Tiết kiệm nước - Hành động nhỏ, ý nghĩa lớn

Tình trạng thiếu nước sẽ diễn ra nghiêm trọng nếu không được kiểm soát

Theo thống kê sơ bộ trên toàn quốc, nguồn nước ở Việt Nam hiện đang được khai thác phục vụ cho các mục đích sử dụng khoảng 84 tỷ m3/năm, trong đó từ nước dưới đất khoảng 3,8 tỷ m3/năm (tương đương 10,5 triệu m3/ngày), nước mặt khai thác sử dụng khoảng 80,6 tỷ m3/năm (221 triệu m3/ngày).

Việc khai thác, sử dụng tập trung chủ yếu vào 7 - 9 tháng mùa khô; Trong đó trên 80% lượng nước được sử dụng cho mục đích nông nghiệp (khoảng 65 tỷ m3/năm) và cơ cấu sử dụng nước đang có xu hướng tăng dần cho công nghiệp, thủy sản và sinh hoạt. Dự báo đến năm 2030 nhu cầu nước khoảng 122 tỷ m3/năm, tăng 1,5 lần so với hiện nay, tình trạng thiếu nước diễn ra nghiêm trọng nếu không được kiểm soát.

Tình trạng thiếu nước sẽ diễn ra nghiêm trọng nếu không được kiểm soát

Hiện nay, một số địa phương vẫn còn khó khăn trong việc tiếp cận nguồn nước sạch, an toàn. Theo dự báo, có 11/16 lưu vực sông chính của Việt Nam sẽ đối mặt với tình trạng căng thẳng về nước, đặc biệt là trên 4 lưu vực sông chính: sông Hồng - Thái Bình, sông Cửu Long, sông Đồng Nai và sông Đông Nam Bộ.

Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới (WB), Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Việt Nam là nước có hiệu quả sử dụng nước thấp. Cụ thể các ngành như: Nông nghiệp là ngành sử dụng nước lớn nhất, tuy nhiên hiệu quả sử dụng nước cũng thấp nhất.

Các đô thị ngày càng tăng trong khi tình trạng sử dụng nước lãng phí, kém hiệu quả vẫn còn phổ biến. Tỷ lệ thất thoát nước cho cấp nước đô thị và nông thôn còn ở mức cao (khoảng 25%), công suất khai thác nước thực tế còn thấp hơn rất nhiều so với năng lực thiết kế, nhất là khai thác nước trong thủy lợi, nông nghiệp. Hầu hết các hệ thống công trình thủy lợi đều chưa khai thác đạt năng lực thiết kế (chỉ ở mức từ 50 đến 90%) tùy theo từng khu vực. Trong khi, việc điều tiết nước, hiệu quả sử dụng nước thấp, chưa tiết kiệm, thất thoát nước còn lớn (trong thủy lợi khoảng 30%).

Đối với hệ thống thủy lợi, hệ thống kênh mương dẫn nước mới chỉ bê tông hóa các hạng mục đầu mối quan trọng, hầu hết hệ thống đấu nối ra đồng ruộng là các kênh đất, được xây dựng từ khá lâu, trình độ khoa học công nghệ còn thấp nên thất thoát nước còn lớn và rất khó kiểm soát. Hầu hết hệ thống kênh dẫn đang sử dụng hiện nay là kênh hở nên việc bốc hơi nước trong điều kiện mùa khô là cao.

Nhiều hồ được xây từ rất lâu nên công nghệ sử dụng lạc hậu, chủ yếu là đập đất; Hạ tầng đấu nối đi kèm không thể tương thích cũng làm giảm hiệu quả hoạt động của công trình. Nhiều hồ không thể tích được đủ nước theo dung tích thiết kế, thậm chí không thể tích nước, mất an toàn... nên cũng ảnh hưởng đến hiệu quả khai thác, sử dụng nước.

Bắt đầu từ những hành động nhỏ để thúc đẩy những thay đổi lớn

Để nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang thực hiện xây dựng Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) tập trung vào 4 chính sách đã được Quốc hội thông qua tại Nghị Quyết số 50/2022/QH15 ngày 13/6/2022, gồm: Bảo đảm an ninh nguồn nước; Xã hội hóa ngành nước; Kinh tế tài nguyên nước; Bảo vệ tài nguyên nước, phòng chống tác hại do nước gây ra và đề xuất sửa đổi bổ sung một số chính sách khác. Theo đó, Bộ đã nghiên cứu, bổ sung những quy định mới nhằm nâng cao hiệu quả trong trong khai thác, sử dụng nước và quản lý nguồn nước hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, hưởng ứng Ngày nước thế giới năm 2023, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tuyên truyền hưởng ứng thông điệp “Thúc đẩy sự thay đổi” qua các khẩu hiệu tuyên truyền: Tiết kiệm nước để bảo vệ hành tinh của chúng ta; Tiết kiệm nước phải là ưu tiên hàng đầu của chúng ta; Tiết kiệm nước hôm nay là tiết kiệm nước cho tương lai; Hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ để thúc đẩy những thay đổi lớn...

Ngoài ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang triển khai các hoạt động như: Hướng dẫn gửi các bộ, ngành, đoàn thể Trung ương, địa phương, các hiệp hội doanh nghiệp… tổ chức các hoạt động thiết thực hưởng ứng Ngày nước thế giới (kết hợp với Ngày khí tượng thế giới năm 2023) với quy mô tinh gọn, tập trung vào các hoạt động truyền thông hưởng ứng...

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng xây dựng phóng sự về Ngày nước thế giới đề cập đến những điểm mới của Luật Tài nguyên nước sửa đổi, các giải pháp khai thác, bảo vệ và sử dụng bền vững nguồn nước; Tổ chức, tham gia các tọa đàm về lĩnh vực tài nguyên nước và biến đổi khí hậu

Thông điệp của Ngày nước thế giới năm 2023 đã nhấn mạnh vai trò của nước là nền tảng cho tất cả các khía cạnh trong cuộc sống và là cốt lõi của sự phát triển bền vững ở mỗi quốc gia; Đồng thời hướng đến giải quyết cuộc khủng hoảng về nước và vệ sinh môi trường trên toàn cầu; Qua đó, kêu gọi cộng đồng cùng thực hiện các chương trình hành động bảo vệ tài nguyên nước, thay đổi cách thức sử dụng, khai thác và quản lý nước trong cuộc sống hằng ngày.

Với mỗi chúng ta, cần phải có những hành động trách nhiệm để có thể góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên nước. Đó là không đổ chất thải thực phẩm, dầu thải, thuốc, hóa chất xuống nhà vệ sinh hoặc cống rãnh gia đình; Quản lý chất thải thông qua các nhà máy xử lý rác thải; Tham gia trồng nhiều cây xanh; Khai thác, sử dụng nguồn nước theo đúng khuyến cáo, chỉ dẫn khoa học; Tìm nguồn nước, bảo vệ nguồn nước và chia sẻ nguồn nước hợp lý;... Hay như cách mà cán bộ, chiến sĩ nơi biên giới, hải đảo vẫn thường làm là tắm tiết kiệm nước hơn, không để lãng phí nước trong sinh hoạt và tận dụng mọi nguồn nước có thể để chăm sóc cây xanh. Hãy bắt đầu từ những hành động nhỏ để thúc đẩy những thay đổi lớn!