Thủ tướng khích lệ "genZ" dũng cảm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo

Sự kiện do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) chủ trì, phối hợp với Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, UBND TP Cần Thơ tổ chức.

Ngày hội nằm trong khuôn khổ các hoạt động tiếp tục triển khai Quyết định số 1665/QĐ-TTg ngày 30/10/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt đề án "Hỗ trợ học sinh, sinh viên (HSSV) khởi nghiệp đến năm 2025".

Thủ tướng tham quan không gian trưng bày các gian hàng khởi nghiệp và nghe chia sẻ các ý tưởng của HSSV (Ảnh: VGP/Nhật Bắc)

Cùng dự có nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Nguyễn Thị Doan; Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn; Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung; Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt; Bí thư Thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Bùi Quang Huy; Lãnh đạo các Bộ, ban, ngành Trung ương; lãnh đạo TP Cần Thơ và các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo tinh thần Đề án 1665, ngày hội khởi nghiệp quốc gia của HSSV được tổ chức hằng năm từ năm 2018 đến nay. Ngày hội đã thực sự trở thành sân chơi trí tuệ, nơi hình thành các ý tưởng, những nghiên cứu khoa học giá trị nhằm thúc đẩy khát vọng khởi nghiệp của giới trẻ; tạo môi trường thuận lợi để hỗ trợ học sinh sinh viên hình thành và hiện thực hóa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp.

Theo các báo cáo, ý kiến tại sự kiện, trong giai đoạn 2018-2023, đề án đạt được hầu hết các mục tiêu. 100% các đại học, học viện, trường (đại học, cao đẳng, trung cấp) có kế hoạch triển khai hỗ trợ HSSV khởi nghiệp. 90% HSSV được tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, được trang bị kiến thức, kỹ năng về khởi nghiệp trước khi tốt nghiệp. Tỉ lệ sinh viên khởi nghiệp sau 5 năm tốt nghiệp khoảng 8%.

Đề án đã thu hút được gần hơn 3.000 dự án khởi nghiệp của HSSV và trên 4.000 ý tưởng, dự án khởi nghiệp thuộc lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.

Một số dự án đã được đầu tư thành công như dự án "Bê tông xanh thân thiện với môi trường" của nhóm sinh viên trường Đại học Mỏ - Địa chất hay dự án "Sản xuất và kinh doanh các sản phẩm từ quả Sơn Tra (táo mèo)" của nhóm các học sinh trường THPT Trần Nhật Duật, tỉnh Yên Bái…

Thủ tướng phát biểu tại lễ khai mạc Ngày hội Khởi nghiệp Quốc gia của HSSV lần thứ VI

Đến hết năm 2023 đã có 110 không gian làm việc chung dành cho khởi nghiệp trong các trường đại học; hơn 120 trường đại học đã đưa khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thành một môn học bắt buộc hoặc tự chọn; 10 cơ sở đào tạo đã bố trí được các quỹ hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp.

Tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh các cấp đã tổ chức hơn 3.000 cuộc thi ý tưởng sáng tạo, thu hút gần 370.000 lượt thanh niên tham gia với gần 14.000 ý tưởng khởi nghiệp; hỗ trợ gần 16.000 dự án với tổng kinh phí gần 700 tỷ đồng.

Việc kết nối các chủ thể hỗ trợ khởi nghiệp trong toàn hệ sinh thái đã có những chuyển biến cơ bản; đã xây dựng được mạng lưới Kết nối Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Khởi nghiệp các trường đại học, cao đẳng.

Muốn có khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, phải có con người đổi mới sáng tạo

Phát biểu tại lễ khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo là một động lực và nguồn lực quan trọng trong sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Muốn có khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, thì phải có con người đổi mới sáng tạo. Khởi nghiệp cần sự đam mê, quyết tâm, lòng kiên trì và sự dũng cảm vượt qua chông gai, thử thách để hướng tới thành công.

Theo Thủ tướng, tới dự Lễ khai mạc Ngày Hội khởi nghiệp quốc gia của HSSV lần thứ VI hôm nay, tại TP Cần Thơ - Tây Đô "gạo trắng nước trong" - một địa phương đi đầu về đổi mới sáng tạo, chúng ta rất vui mừng được gặp gỡ những gương mặt HSSV thông minh, năng động và đầy nhiệt huyết, hoài bão.

"Ở các em - những chủ nhân tương lai của đất nước, tôi cảm nhận rõ niềm đam mê, nỗi khát vọng, lòng quyết tâm và sự kiên trì, dũng cảm để khởi nghiệp, cống hiến. Với thế hệ trẻ đầy nhiệt huyết hôm nay, luôn mang trong mình truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, kế tục tinh thần tự lực, tự cường, ý chí, sự quyết tâm, sự đam mê, cống hiến hết mình của các thế hệ đi trước, chúng ta càng tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước mà thế hệ trẻ, thanh niên là chủ thể", Thủ tướng phát biểu.

