Ô tô Trung Quốc dư thừa, chật vật tìm đường xuất khẩu

Trên khắp Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô hiện có năng lực sản xuất khoảng 40 triệu xe/ năm, nhưng người tiêu dùng nước này chỉ mua khoảng 22 triệu xe mỗi năm. Bất chấp sự chênh lệch này, chính phủ Trung Quốc vẫn tiếp tục áp dụng các chính sách hỗ trợ tăng trưởng trong ngành.

Vấn đề dư thừa công suất của Trung Quốc đã gây ra những cản trở cho các nhà sản xuất ô tô truyền thống lẫn các hãng thúc đẩy công nghệ mới. Các dây chuyền sản xuất xe đốt trong đang cho ra đời những sản phẩm ngày càng không được người tiêu dùng ưa chuộng. Trong khi đó, các phương tiện sử dụng năng lượng mới như xe điện, hybrid (HEV) hay hybrid cắm sạc (PHEV), đang phải đối mặt với những khó khăn do bất ổn kinh tế, cũng như sự cạnh tranh quyết liệt.

Năm ngoái, 123 thương hiệu đã cung cấp ít nhất mỗi hãng 1 mẫu xe điện ở Trung Quốc, tờ Wall Street Journal đưa tin. Và ngay cả những công ty như Zhido, phá sản vào năm 2019, cũng đang được các nhà đầu tư hồi sinh từ “cõi chết”. Điều đó đã đẩy các nhà sản xuất xe điện vào một cuộc chiến khốc liệt về giá khi người dùng có quá nhiều sự lựa chọn.

Không có gì quá ngạc nhiên khi các nhà sản xuất ô tô đang dần lấn sân sang các thị trường mới, dẫn đến xuất khẩu ô tô của Trung Quốc tăng gấp 5 lần trong khoảng thời gian từ năm 2020 đến năm 2023. Trong đó Nga là thị trường có lượng xe Trung Quốc xuất khẩu nhiều nhất.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cũng muốn bán xe điện ra nước ngoài, điều này khiến các đối thủ cạnh tranh ở phương Tây cũng như các chính phủ lo ngại. Tại Mỹ, Nhà Trắng đang dự tính mở rộng thuế quan để bảo vệ sản xuất trong nước, trong khi Liên minh châu Âu đang điều tra các khoản trợ cấp xe điện của Trung Quốc và có thể cân nhắc các biện pháp tương tự.

Trước tình hình này, câu hỏi được đặt ra là tại sao Trung Quốc lại trợ cấp cho một ngành công nghiệp đang phải đối mặt với tình trạng dư thừa công suất?

Điều này liên quan đến mong muốn của chính phủ Trung Quốc trong việc củng cố các nhà sản xuất ô tô nội địa, cũng như nỗ lực hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và duy trì việc làm trong bối cảnh kinh tế đang có những thách thức rộng lớn hơn.

Sự hỗ trợ của chính phủ có nghĩa là ngay cả những nhà sản xuất ô tô thua lỗ vẫn có thể tiếp tục sản xuất nhiều xe hơn. Vào năm 2023, chỉ 4 trong số 123 nhà sản xuất ô tô sản xuất xe điện của Trung Quốc (BYD, Tesla, Aion và Wuling) có doanh số đạt hơn 400.000 xe – đây là con số phải đạt được để một nhà sản xuất ô tô có thể hòa vốn ở Trung Quốc.