Phong trào “Ba sẵn sàng”: Thiên anh hùng ca của tuổi trẻ

Tuổi trẻ Hà Nội hưởng ứng phong trào “Ba sẵn sàng”.

Phong trào có sức lôi cuốn mạnh mẽ, rộng khắp đối với tuổi trẻ cả nước, trở thành một phong trào lớn nhất, oai hùng nhất của thanh niên Việt Nam thế kỷ XX và để lại dư âm cho đến tận ngày nay.

Dấu son tự hào của tuổi trẻ

Sau khi gây ra sự kiện “Vịnh Bắc Bộ”, ngày 5/8/1964, đế quốc Mỹ huy động máy bay tiến hành đánh phá miền Bắc nước ta, mở đầu cuộc chiến tranh bằng không quân và hải quân phá hoại miền Bắc.

Căm phẫn trước tội ác leo thang chiến tranh của đế quốc Mỹ, từ các trường học, công xưởng, nhà máy đến các nông trường, cơ quan, thôn, bản, tất cả thanh niên đều thể hiện quyết tâm sẵn sàng cho cuộc đối đầu lịch sử.

Trong bối cảnh đó, tại phiên họp bất thường ngày 7/8/1964, Ban Thường vụ Thành đoàn Hà Nội đã phát động phong trào “Ba sẵn sàng” với các nội dung: Sẵn sàng chiến đấu; sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang; sẵn sàng đi bất cứ nơi nào, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần.

Tối 9/8/1964, phong trào chính thức được phát động tại Quảng trường Nhà hát lớn thành phố (nay là Quảng trường Cách mạng Tháng 8). Hàng vạn thanh niên Thủ đô đã xuống đường biểu dương lực lượng, lên án hành động của đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh ra miền Bắc.

Tòng quân, đi thanh niên xung phong trở thành nguyện vọng thiết tha của tuổi trẻ Thủ đô cũng như mọi miền đất nước lúc bấy giờ. Đó là những ngày mà thanh niên Hà Nội không ai muốn ngủ, không ai muốn đứng ngoài, ai cũng thiết tha muốn được góp sức mình cho đất nước.

Phong trào “Ba sẵn sàng” lúc đó được ví như "mồi lửa" đã thắp sáng tinh thần cách mạng của thanh niên, học sinh, sinh viên Hà Nội vốn như "củi khô" chờ được đốt cháy.

Sau khi phong trào được phát động, ngay trong tuần đầu tiên đã có hơn 80.000 thanh niên Hà Nội đăng ký nhập ngũ vào các lực lượng vũ trang nhân dân, và trong khoảng một thời gian ngắn con số này lên đến hơn 200.000 người.

Đến tháng 3/1965, trước yêu cầu tình hình mới, Ban Chấp hành Trung ương Đoàn quyết định đẩy mạnh phong trào “Ba sẵn sàng” lên thành cao trào. Từ đó, nội dung của phong trào được bổ sung và nâng cao thành: Sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu dũng cảm, sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang; Sẵn sàng khắc phục mọi khó khăn đẩy mạnh sản xuất, công tác và học tập trong bất kỳ tình huống nào; Sẵn sàng đi bất cứ nơi nào, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần đến.

Với nội dung mới này, phong trào “Ba sẵn sàng” đã phát huy cao độ tiềm năng to lớn của sức trẻ trong thanh niên cả nước và thể hiện tính sáng tạo, sức vươn lên của tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Chỉ sau một tháng đẩy mạnh cao trào, 1,5 triệu nam nữ thanh niên ở các tỉnh miền Bắc đã ghi tên tình nguyện đăng ký “Ba sẵn sàng.”

Từ đất thiêng Thăng Long-Đông Đô-Hà Nội, phong trào “Ba sẵn sàng” như hồi kèn xung trận, giục giã bước chân tuổi trẻ tình nguyện cống hiến, chiến đấu kiên cường, hy sinh anh dũng vì Tổ quốc.

Phong trào này đã khơi dậy và cổ vũ lớp lớp thanh niên miền Bắc "xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước," gợi mở cho sự ra đời và phát triển của các phong trào “Phụ nữ 3 đảm đang” và phong trào “5 xung phong” của tuổi trẻ miền Nam.

