Tìm về truyền thống với "Tết Việt 2025" tại Hoàng thành Thăng Long

Không gian Tết truyền thống

Không gian trưng bày “Tết xưa - Tết thời bao cấp” đưa người xem ngược dòng thời gian trở về “Tết xưa - Tết thời bao cấp” của thập kỷ 70, 80 để cùng sống lại một giai đoạn lịch sử đặc biệt của đất nước.

Tết thời bao cấp tuy còn thiếu thốn về vật chất nhưng đầy ắp tình người và thiêng liêng. Tết là sự chờ đợi, háo hức, là mong ước hi vọng với biết bao niềm vui dành cho tất cả mọi người. Gần đến những ngày giáp Tết, các cửa hàng mậu dịch lúc nào cũng đông nghịt người đứng xếp hàng chờ mua hàng Tết bằng tem phiếu.

Không gian Tết xưa tại Hoàng thành Thăng Long

Túi hàng Tết thường có hộp mứt Hà Nội, gói chè Ba Đình, thuốc lá Thăng Long (hoặc Điện Biên / Chiến Thắng / Sông Hồng), chai rượu chanh Thanh Mai (hoặc rượu tằm, rượu cam, rượu cà phê), gói kẹo mềm...

Thực phẩm ngày Tết gồm có gạo nếp, đậu xanh, lá rong, bóng bì, bánh đa nem, miến, măng khô, mỳ chính, hạt tiêu, nước mắm, dấm, trứng, thịt lợn, thịt gà...

Bên cạnh đó, phong tục dọn dẹp nhà cửa, thú chơi hoa Tết (hoa đào, hoa dơn, thược dược, đồng tiền..), treo tranh Tết (phổ biến là bộ cuốn thư, câu đối, mâm ngũ quả, lục bình...), gói bánh chưng, bao sái bàn thờ, chuẩn bị đồ lễ cúng ông Công ông Táo, cúng giao thừa, cúng tổ tiên, chúc Tết, du xuân... vẫn được Nhân dân gìn giữ, tiếp nối.

Điều đó cho thấy, dù xã hội có nhiều đổi thay, nhưng Tết nay và Tết xưa vẫn mang trong mình những giá trị chung.

“Tết thời bao cấp” được tái hiện qua 3 không gian trưng bày: Gian hàng Mậu dịch quốc doanh, Gian hàng tranh - hoa - pháo Tết và Không gian thờ cúng. Mặc dù không gian trưng bày không lớn nhưng đã làm nổi bật được đời sống vật chất, tinh thần và văn hóa tâm linh của người dân Thủ đô Hà Nội cách đây nửa thế kỷ.

Khám phá “Nghi lễ Tết cung đình ngày xuân”

Trải qua các triều đại Lý, Trần, Lê sơ, trong cung đình thời Lê Trung hưng đã hình thành nên một hệ thống các nghi lễ Tết cung đình mùa xuân trong đó, có 3 nghi lễ đặc biệt quan trọng là lễ tiến lịch, lễ tiến xuân ngưu và lễ chính đán.

Lễ tiến lịch được xem là nghi lễ đầu tiên của triều đình báo hiệu cho Nhân dân cả nước biết về thời khắc “Tết đến xuân về”.

Trong các triều đại phong kiến phương Đông, nhà vua coi mình là thiên tử, là người nối giữa trời và dân nên phải có trách nhiệm làm lịch báo cho dân biết thời gian, thời tiết để Nhân dân làm nông vụ, tế lễ và ổn định đời sống.

Lễ tiến Xuân ngưu được tổ chức vào ngày lập xuân. Theo quan niệm của người xưa, một năm có 12 tháng, mỗi tháng tượng trưng cho hình ảnh một con vật thuộc 12 con giáp, tháng cuối cùng của năm biểu tượng là Trâu nên gọi là tháng Sửu.

Thời điểm này vẫn là mùa đông giá rét, làm tượng trâu ban đầu với nghĩa tống tiễn mùa đông lạnh giá; sau có thêm tục đả xuân ngưu mang ý trấn át, xua đuổi khí lạnh mùa đông, đón chào mùa xuân.

Lễ Chính đán được tổ chức vào sáng sớm ngày mồng Một Tết với nghi thức Đại triều trang trọng, tôn nghiêm, diễn ra tại sân điện Kính Thiên. Lễ Chính đán là một nghi lễ triều hội, là dịp nhà vua, hoàng tộc và trăm quan gặp gỡ nhau ngày đầu năm mới, cùng chúc tụng cho nhà vua trường thọ, nhân dân ấm no yên vui, xã tắc vừng bền cường thịnh.

Trong lễ Chính đán, 12 xứ trong cả nước dâng biểu chúc mừng nhà vua. Nhân dịp này nhà vua cũng ban yến, ban tiền thưởng xuân cho văn võ bá quan. Việc ban yến, ban tiền là một phong tục có từ thời Lý - Trần, thể hiện sự quan tâm của người đứng đầu đất nước đối với thần dân của mình.

Du khách thích thú check-in các điểm trưng bày

Cả 3 nghi lễ đều được trưng bày thông qua hình thức giới thiệu tư liệu, diễn giải bằng tranh vẽ phỏng dựng và hiện vật mô hình, giúp du khách có thể hình dung ra được phần nào đời sống chính trị, văn hóa, lịch sử quá khứ vàng son hoàng cung xưa kia.

Bên cạnh đó, du khách cũng sẽ được tìm hiểu về nghi lễ thả cá chép tiễn ông Công ông Táo về trời; Lễ dựng Nêu; Lễ đổi gác; Lễ Khai xuân.

Trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 Trung tâm bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức các chương trình múa rối đặc sắc phục vụ du khách vào các ngày từ mùng 2 đến mùng 5 Tết.