Ngày độc thân 11/11 - lựa chọn cá nhân và trách nhiệm thế hệ trẻ trong kỷ nguyên mới

Ngày độc thân 11/11 vốn bắt đầu từ một câu chuyện rất nhỏ - một nhóm sinh viên trẻ tìm cách biến sự “đơn lẻ” trong tình cảm thành một nét hài hước, vui tươi trong đời sống. Thế rồi qua thời gian, qua mạng xã hội, qua sự lan tỏa của thương mại điện tử và những thước đo tinh thần mới trong xã hội hiện đại, ngày 11/11 đã vượt ra khỏi tính chất vui đùa ban đầu để trở thành một hiện tượng văn hóa - xã hội rộng lớn.

Không chỉ còn là “lễ hội mua sắm”, không chỉ còn là dịp tự thưởng cho bản thân, 11/11 đã trở thành một điểm hẹn nơi người trẻ đối thoại với chính mình, với xã hội, và với những giá trị đang thay đổi nhanh chóng trong thời đại toàn cầu hóa và kinh tế số.

Ảnh minh họa

Ở Việt Nam, ngày độc thân 11/11 ngày càng quen thuộc với cộng đồng trẻ. Nhiều người xem đó là một ngày để tự chăm sóc bản thân, để nhìn nhận lại mong muốn cá nhân, để tôn trọng những lựa chọn riêng tư của chính mình. Có người đùa vui rằng “độc thân là một trạng thái”, có người xem đó là một giai đoạn để trưởng thành, có người lại coi đó là điều khiến họ tự do hơn, sáng tạo hơn, chủ động hơn trong hành trình phát triển bản thân. Nhưng vượt lên trên tất cả các cách tiếp cận ấy, 11/11 phản ánh một dòng chảy lớn hơn: Sự mở rộng không gian tự do cá nhân và sự chuyển dịch mạnh mẽ của hệ giá trị trong xã hội Việt Nam đương đại.

Thế hệ trẻ hôm nay trưởng thành trong một môi trường rất khác với những thế hệ trước. Họ tiếp xúc nhiều hơn với tri thức toàn cầu, tiếp cận sâu hơn với văn hóa số, sống trong nhịp độ phát triển nhanh của đô thị hóa và kinh tế thị trường. Trước họ là vô số lựa chọn - lựa chọn nghề nghiệp, lối sống, trải nghiệm, mô hình gia đình và cả cách định nghĩa hạnh phúc cho riêng mình. Trong bối cảnh ấy, ngày 11/11 trở thành một điểm tựa tinh thần vừa quen vừa lạ, nơi người trẻ có thể tự nhắc mình rằng cuộc sống hiện đại không chỉ có một chuẩn duy nhất, và rằng hạnh phúc không được đo bằng những khuôn mẫu cố định của quá khứ.

Ảnh minh họa

Một trong những chuyển đổi quan trọng nhất thể hiện qua hiện tượng 11/11 chính là sự thay đổi tư duy về hôn nhân. Nếu trước đây, hôn nhân gần như là “điểm mốc bắt buộc”, một phần của hành trình trưởng thành, thì nay người trẻ nhìn hôn nhân như một lựa chọn - một điều cần sự sẵn sàng về tâm lý, tài chính và sự thấu hiểu, chứ không phải áp lực từ xã hội hay gia đình. Họ ý thức hơn về quyền tự chủ trong quyết định các mối quan hệ, nhận thức rõ hơn về chi phí cơ hội khi lập gia đình quá sớm, và cân nhắc nhiều hơn giữa khát vọng cá nhân và trách nhiệm lâu dài khi gắn bó với một người.

Ý nghĩa tích cực của điều này rất rõ ràng: Thế hệ trẻ đang khẳng định giá trị cá nhân mạnh mẽ hơn, họ chăm lo cho chính mình nhiều hơn, coi trọng sức khỏe tinh thần, coi trọng tri thức, coi trọng sự phát triển sự nghiệp, và không muốn đánh đổi những điều đó một cách vô thức. Tuy nhiên, đồng thời, ngày 11/11 cũng cho thấy một thực tế cần suy nghĩ sâu sắc hơn: Đời sống hiện đại đang khiến các mô hình gắn kết gia đình truyền thống đứng trước nhiều biến động. Nhiều người trẻ lựa chọn sống một mình lâu hơn, đặt ưu tiên cho công việc và trải nghiệm, điều này có thể dẫn đến những thách thức trong việc duy trì sự kết nối giữa các thế hệ, chăm sóc người cao tuổi, hay bảo đảm tính bền vững của cơ cấu dân số trong tương lai.