Từ đó xuất hiện bao tấm gương sáng ngời của lớp lớp nam nữ thanh niên, nhiều người đã tình nguyện viết đơn bằng máu, xin được nhập ngũ trước tuổi... với niềm tự hào, khát khao cháy bỏng là sớm được tòng quân ra trận.

Còn biết bao thanh niên đã kịp thời có mặt trên các trận địa, trên những trọng điểm kẻ thù đánh phá ác liệt ngày đêm, sẵn sàng lát đường, bắc cầu cho xe băng qua, chi viện kịp thời, bảo đảm cho tiền tuyến “ăn no đánh thắng”.

Cuộc chiến đấu càng quyết liệt, tinh thần và khí thế “Ba sẵn sàng” của thanh niên càng được biểu hiện sinh động trên tất cả các mặt trận sản xuất, chiến đấu.

Là người tổ chức, rèn luyện các thế hệ thanh niên Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến sự phát triển của phong trào. Người kêu gọi thanh niên cả nước: “Các cháu thanh niên gái cũng như trai hãy thực hiện tốt “ba sẵn sàng”, xung phong dâng tất cả tinh thần và lực lượng của tuổi trẻ cho sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, cho Tổ quốc và chủ nghĩa xã hội”.

Nhân dịp Quốc khánh năm 1965, Bác Hồ đã gửi thư động viên thanh niên, trong đó có đoạn: “Trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước hiện nay, theo tiếng gọi của Tổ quốc, thanh niên cả nước ta càng giương cao ngọn cờ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, lập nhiều thành tích xuất sắc.

Hàng triệu thanh niên miền Bắc đã hăng hái tham gia phong trào “Ba sẵn sàng”. Hàng vạn cháu trai và gái đã nguyện vào các đội thanh niên xung phong chống Mỹ, cứu nước… Bác rất vui lòng khen ngợi các cháu thanh niên trong cả nước… Các cháu là thế hệ anh hùng trong thời đại anh hùng”.

Đến năm 1966, phong trào “Ba sẵn sàng” đã thu hút hơn 3 triệu đoàn viên, thanh niên cả nước tham gia, trở thành một trong những phong trào hành động cách mạng lớn nhất của tuổi trẻ Thủ đô và cả nước trong thế kỷ XX.

Thành công của phong trào “Ba sẵn sàng” của miền Bắc cùng với phong trào “Năm xung phong” của miền Nam đã động viên khuyến khích tinh thần tuổi trẻ, đưa hàng triệu thanh niên đi vào tuyến đầu của cuộc kháng chiến, góp phần to lớn vào thắng lợi của sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước.

Từ phong trào “Ba sẵn sàng,” nhiều tập thể và cá nhân anh hùng đi vào lịch sử, như: sự hy sinh anh dũng của 10 cô gái thanh niên xung phong ở ngã ba Đồng Lộc và 12 cô gái tiểu đội thép khi làm nhiệm vụ ở Truông Bồn (Nghệ An); Anh hùng Trịnh Tố Tâm - 53 lần được tặng danh hiệu “Dũng sỹ diệt Mỹ”; Anh hùng Lê Mã Lương với câu nói nổi tiếng “cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến diệt quân thù”; Anh hùng liệt sĩ Bùi Ngọc Dương, anh hùng liệt sỹ Đặng Thùy Trâm…

Họ là những mẫu hình tiêu biểu của một thế hệ thanh niên anh hùng trong một dân tộc anh hùng. Đây là dấu son trong lịch sử chiến đấu vẻ vang của tuổi trẻ cả nước, với những đóng góp to lớn, những hy sinh cống hiến của một thế hệ thanh niên “Ba sẵn sàng” cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên

Có thể nói, phong trào “Ba sẵn sàng” là cuộc vận động cách mạng rộng lớn, sâu sắc của thanh niên, là chiến trường lập công của tuổi trẻ, là trường bồi dưỡng một lớp “thế hệ thanh niên anh hùng của dân tộc Việt Nam anh hùng”.

Từ ngọn lửa nhiệt huyết của phong trào “Ba sẵn sàng”, một thế hệ thanh niên với những phẩm chất tốt đẹp, yêu nước, biết hy sinh, sẵn sàng xả thân vì Tổ quốc đã hình thành và ngày càng lớn mạnh, không chỉ có giá trị trong thời kỳ chiến tranh, mà vẫn luôn phát huy giá trị trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước đã thanh bình.

Tinh thần “Ba sẵn sàng” luôn nhắc nhở thế hệ thanh niên ngày nay không ngừng rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, góp phần xây dựng đất nước trên con đường hiện đại, văn minh với phương châm “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV (1976), diễn ra khi đất nước vừa kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đã nhấn mạnh: “Một trong những bài học thành công của Việt Nam thời chống đế quốc Mỹ là công tác thanh vận của Đảng thông qua phong trào “Ba sẵn sàng” của miền Bắc và phong trào “Năm xung kích” của miền Nam, đưa hàng triệu thanh niên đi vào mũi nhọn của cuộc chiến đấu, góp phần to lớn vào thắng lợi của sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước.”

Ghi nhận những nỗ lực, cống hiến quan trọng của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội trong phong trào “Ba sẵn sàng”, năm 2014, nhân kỷ niệm 50 năm phong trào “Ba sẵn sàng”. Đảng và Nhà nước đã phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân cho Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hà Nội vì đã có thành tích đặc biệt xuất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mà đỉnh cao là phong trào “Ba sẵn sàng”.

Khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, tiếp nối tinh thần của phong trào “Ba sẵn sàng”, Trung ương Đoàn Thanh niên cộng Hồ Chí Minh đã phát động trong thanh niên cả nước nhiều chương trình hành động tiêu biểu, như “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”; “Nghĩa tình biên giới hải đảo”, “Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê hương”, “Đồng hành cùng ngư dân trẻ ra khơi”, “Góp đá xây Trường Sa”; các phong trào: “Tuổi trẻ chung tay xây dựng Nông thôn mới”, “Thanh niên tham gia xây dựng văn minh đô thị”, “Sinh viên 5 tốt”, “3 trách nhiệm”, “Sáng tạo trẻ”...

Đặc biệt là các phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế-xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” đã được triển khai rộng rãi với hàng chục triệu lượt thanh niên tham gia.

Cùng với đó, Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè, trải qua hơn 20 năm triển khai, đến nay đã trở thành phong trào rộng lớn trong thanh niên mang lại nhiều kết quả to lớn.

Nhiều đội thanh niên, sinh viên tình nguyện đã không ngại khó khăn, gian khổ để đến với đồng bào vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng để có các hoạt động thiết thực giúp đỡ bà con, như: dạy học, làm lại nhà cửa, khám chữa bệnh.

Nhiều trí thức trẻ trong các lĩnh vực kinh tế-xã hội đã về tận những nơi khó khăn, gian khổ, cầm tay, chỉ việc, giúp bà con nông dân, người dân phát triển kinh tế, thoát nghèo, làm giàu cho quê hương, đất nước.

Khi đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, thiên tai diễn ra bất thường, các cấp bộ Đoàn đều chủ động triển khai các sáng kiến vì cộng đồng; chú trọng các hoạt động trên nền tảng số, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin.

Hình ảnh đoàn viên thanh niên trong các lực lượng ứng cứu, giải cứu, bảo vệ tính mạng và tài sản của đồng bào, hỗ trợ nhu yếu phẩm... trong đại dịch COVID-19 và trong khắc phục hậu quả của thiên tai đã trở thành hình ảnh tiêu biểu của người đoàn viên thế hệ mới, hết lòng hết sức vì Tổ quốc, vì nhân dân.

Gần 60 năm đã trôi qua, phong trào “Ba sẵn sàng” đã đi vào lịch sử như một thiên anh hùng ca của tuổi trẻ, là nền tảng để thanh niên cả nước nói chung và thanh niên Thủ đô nói riêng, tiếp bước gánh vác sứ mệnh lịch sử của thanh niên trong thời đại mới.

Tinh thần “Ba sẵn sàng” sẽ còn trường tồn, góp phần cổ vũ và khích lệ, đưa quá khứ về với hiện tại, giúp cho thanh niên ngày càng xứng đáng là lớp người trẻ tuổi làm chủ nước nhà, xây dựng đất nước ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như mong muốn của Bác Hồ kính yêu.