Ngành bia lo chịu tác động tiêu cực nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt

Các doanh nghiệp bia lo ngại tác động tiêu cực

Trong tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo sửa Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt mới đây, Bộ Tài chính đề xuất đưa ra lộ trình tăng thuế đối với mặt hàng bia.

Đối với mặt hàng bia, quy định thuế suất theo tỷ lệ phần trăm tăng theo lộ trình từng năm trong giai đoạn từ năm 2026 đến năm 2030 để đạt mục tiêu tăng giá bán rượu, bia ít nhất 10% theo khuyến nghị tăng thuế của WHO.

Việc đánh thuế cần tuân thủ nguyên tắc nuôi dưỡng nguồn thu để doanh nghiệp phục hồi và duy trì sản xuất thì mới có cơ sở để nộp thuế

Cụ thể, Bộ Tài chính đưa ra 2 phương án. Trong đó, phương án 1 tăng từ mức 65% của năm 2025 lên 70% năm 2026 và liên tiếp tăng thêm 5% mỗi năm lần lượt là 75%, 80%, 85%, 90% với các năm 2027, 2028, 2029 và 2030.

Còn phương án 2 là tăng từ 65% năm 2025 lên thẳng 80% năm 2026, sau đó tiếp tục tăng 5% mỗi năm lên mức cao nhất là 100% vào năm 2030. Bộ Tài chính nghiêng về phương án này.

Chia sẻ với phóng viên liên quan đến đề xuất này, ông Đồng Văn Sơn - Giám đốc Công ty TNHH Phú Thái Sơn (trụ sở Sóc Sơn, Hà Nội) - đơn vị sở hữu thương hiệu bia Báo Trắng, Hada Gold, cho rằng, trong bối cảnh doanh nghiệp nói chung, ngành bia nói riêng gặp khó khăn thì thông tin về việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt là nỗi ám ảnh của các doanh nghiệp.

Ông Sơn nhất trí việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình, song mức tăng và thời gian tăng cần phù hợp với bối cảnh. "Chúng tôi là một doanh nghiệp sản xuất bia quy mô nhỏ, hiện nay đã khó có chỗ đứng trên thị trường so với các thương hiệu lớn. Hầu hết chỉ bán khu vực miền núi vì phân khúc giá rẻ và không thể cạnh tranh với các hãng khác", ông Sơn nói.

Theo ông Sơn, thời gian qua, đặc biệt là từ khi xảy ra đại dịch COVID-19 đến nay và ảnh hưởng của quy định kiểm soát nồng độ cồn, người dân thắt chặt chi tiêu nên doanh số tiêu thụ bia sụt giảm trầm trọng, công ty chỉ hoạt động cầm chừng.

"Công ty chúng tôi thực sự khó khăn trong giai đoạn này. Đợt này nắng nóng kỳ vọng rất nhiều nhưng lượng tiêu thụ cũng không cao. Thời gian qua, chúng tôi cũng đã phải cho mấy chục lao động nghỉ việc để đảm bảo cân đối tài chính", ông Sơn chia sẻ.

Ông Nguyễn Thanh Phúc - Giám đốc đối ngoại Heineken Việt Nam

Nêu ý kiến tại hội thảo diễn ra ngày 11/7, ông Nguyễn Thanh Phúc - Giám đốc đối ngoại Heineken Việt Nam cho rằng sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp ngành bia sẽ chịu tác động "rất tiêu cực" nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt lên đến 100% trong giai đoạn hiện nay.

Theo ông Phúc, Heineken Việt Nam mới đóng cửa nhà máy tại Quảng Nam, nhằm tối ưu hoạt động. "Việc tăng thuế cần được xem xét cách cẩn trọng, toàn diện. Chính sách cần đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu tăng thu ngân sách, ổn định kinh tế và bảo vệ sức khỏe người dân", ông Phúc nói.