"Tôi mong muốn tinh thần khởi nghiệp sống mãi, không có giới hạn, không có điểm dừng trong thế hệ trẻ. Khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo phải dũng cảm và chấp nhận rủi ro, có sự đầu tư, không cầu toàn, không nóng vội", Thủ tướng chia sẻ thêm.

Thủ tướng và các đại biểu thực hiện nghi thức khai mạc Ngày hội Khởi nghiệp Quốc gia của HSSV lần thứ VI

Theo Thủ tướng, nhìn lại lịch sử của Cách mạng Việt Nam, với quan điểm "dân giàu thì nước mạnh", tinh thần khởi nghiệp đã được Bác Hồ kính yêu nhắc đến từ rất sớm. Trong Thư gửi các giới Công thương Việt Nam ngày 13/10/1945, Bác viết: "Nền kinh tế quốc dân thịnh vượng nghĩa là các sự kinh doanh của các nhà công nghiệp, thương nghiệp thịnh vượng".

Thấm nhuần tư tưởng đó của Người, những năm qua, Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, đã ban hành và triển khai hiệu quả nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ, khuyến khích khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

Trong những năm gần đây, phong trào khởi nghiệp đã lan tỏa rộng khắp, từ thành phố đến nông thôn và đến tận các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tinh thần doanh nhân, khát vọng khởi nghiệp khởi sắc ở hầu hết các tầng lớp, thế hệ người dân, nhất là trong giới trẻ.

Thủ tướng đánh giá, qua hơn 6 năm thực hiện, Đề án 1665 đã đạt được những kết quả quan trọng như các báo cáo, ý kiến đã chỉ ra.

Đặc biệt, Thủ tướng vui mừng khi các hoạt động, dự án khởi nghiệp của HSSV đều dựa trên đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, dựa vào nhu cầu thị trường, của người dân, của cuộc sống và dựa vào tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của đất nước, đi vào các vấn đề khó khăn, thách thức để đưa ra các giải pháp hóa giải, tháo gỡ.

"Chúng ta tự hào có nhiều HSSV Việt Nam đã đạt thành tích cao trong học tập, nghiên cứu khoa học ở trong nước, nước ngoài và được tuyển dụng làm việc tại các tập đoàn, công ty công nghệ lớn của thế giới như Facebook, Space X, Google, Quora…", Thủ tướng chia sẻ.

Cùng với đó, Ngày hội Khởi nghiệp quốc gia của HSSV là ngày hội tôn vinh khoa học công nghệ, nền tảng nghiên cứu khoa học và ứng dụng khoa học công nghệ.

Hơn 700 dự án khởi nghiệp tham dự ngày hội năm 2024

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao và biểu dương những kết quả tích cực về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong học sinh sinh viên, thanh niên Việt Nam thời gian qua, đóng góp vào thành công chung của cả nước; hoan nghênh các Bộ, ngành, địa phương, nhất là Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tập trung chỉ đạo tổ chức tốt Ngày hội khởi nghiệp quốc gia của HSSV hằng năm, từ năm 2018 đến nay.

"Tinh thần khởi nghiệp, phong trào khởi nghiệp và kết quả khởi nghiệp đã và đang đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn cách mạng mới - thời đại Hồ Chí Minh", Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đạt được là cơ bản, hệ sinh thái khởi nghiệp của chúng ta vẫn còn những hạn chế, bất cập.

Hệ sinh thái khởi nghiệp nói chung và hệ sinh thái khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục nói riêng vẫn còn hạn chế, thiếu sự gắn kết; còn có khoảng cách so với các nước trong khu vực, thế giới.

Các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp đối với HSSV triển khai còn chậm. Hoạt động ươm tạo, khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục đại học chưa đi vào chiều sâu; hệ thống cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm chưa đầy đủ.

Nhiều thành tố của hệ sinh thái chưa thực sự đủ mạnh. Cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các cơ sở giáo dục, đào tạo tại các địa phương còn khá thận trọng; các dự án triển khai còn ở mức độ khiêm tốn, sức lan tỏa chưa cao, tác động chưa lớn.

Đội ngũ cán bộ tư vấn hỗ trợ khởi nghiệp có kinh nghiệm, kỹ năng chuyên sâu còn ít. Tâm lý ngại rủi ro vẫn còn trong cả đội ngũ cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục và đội ngũ chuyên gia.