Ảnh minh họa

Vì thế, điều quan trọng không nằm ở việc cổ vũ hay phê phán ngày 11/11, mà là cách nhìn nhận hiện tượng này với sự bình tĩnh, khách quan và bao dung. Đây không phải là một giá trị tuyệt đối cần ngợi ca, cũng không phải điều đáng lo ngại đến mức phải lên án. Nó đơn giản là một biểu hiện của xã hội hiện đại, trong đó cá nhân có nhiều không gian hơn để thể hiện bản sắc và nhu cầu của mình. Điều mà xã hội cần làm là hiểu đúng những chuyển dịch này, từ đó xây dựng hệ thống chính sách phù hợp: từ chính sách nhà ở, việc làm, an sinh, đến các giải pháp hỗ trợ người trẻ khi lập gia đình hoặc khi lựa chọn sống độc thân lâu dài. Chúng ta chỉ có thể ứng xử hiệu quả với thay đổi khi hiểu được căn nguyên của nó.

Ở chiều sâu hơn, câu chuyện của ngày 11/11 đặt ra một vấn đề căn bản: mối quan hệ giữa quyền lựa chọn và trách nhiệm. Khi xã hội trở nên hiện đại, mỗi người trẻ có quyền tự do hơn bao giờ hết trong việc quyết định cách sống của mình nhưng tự do ấy không đồng nghĩa với việc tách rời khỏi trách nhiệm đối với cộng đồng và quốc gia. Mỗi thế hệ đều có sứ mệnh riêng trong tiến trình phát triển của đất nước. Với thế hệ trẻ hôm nay - thế hệ bước vào thời kỳ Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ sang nền kinh tế tri thức, kinh tế số và sức mạnh mềm văn hóa - trách nhiệm ấy lại càng lớn.

Người trẻ có thể lựa chọn kết hôn muộn, kết hôn sớm hay sống độc thân, nhưng bất kể lựa chọn nào, điều không thể thay đổi là trách nhiệm sống có lý tưởng, có năng lực, có hoài bão và có tinh thần cống hiến. Một cá nhân độc lập nhưng thờ ơ với xã hội thì dù sống theo mô hình nào cũng không thể tạo ra giá trị cho đất nước. Ngược lại, một người trẻ có tri thức, có trách nhiệm, biết nuôi dưỡng bản sắc văn hóa Việt Nam, biết hướng năng lượng của mình vào đổi mới sáng tạo, vào lao động chất lượng cao, vào đóng góp cho cộng đồng - thì dù độc thân hay lập gia đình, họ vẫn trở thành nguồn lực quý giá của quốc gia.

Nhìn ở góc độ này, ngày độc thân 11/11 không còn chỉ là một “ngày hội tiêu dùng” hay một biểu tượng vui nhộn của giới trẻ, mà là một dịp để suy ngẫm sâu sắc hơn về con đường phát triển của con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Nó nhắc chúng ta rằng xã hội hiện đại cần tôn trọng đa dạng, cần bao dung với lựa chọn cá nhân nhưng đồng thời cần gìn giữ nền tảng đạo đức, trách nhiệm và ý thức cộng đồng - những giá trị cốt lõi đã làm nên sức mạnh tinh thần Việt Nam qua nhiều thế hệ. Một xã hội văn minh không đánh giá con người bằng tình trạng hôn nhân, mà đánh giá bằng chất lượng sống, bằng năng lực sáng tạo và bằng mức độ đóng góp cho cộng đồng.

Ảnh minh họa

Trong hành trình chuẩn bị cho Đại hội XIV của Đảng, khi Việt Nam định vị lại tầm nhìn phát triển, khi Đảng và Nhà nước nhấn mạnh vai trò của con người, văn hóa, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam như nguồn lực quyết định, thì câu chuyện 11/11 của giới trẻ cũng mang một ý nghĩa đặc biệt. Nó cho thấy thế hệ trẻ Việt Nam đang sống trong một thế giới rộng lớn hơn, phức tạp hơn, với nhiều lựa chọn hơn, nhưng cũng với nhiều trách nhiệm hơn. Để đất nước tiến xa, để dân tộc mạnh lên trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu khốc liệt, mỗi người trẻ - dù độc thân hay đã lập gia đình - đều phải sống có trách nhiệm, giữ gìn giá trị văn hóa, nuôi dưỡng tinh thần học tập suốt đời, dấn thân vào đổi mới sáng tạo và đóng góp cho sự phát triển chung.

Ngày độc thân 11/11, vì thế, chỉ là một thời điểm trong năm nhưng nó gợi mở một câu hỏi lớn: Làm thế nào để mỗi lựa chọn cá nhân - dù về tình yêu, gia đình hay lối sống - đều trở thành một phần của hành trình xây dựng tương lai Việt Nam giàu mạnh, nhân văn, sáng tạo và bền vững? Khi mỗi người trẻ trả lời câu hỏi đó bằng chính cuộc đời mình, bằng hành động và trách nhiệm của mình, thì dù họ độc thân hay đã có gia đình, họ đều đang góp phần tạo nên sức mạnh tinh thần mới cho dân tộc trong kỷ nguyên hội nhập.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn (Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội)