Tag

Mùa xuân - mùa lộc biếc xanh

Văn học 30/01/2025 09:00
aa
TTTĐ - “Dâu bãi lưa thưa lược chải trời / Tháng Giêng sông Đáy tháng Giêng ơi / Giếng chiều gánh nước nghe ai hát / Líu ríu mưa xuân gió rét đài”. Tôi nhớ mãi mà không biết những câu thơ ấy của ai. Nó cứ như những giọt mưa xuân suốt những năm thơ bé ngấm vào tôi, thấm thía, tha thiết, bồi hồi, man mát.
Khát khao làm rạng danh Việt Nam qua "Vạn dặm xuân vui" Tưng bừng Lễ hội gói bánh chưng chào Xuân Ất Tỵ Du xuân xem hội thi gà thờ làng Gượm

Làng tôi ven sông Hồng. Làng chia thành ba khoảnh đất. Một là trong cánh đồng, hai là bên kia đê, sát với mép sông. Ba là bên kia sông, chỗ bãi cát bồi tốt bời bời. Hay nói cách khác, con sông và con đê chia làng tôi ra làm ba dải. Dải giữa ven bờ sông chỉ dành để ở. Dải cánh đồng thì vừa ở vừa trồng cấy. Riêng dải bãi bồi thì chỉ dành riêng cho dâu, ngô, khoai.

Mùa xuân bên bờ sông Hồng
Mùa xuân bên bờ sông Hồng

Hồi tôi còn bé tí, tức là lúc còn ở quê, có bạo lắm tôi cũng chỉ dám đứng bên này bờ sông nhìn sang ngút ngàn dâu vào mùa xuân. Ai ở đồng ruộng bãi bồi mới biết hết cái màu xanh non của dâu mùa xuân. Màu chồi non lộc biếc đẹp như thế nào thì điệp điệp trùng trùng bãi dâu còn đẹp hơn ngàn lần như thế.

Mưa xuân xuống, gió đông thổi, dâu vươn cành, trổ lá mới, mỡ màng như gái đẹp gặp trai tài. Hồi đó tôi quá bé để tìm hiểu xem làng mình trồng dâu bán hay để tự nuôi tằm. Nhưng tôi nghiêng về khả năng các thuyền buôn đến lấy dâu chuyển đi trên sông hoặc là làng hái về bán cho các nơi khác nhiều hơn. Bởi tôi có thấy người làng nuôi tằm nhưng rất ít, hầu như chỉ vài nhà chứ không phải cả làng để tiêu thụ hết bãi dâu bạt ngàn ấy.

Điều ấy cũng là bởi làng tôi chỉ thuần nghề lao động, không giỏi buôn bán, lại càng chẳng khéo tay. Đến như bà nội tôi, đan lát giỏi thì cùng lắm cũng chỉ bện được những chiếc chổi, làm thành những chiếc thúng, mủng, dần sàng để dùng trong nhà, thi thoảng lắm mới mang bán ra chợ. Cả làng tự cung tự cấp, tự sản tự tiêu là chính.

Người ta cứ bảo rào rào như tằm ăn rỗi nhưng trong kí ức của tôi thì không còn lại những âm thanh ấy. Chỉ là hình ảnh những con tằm bé tí, nhoắng cái nắm lá dâu bỏ vào đã trơ gân. Rồi những chiếc kén vàng ươm hay trắng tinh, tôi thích thú sờ vào nhấc lên định chơi thì bị nhắc nhở phải bỏ ngay xuống.

Con tằm ăn rỗi làm nên những chiếc kén trắng ngà
Con tằm ăn rỗi làm nên những chiếc kén trắng ngà

Hồi đó hình như tôi được giải thích là không được có hơi người, nếu không tằm sẽ chết sớm, nhộng già sớm không “được kén” gì đó. Tôi không gặp lại lần thứ hai bởi sau này tôi lớn thêm, về thăm quê thì chẳng nhà nào còn nuôi tằm nữa. Cũng phải thôi, làng có ai ươm tơ dệt vải, quanh vùng cũng chẳng có nhà máy sợi gì thì duy trì kiểu trồng dâu nuôi tằm đó sao được.