"1 đẩy mạnh, 2 tăng cường, 3 kết nối, 4 tập trung, 5 khuyến khích" đổi mới sáng tạo

Về bối cảnh thời gian tới, Thủ tướng cho rằng chúng ta đang sống trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhất là cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động mạnh mẽ tới tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, tất cả các quốc gia, khu vực.

Trong một thế giới liên tục thay đổi với những thành tựu đột phá về khoa học công nghệ, nhiều ngành, lĩnh vực mới nổi đang thu hút sự quan tâm, đầu tư trên toàn cầu như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), hydrogen…

Đây là thách thức nhưng cũng chính là cơ hội, nếu chúng ta khai thác tốt các tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của đất nước, từng ngành, lĩnh vực, vùng, địa phương và của Nhân dân ta. Nhất là thế hệ trẻ, "gen Z" với trí thông minh, sự nỗ lực, kiên trì, bền bỉ, tinh thần tự lực, tự cường, vượt khó vươn lên, sự quyết tâm cao và sự chủ động, thích ứng linh hoạt trước sự biến động của tình hình.

Về định hướng, mục tiêu, Đảng, Nhà nước xác định phát triển đất nước nhanh, bền vững dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát huy nguồn lực bên trong (con người, thiên nhiên, truyền thống văn hóa, lịch sử) là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, sức mạnh bên trong và bên ngoài.

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030 khẳng định, phát triển nguồn nhân lực gắn với khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong 3 đột phá chiến lược, là quốc sách hàng đầu cho phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới; là một động lực chính để thúc đẩy tăng trưởng, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế, cũng như của từng ngành, lĩnh vực, vùng, địa phương và doanh nghiệp.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã xác định: "Phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính để tăng trưởng kinh tế" và "Đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia; phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo".

Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo chính là một yếu tố nền tảng của chuyển đổi số và chuyển đổi xanh - hai yếu tố quan trọng nhất của quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế trên phạm vi toàn cầu và đặc biệt quan trọng đối với nước ta hiện nay.

Đề án 1665 đề ra mục tiêu: "Thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp của HSSV và trang bị các kiến thức, kỹ năng về khởi nghiệp cho HSSV trong thời gian học tập tại các nhà trường; tạo môi trường thuận lợi để hỗ trợ HSSV hình thành và hiện thực hóa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp, góp phần tạo việc làm cho HSSV sau khi tốt nghiệp".

Thủ tướng nhấn mạnh, để hoạt động khởi nghiệp trong HSSV phát triển đột phá, thực sự trở thành phong trào rộng khắp trên cả nước, cần có sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, sự hỗ trợ của Nhân dân, doanh nghiệp; với những cơ chế, chính sách, giải pháp hỗ trợ cụ thể, phù hợp, thiết thực, hiệu quả cả trước mắt và lâu dài.

Về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thời gian tới, Thủ tướng cơ bản nhất trí với các nhiệm vụ, giải pháp đã nêu tại báo cáo của Bộ GD&ĐT; đồng thời đề nghị Bộ GD&ĐT cùng các cấp, các ngành, các địa phương tập trung thực hiện quyết liệt đồng bộ, hiệu quả "1 đẩy mạnh, 2 tăng cường, 3 kết nối, 4 tập trung, 5 khuyến khích".

Trên cơ sở đó, Thủ tướng đề nghị Đoàn TNCS Hồ Chí Minh triển khai sâu rộng chương trình "Thanh niên khởi nghiệp"; trọng tâm là phát triển năng lực khởi nghiệp của thanh niên Việt Nam, tham gia kiến tạo môi trường hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp phát triển đất nước trên cơ sở khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tri thức, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ.

Cùng với đó, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ GD&ĐT, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các cơ quan liên quan triển khai hiệu quả chương trình phối hợp, trong đó tập trung đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ cụ thể nhằm thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong thanh niên, học sinh sinh viên. Triển khai hiệu quả 3 phong trào: Phong trào học tập ngoại ngữ, phong trào học tập công nghệ thông tin, chuyển đổi số, phong trào bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hâu.

Đối với các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục phổ thông, Thủ tướng đề nghị tổ chức triển khai hiệu quả các cơ chế, chính sách đã ban hành; chủ động bố trí nguồn lực, sớm xây dựng, hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp; xây dựng cơ chế phối hợp với doanh nghiệp để hình thành các trung tâm ươm tạo doanh nghiệp trong nhà trường. Các đơn vị cần hỗ trợ cán bộ, giảng viên đăng ký sở hữu bằng độc quyền sáng chế; có giải pháp hỗ trợ thúc đẩy việc thành lập doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp khoa học công nghệ nhằm khai thác, hoàn thiện và thương mại hóa sản phẩm...