Tương tự, đại diện Tổng công ty Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) cho biết họ ủng hộ chính sách thuế để tăng thu ngân sách, hạn chế tác hại của đồ uống có cồn nhưng việc tăng thuế mạnh sẽ tác động tới cung cầu, sản lượng tiêu thụ. Do đó, họ mong muốn cơ quan quản lý có đề xuất phù hợp, hỗ trợ doanh nghiệp.

Chính sách cần hợp lý để tránh gây “sốc”

Với đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn trong dự thảo Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho rằng, đây là cú tăng “sốc” lớn nhất chưa từng có trong lịch sử đối với ngành rượu bia, đặc biệt, trong bối cảnh các doanh nghiệp đã và đang phải đối mặt với các khó khăn chồng chất.

Đại diện VBA mong muốn Ban soạn thảo và các cơ quan quản lý Nhà nước tham khảo thêm các kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là bài học từ các quốc gia láng giềng có điều kiện hoàn cảnh gần với Việt Nam như Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan... để có chính sách thuế phù hợp.

Như tại Malaysia, đất nước này đã từng trải qua cú sốc thuế vào giai đoạn năm 2014 - 2015 khi quốc gia này liên tiếp tăng thuế thuế tiêu thụ đặc biệt. Việc tăng thuế cao và đột ngột như ở Malaysia đã không hỗ trợ Chính phủ đạt được mục tiêu của họ, thay vào đó, đã tạo ra các hiệu ứng domino tiêu cực trên thị trường, làm mất nguồn thu của chính phủ, nhiều nhà máy phải đóng cửa, nhiều người bị mất việc làm.

Tại Thái Lan, mới đây, Chính phủ nước này cho biết sẽ xem xét gỡ bỏ lệnh cấm bán đồ uống có cồn trong khoảng thời gian 14-17h hàng ngày sau khi ngành kinh doanh nhà hàng phản ánh đang phải vật lộn với chi phí tăng cao, kinh tế suy thoái.

Nhân viên bia Saigon Chill tiếp thị sản phẩm tới khách hàng

Việc sửa đổi các dự luật kiểm soát rượu đang được thảo luận tại Quốc hội và nội các Thái Lan (Cabinet) đã ban hành chỉ thị cho Bộ Y tế Công cộng của nước này về việc xem xét các biện pháp thúc đẩy du lịch trong các dự luật kiểm soát rượu nói trên.

Cụ thể, nội các Thái Lan đưa ra một loạt biện pháp tăng cường tiêu dùng liên quan đến du lịch thông qua các chính sách liên quan đến rượu, bao gồm: Sửa đổi thuế tiêu thụ đặc biệt cũng như đơn giản hóa thuế đối với rượu vang; sửa đổi thuế nhập khẩu theo hướng giảm thuế rượu vang xuống 0%.

Cũng theo VBA, bên cạnh giải pháp về thuế, cần nghiên cứu và thực hiện các giải pháp, thực thi nghiêm chống hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ để bảo vệ các doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp, chống thất thu ngân sách và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Văn bản của VBA cho rằng, việc đánh thuế cần tuân thủ nguyên tắc nuôi dưỡng nguồn thu để doanh nghiệp phục hồi và duy trì sản xuất thì mới có cơ sở để nộp thuế. Việc tăng thuế cao quá mức sẽ tạo ra các cú sốc về thuế và điều này gây ra những hệ lụy nghiêm trọng như thất thu thuế của Chính phủ, đóng cửa các nhà máy sản xuất và gia tăng thất nghiệp của lao động trong ngành.

Bên cạnh đó, việc đề xuất tăng thuế theo khuyến nghị của WHO mà chưa tính toán kỹ lưỡng tới các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam với một mục tiêu chung chung là bảo vệ sức khỏe cộng đồng, chưa có các báo cáo đánh giá hiệu quả của những lần tăng thuế trước đối với việc có đạt được các mục tiêu đề ra hay không, đề xuất mới có cơ sở khoa học như thế nào, đã có đầy đủ các báo cáo đánh giá tác động toàn diện (kinh tế - xã hội - ngân sách) hay chưa cũng đang gây nhiều băn khoăn, lo lắng và nhiều ý kiến phản biện trái chiều.