Muốn đạt tăng trưởng thì phải đột phá khoa học, công nghệ

Chiều 6/5, Quốc hội tiến hành thảo luận tại tổ về 3 dự án Luật bao gồm: Dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Tăng trưởng gắn với khoa học, công nghệ

Tại tổ 13 gồm (đoàn Hậu Giang, Lào Cai, Bắc Ninh, Đắk Lắk), nhấn mạnh tầm quan trọng, cấp bách của 3 dự án luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, đây đều là các luật quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Đối với dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Chủ tịch Quốc hội cho rằng trong lần sửa đổi này luật cần phải cập nhật được các nội dung mới tại các Nghị quyết rất quan trọng mà Bộ chính trị đã ban hành vừa qua, bao gồm: Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Nêu rõ Đảng, Nhà nước rất quan tâm tới lĩnh vực khoa học công nghệ, Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh về việc tạo cơ chế thông thoáng, tháo gỡ khó khăn cho đất nước phát triển, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, năm 2025 muốn đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% và tăng trưởng 2 con số cho giai đoạn tiếp theo thì phải tập trung cho đột phá về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

“Luật sửa đổi lần này phải thực sự đột phá, vượt trội, mới hơn so với Nghị quyết 193 mà Quốc hội ban hành tại kỳ họp bất thường, cũng như Luật Khoa học và công nghệ 2013”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại tổ 13.

Góp ý cụ thể, về tên gọi của của dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ban soạn thảo cần đổi thành dự án “Luật Khoa học, công nghệ sửa đổi và đổi mới sáng tạo”.

“Việc này cũng là để công bố cho cả trong nước và quốc tế thấy được Đảng, Nhà nước, Quốc hội hết sức quan tâm đến lĩnh vực khoa học, công nghệ. Chúng ta đã ban hành Luật Khoa học và Công nghệ từ năm 2013. Bây giờ theo yêu cầu của Nghị quyết số 57 và yêu cầu của tình hình mới thì Luật Khoa học và Công nghệ được sửa đổi và bổ sung thêm một lĩnh vực nữa là đổi mới sáng tạo", Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu dự thảo luật cần làm rõ khái niệm và phạm vi “đổi mới sáng tạo”.

Theo Chủ tịch Quốc hội, dự thảo hiện nay mới thiên về công nghệ chưa bao quát đầy đủ các cái khía cạnh phi công nghệ như là đổi mới sáng tạo trong khoa học xã hội, nhân văn, về mô hình kinh doanh hay là quản lý. Do đó ông đề nghị cần bổ sung rõ phạm vi đổi mới sáng tạo rộng hơn, bao gồm cả các sáng tạo phi công nghệ.

“Ví dụ như đổi mới sáng tạo là quá trình tạo ra hoặc cải tiến sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh, rồi quy trình quản lý dựa trên công nghệ hoặc là phi công nghệ mang lại gia tăng và ứng dụng thực tế. Làm rõ phạm vi điều chỉnh là đảm bảo lĩnh vực văn hóa, giáo dục và quản trị công được khuyến khích đổi mới sáng tạo”, Chủ tịch Quốc hội nêu.

Nhiều đề tài khoa học nhưng ứng dụng thực tế chưa được bao nhiêu

Nhất trí với một số ý kiến đại biểu, Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng cần phải tăng cường hơn về cơ chế ưu đãi và hỗ trợ tài chính nếu Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo này ra đời.

Theo Chủ tịch Quốc hội, hiện dự thảo chưa có điều khoản cụ thể, đột phá về ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp khoa học công nghệ.

"Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã nêu rất rõ vấn đề này. Ban soạn thảo phải cập nhật ngay những quan điểm, chỉ đạo của nghị quyết", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Quang cảnh phiên thảo luận.

Chủ tịch Quốc hội nêu thực tế, tỉ lệ đầu tư cho nghiên cứu phát triển tại Việt Nam 0,44% GDP , con số này còn thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore.

