã bắn rơi 32 máy bay các loại, trong đó có 25 chiếc B.52. Chiếc B52 rơi xuống làng Ngọc Hà được nhắc đến nhiều hơn cả.

Đơn vị bắn chiếc B-52 rơi xuống làng hoa Ngọc Hà thuộc Đoàn Phòng không Hải Phòng. Đó là Tiểu đoàn 72, Trung đoàn 285. Ngày 22/12/1972, Tiểu đoàn 72 đang chiến đấu bảo vệ vùng trời Hải Phòng thì nhận được lệnh cơ động lên tăng cường cho Hà Nội.

Ngày 26, đơn vị đã tiêu diệt 1 máy bay F4. Đêm 27/12 là đêm thứ 10 Mỹ dùng máy bay đánh phá Hà Nội. Đêm đó, chúng huy động 54 pháo đài bay B52 và 66 phản lực để tiếp tục hủy diệt Hà Nội. Toàn đơn vị bước vào chiến đấu với một khí thế sôi sục căm thù lũ giặc trời đã giết hại hàng trăm đồng bào ở phố Khâm Thiên.

23h 2 phút, nhận được lệnh của Trung đoàn phó Nguyễn Đình Lâm giao cho Tiểu đoàn 71 và Tiểu đoàn 72 tiêu diệt tốp B-52 từ hướng tây đang lao vào đánh phá Hà Nội. Những người lính trong kíp chiến đấu của Tiểu đoàn 72 (Trung đoàn 285) tham gia kíp chiến đấu hôm đó còn rất trẻ, đa số là sinh viên đại học năm thứ nhất, thứ 2 như các trắc thủ Nguyễn Văn Tuyền, Trương Đăng Khoa, Nguyễn Văn Chiêu... Bằng sự quyết đoán, quả cảm, hai quả tên lửa rời bệ bay lên. Ở cự ly ngoài 20km, hai đạn tên lửa gặp B52 nổ tung, bùng lên đám cháy rất lớn, sáng rực một góc trời Hà Nội. Ngay sau đó, trắc thủ góc tà Nguyễn Văn Chiêu hô: “Mục tiêu hạ thấp độ cao nhanh!”, Sau đó các quan sát cho thấy B52 đã bốc cháy, lao xuống đất bùng lên một khối lửa to. Chỉ ít giây sau, Thủ trưởng Sư đoàn Phòng không Hà Nội biểu dương Tiểu đoàn 72 đã bắn rơi B-52 tại chỗ. Bốn tên giặc lái bị quân dân Thủ đô bắt sống.

7h sáng hôm sau, lãnh đạo Quân chủng Phòng không - Không quân chính thức gọi điện biểu dương Tiểu đoàn 72 đã hạ một chiếc B-52 rơi xuống làng hoa Ngọc Hà khi nó chưa kịp cắt bom. Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân lúc đó đã quyết định thưởng cho tiểu đoàn... một con bò để ăn mừng chiến công. Chiều ngày 28/12, đơn vị mổ bò khao quân và mời nhân dân địa phương cùng vui chiến thắng. Kết thúc 12 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thủ đô, Tiểu đoàn 72 hành quân về Hải Phòng, tiếp tục nhiệm vụ canh giữ bầu trời thành phố.

Sau khi bị tên lửa bắn trúng, chiếc B-52 đã nổ tung thành nhiều mảnh rơi xuống làng hoa Ngọc Hà. Phần lớn thân và cánh máy bay rơi xuống hồ Hữu Tiệp. Những bậc cao niên của làng vẫn nhớ rõ khoảng 23h05 ngày 27/12/1972, tiếng nổ vang trời kèm theo đó là âm thanh vè vè mỗi lúc một to dần. Nước hồ bắn lên tung tóe, cột lửa bốc lên ngùn ngụt, sáng rực cả một vùng. Mọi người mừng vui hò reo: “B.52 rơi rồi!”. Đêm ấy, cả làng không ngủ. Phần xác máy bay rơi xuống hồ Hữu Tiệp được giữ nguyên hiện trạng làm bảo tàng tại chỗ. Vì thế chiếc hồ này "mất tên", thường được gọi với cái tên "Hồ B52". Hồ ở ngõ 55 Hoàng Hoa Thám, là một địa điểm cả vùng ai cũng biết và tự hào vì là biểu tượng chiến thắng 12 ngày đêm “Điện Biên Phủ trên không” của quân và dân ta. Nơi đây trở thành địa chỉ du lịch thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Còn một phần của chiếc máy bay này rơi xuống đường Hoàng Hoa Thám, gần vườn Bách Thảo. Những ngày cuối năm 1972, số người tập trung quanh hồ Hữu Tiệp xem xác B-52 rất đông.

Ngoài hai địa điểm rơi là hồ Hữu Tiệp và đường Hoàng Hoa Thám, còn phần động cơ của chiếc máy bay B-52 lại rơi xuống một khu vườn ở tổ 51, phường Ngọc Hà. Cuối năm 2003, sau rất nhiều khó khăn vất vả, động cơ máy bay B-52 lên đã được chở về Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam để làm hiện vật phục vụ.

Cẩm Tú