Thế nên sau này, tôi tiếc vô cùng cái bãi dâu xanh mướt làng tôi. Tôi tiếc cả những lần bà đi sang bãi về, lúc thì chìa cho tôi tổ chim với mấy quả trứng nhỏ xinh. Hồi bé ngây thơ ham ăn chỉ muốn bà luộc ngay lên cho mồm có cái ăn. Hẳn bà tôi cũng nghĩ thương cháu mà bắt về cho chứ nếu là các con tôi bây giờ hẳn chúng sẽ chẳng đòi ăn mà tôi cũng không nỡ lòng nào làm vậy.

Rồi có hôm bà làm cỏ dâu, mang về cho tôi những cây mía bói. Mía bói nhỏ như ngón tay út, còn chẳng bằng thân lau, xanh bạc, dài nghêu và ngọt như mía. Cứ thế mà nhai cả cây rồi nhả bã chứ dóc vỏ thì có mà hết. Thành ra ăn xong ngọt thật, đã thật nhưng rát cả lưỡi.

Đó là mía bói mùa xuân. Còn mía bói mùa hè, sau những trận lũ lụt ngập bãi, mía đổ bò ra, ngập trong cát, mọc khá nhiều rễ, đốt cũng ngắn nhưng bù lại vàng ươm, mềm và ngọt đậm. Vớ được mớ mía bói bà đưa, thường là bà đã rửa từ khi đi đò qua sông, tôi chỉ việc cầm con dao, ù té chạy ra sân, nhót lên tường rào ngồi vắt vẻo thả chân xuống dưới, tay gọt rễ mía như vót đũa đến đâu thì ăn đến đấy.

Bọn chuột đu cành dâu cũng nhiều. Chuột mùa xuân không béo như mùa hè, khi ngô khoai lớn chật bãi, chúng tha hồ ăn. Chuột bãi vắng người nên dạn người, bắt rất dễ. Chuột ăn toàn nông sản nên sạch, mà có sạch hay không cũng chẳng biết, cứ bắt được là kho tương ráo.

Thực ra thì làng không trồng dâu cũng chuyển sang trồng thứ khác. Vẫn có mía bói, có trứng chim và nhiều vô kể chuột bởi đây là thế giới riêng của chúng. Túp lều của bác bảo nông như một chấm đen giữa bãi, bác đi tuần một vòng cũng hết cả ngày.

Làng tôi vẫn thế, chỉ biết chăm chỉ làm, làm ra rất nhiều những thứ không ngon nhưng số lượng bù chất lượng. Khoai vừa hà vừa sượng, không ngọt cũng chẳng bở, chỉ ăn sống hoặc phơi khô làm bánh là ngon chứ luộc thì chỉ để cho gà, cho lợn. Ngô thì không ngọt cũng chẳng dẻo, chỉ để già làm thức ăn chăn nuôi hoặc rang ăn vặt cho đỡ buồn.

Mùa xuân - mùa lộc biếc xanh

Đứng ở bờ bên này nhìn sang, sông Hồng vẫn cuộn trào sóng đỏ, những xoáy nước hun hút và cả một lần chết đuối hụt khiến tôi không một lần dám đi đò sang sông. Có những năm nước cạn, người làng không phải đi đò nữa. Cứ dò theo các doi đất bồi là sang được bãi. Tôi vẫn thèm được sang bãi mà kí ức về mùa dâu tháng giêng xanh quá đỗi cứ rập rờn trong tâm tưởng, khiến tôi không muốn giấc mơ của mình bị phá vỡ, đành ngậm ngùi đứng bên bờ kí ức mà thôi.

Bù lại, lúa xuân mùa nào cũng vậy, cứ xanh như thể năm này qua năm khác vẫn chính là những cây lúa ngày nào. Thực ra, hết Tết, lúa chỉ là những cây mạ vừa ấm rễ. Nên cái màu xanh lá mạ (cũng là một màu có lẽ chỉ riêng Việt Nam mới đặt như thế) ấy nó cứ biến đổi từng ngày.

Năm nào rét muộn, ra xuân còn tê tái cóng buốt, có khi màu xanh lá mạ chuyển thành màu vàng úa. Rét quá lúa chết có khi còn phải gieo mạ lại, cấy lại. Không đúng thời vụ nên chắc chắn năm đó thóc kém.

Năm nào xuân ấm, gió đông, mưa bụi thoắt rơi thoắt ngừng chứ không dầm dề nồm ẩm thì màu xanh lá mạ cứ đậm dần, đậm dần rồi chuyển thành xanh già. Ấy là lúc lúa bước vào thì con gái.