“Các nước rất ưu đãi cho nghiên cứu và phát triển. Tôi góp ý cụ thể là quy định rõ về cái chính sách ưu đãi thuế là phải mạnh mẽ. Ví dụ như miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các sản phẩm thương mại hóa từ nghiên cứu khoa học.

Ban soạn thảo và Ủy ban Khoa học, công nghệ, cần tiếp tục nghiên cứu thiết lập cơ chế tài chính linh hoạt như quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc là hỗ trợ vốn ban đầu cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, đơn giản hóa các thủ tục, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, giảm các rào cản hành chính để khuyến khích chuyển giao công nghệ”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, đổi mới tư duy làm luật Quốc hội chỉ quy định khung Chính phủ sẽ ban hành nghị định, bộ ban hành thông tư nhưng tất cả phải đảm bảo thông suốt từ Quốc hội, Chính phủ tới bộ trong việc đơn giản hóa thủ tục thương mại để làm sao chúng ta xóa bỏ rào cản để cho các cái doanh nghiệp đầu tư lĩnh vực khoa học công nghệ phát triển.

Góp ý về xây dựng hệ sinh thái, đổi mới sáng tạo quốc gia, Chủ tịch Quốc hội đề nghị quy định cụ thể trách nhiệm các chủ thể trong hệ sinh thái như là: doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, đồng thời lập cơ chế chặt chẽ như mô hình đổi mới sáng tạo hoặc đặt hàng nghiên cứu từ doanh nghiệp.

Theo Chủ tịch Quốc hội, cần thúc đẩy các trung tâm đổi mới sáng tạo liên ngành, tích hợp khoa học xã hội và khoa học tự nhiên. Để tạo động lực cho hệ sinh thái bền vững thì thay vì nghiêng về khoa học tự nhiên như hiện nay chúng ta cần đi sâu vào khoa học xã hội, cùng với đó bổ sung chính sách hỗ trợ các trung tâm đổi mới sáng tạo, kết nối với các hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Đề cập tới phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, cơ chế thu hút, đãi ngộ nhân tài cho khoa học, công nghệ, và đổi mới sáng tạo, Chủ tịch Quốc hội cho rằng dự thảo luật cần phải bổ sung các chính sách ưu đãi như là miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân, thưởng cho nghiên cứu cơ bản, chia lợi nhuận từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tăng cường đào tạo từ bậc phổ thông đến các bậc cao, định hướng ngành nghề sớm cho các sinh viên, xây dựng chương trình đào tạo liên ngành…

Nêu rõ nhiều đề tài nghiên cứu khoa học hiện nay nghiệm thu nhưng ứng dụng trên thực tế thì chưa được bao nhiêu, gây lãng phí rất lớn, do đó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cần nghiêm túc nhìn nhận khắc phục và trong lần sửa đổi này cần phải tăng cường liên kết giữa nghiên cứu và thị trường.

“Cần khuyến khích cơ chế đặt hàng nghiên cứu doanh nghiệp, đảm bảo đề tài có tính thực tiễn cao, gắn với nhu cầu thị trường. Quy định ưu tiên mua sắm công các sản phẩm, hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia, hỗ trợ thành lập doanh nghiệp từ trường đại học và viện nghiên cứu để thương mại hóa các kết quả nghiên cứu. Trong dự thảo Luật Khoa học, công nghệ sửa đổi và đổi mới sáng tạo có đề cập nhưng tôi đề nghị cần phải quy định mạnh hơn”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch Quốc hội, phải thể hiện rõ tính cấp thiết và chiến lược trọng điểm, nhấn mạnh vai trò khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực chiến lược như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng cao và vật liệu mới; làm rõ lộ trình luật với các mốc thời gian và chỉ tiêu đo lường hiệu quả.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, tại kỳ họp thứ 9 này, Quốc hội xem xét thông qua 34 luật liên quan tới tổ chức bộ máy, đến kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh nhưng đều hướng tới một mục tiêu là tháo gỡ khó khăn, đưa đất nước phát triển bứt phá trong kỷ nguyên mới.