Đúng là các cụ quá giỏi, sao lại có thể nghĩ ra cách ví von tài tình đến thế. Người không sống ở nông thôn chỉ biết nói mồm thì không bao giờ cảm nhận hết được cái đẹp của lúa lúc ra xuân. Cứ xanh mơn mởn, xanh hồn nhiên, xanh bật lên như sức sống thanh xuân của các cô gái lúc dậy thì. Cái đẹp rờ rỡ đấy mà trong trẻo quá đỗi, không mảy may gợn chút gì trần tục.

Ngày nào cũng vài ba bận tôi chạy từ nhà ra đồng, từ đồng về nhà. Có khi dang hai cánh như chim, có khi chỉ là băng băng đi để cho gió lùa ngược tóc mình, cảm nhận tóc bay theo sóng gợn lăn tăn trên mặt lúa trải khắp cánh đồng. Tôi thuộc cả ruộng lúa nhà mình, nhớ cả cái Mương Mới gần đó rất to cung cấp nước cho khoảng ruộng lớn xung quanh nó.

Lúa vừa lớn lên từ mạ, chưa có cái mùi thơm thơm của đòng, chỉ có mùi tanh tao của bùn, mùi của đất, của nước đổ ấm chân ruộng. Lúc này những con chim cũng chưa có sâu để mà đến đậu bắt ngó nghiêng. Lúc này bà tôi cũng chưa phải làm cỏ hay tát nước nhiều. Có khi chỉ mình tôi giữa bao la cánh đồng lúa ấy. Thế mà tôi cũng chẳng sợ. Bởi có màu xanh kia gợi nên biết bao yên bình.

Hương Thu

Đọc thêm

Nhà báo Tô Đình Tuân ra mắt sách "Dấu ấn 30 năm nghề báo" Văn học

Nhà báo Tô Đình Tuân ra mắt sách "Dấu ấn 30 năm nghề báo"

TTTĐ - Sáng 8/6, tại Đường sách TP Hồ Chí Minh (Quận 1), nhà báo Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao động đã cho ra mắt sách "Dấu ấn 30 năm nghề báo".
Những "phát súng" cảnh tỉnh sắc bén từ ngòi bút sắc sảo Văn học

Những "phát súng" cảnh tỉnh sắc bén từ ngòi bút sắc sảo

TTTĐ - Trong bối cảnh truyền thông số phát triển mạnh mẽ, thông tin lan truyền với tốc độ chóng mặt và không ít trường hợp thật - giả lẫn lộn thì nhu cầu về một tiếng nói tỉnh táo, sắc sảo và đầy trách nhiệm trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. “Bắn chỉ thiên” - tập tiểu phẩm báo chí của GS.TS. Tạ Ngọc Tấn vừa được NXB Chính trị Quốc gia Sự thật giới thiệu tới độc giả như một "phát súng" thức tỉnh, truyền thông điệp mạnh mẽ về sự tử tế, chính trực và tinh thần phản biện trong xã hội hiện đại.
“Bóng tàu qua phố”  -  Giai điệu kết nối ký ức Thủ đô và khát vọng tương lai Văn học

“Bóng tàu qua phố” - Giai điệu kết nối ký ức Thủ đô và khát vọng tương lai

TTTĐ - “Bóng tàu qua phố” là khúc ngân dịu dàng vang vọng từ năm cửa ô Hà Nội - nơi quá khứ và hiện tại quyện hòa trong âm vang bánh sắt, sắc vàng mùa thu và nhịp sống đô thị đương đại. Với giọng thơ lãng mạn mà sâu lắng, tác giả Tào Khánh Hưng đưa người đọc lên chuyến tàu ký ức xuyên qua phố cổ, cầu Long Biên, qua cả miền quê lúa thơm và những khát vọng tương lai. Tàu không chỉ chở hành khách mà còn chuyên chở tình yêu Hà Nội, bản sắc Việt và giấc mơ phát triển trên từng cung đường đất nước. Một bài thơ lắng đọng, để ta thêm yêu con tàu, yêu Hà Nội - Thủ đô nghìn năm văn hiến.
“Anh em bình thường” đầy ắp tiếng cười cho hè 2025 Văn học

“Anh em bình thường” đầy ắp tiếng cười cho hè 2025

TTTĐ - Kì nghỉ hè gõ cửa cũng là lúc các bậc phụ huynh quan tâm hơn đến việc lựa chọn các đầu sách thiếu nhi cho con em mình. Ra mắt đúng mùa hè năm nay, bộ truyện tranh dài kì “Anh em bình thường” (gồm 11 tập) do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam và Tân Việt Books liên kết xuất bản chắc chắn sẽ là lựa chọn làm say mê các bạn nhỏ, hứa hẹn khuấy đảo mùa hè 2025.
Hiệp sĩ Dế mèn Phạm Tuyên với những tác phẩm âm nhạc vượt thời gian Văn học

Hiệp sĩ Dế mèn Phạm Tuyên với những tác phẩm âm nhạc vượt thời gian

TTTĐ - Nhạc sĩ Phạm Tuyên được trao Giải Hiệp sĩ Dế mèn vì đã cống hiến cả cuộc đời và sự nghiệp cho thiếu nhi với những tác phẩm âm nhạc vượt thời gian. Trong đó có cuốn "Về quê - Khúc đồng dao của bé" (đồng tác giả Phạm Hồng Tuyến) lọt vào chung khảo Giải thưởng Thiếu nhi Dế mèn năm nay.
Chân thành và cảm động cuốn sách nhà báo Tiểu Phong tặng con gái Văn học

Chân thành và cảm động cuốn sách nhà báo Tiểu Phong tặng con gái

TTTĐ - “Cây mận ngọt nhất Trái Đất từng đến vịnh Hạ Long” của nhà báo Tiểu Phong không chỉ là một cuốn sách dành cho thiếu nhi mà còn là một tác phẩm đầy cảm xúc, phản ánh những khía cạnh sâu sắc của tình cảm gia đình và hành trình trưởng thành. Với lối kể chuyện chân thành và cảm động, cuốn sách hứa hẹn chạm đến trái tim của nhiều độc giả.
Tràn ngập lòng biết ơn với "Chân dung Bác Hồ qua trang sách" Văn học

Tràn ngập lòng biết ơn với "Chân dung Bác Hồ qua trang sách"

TTTĐ - Thế hệ trẻ ngày nay rưng rưng xúc động và tràn ngập lòng biết ơn khi được tìm hiểu "Chân dung Bác Hồ qua trang sách".
Đắk Nông: Khai mạc Ngày hội Sách và Văn hóa đọc năm 2025 Văn học

Đắk Nông: Khai mạc Ngày hội Sách và Văn hóa đọc năm 2025

TTTĐ - Sáng 15/5, Sở Văn hóa -Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Nông tổ chức khai mạc Ngày hội Sách và Văn hóa đọc năm 2025 với chủ đề “Cùng sách bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.
Ra mắt bộ sách đặc sắc của nhà văn Đoàn Giỏi Văn học

Ra mắt bộ sách đặc sắc của nhà văn Đoàn Giỏi

TTTĐ - Nhân dịp kỉ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi (17/5/1925 - 17/5/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu đến độc giả cả nước bộ sách đặc biệt gồm 8 tác phẩm tiêu biểu của cây bút lớn gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và con người Nam Bộ. Các hoạt động kỉ niệm tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cũng được tổ chức để tôn vinh, tưởng nhớ cuộc đời và sự nghiệp của ông.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung trở thành Đại sứ Truyền cảm hứng Giải thưởng Dế Mèn Văn hóa

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung trở thành Đại sứ Truyền cảm hứng Giải thưởng Dế Mèn

5 năm - chặng đường lan tỏa những giá trị nhân văn tốt đẹp trong toàn xã hội, đặc biệt là lứa tuổi thiếu niên, nhi đồng... Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn do báo Thể thao và Văn hóa (Thông tấn xã Việt Nam) sáng lập và tổ chức thường niên đã khẳng định vị thế là giải thưởng văn hóa nghệ thuật uy tín, tôn vinh các tác phẩm xuất sắc do thiếu nhi sáng tạo hoặc dành cho thiếu nhi. Đây là giải thưởng được trao định kỳ vào dịp Ngày Quốc tế Thiếu nhi (1/6), trở thành dấu mốc đẹp trong đời sống văn hóa nghệ thuật dành cho trẻ em Việt Nam.
Xem thêm