Chính phủ đề nghị phát hành trái phiếu trả nợ 22.090 tỷ đồng cho BHXH

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết về xử lý một số vấn đề phát sinh trong điều hành ngân sách nhà nước năm 2017 và dự toán ngân sách nhà nước các năm 2018 - 2020.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết về xử lý một số vấn đề phát sinh trong điều hành ngân sách nhà nước năm 2017 và dự toán ngân sách nhà nước năm các năm 2018 – 2020.

Cụ thể, Chính phủ trình Quốc hội về việc phân chia khoản thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước năm 2017. Căn cứ các quyết định phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước đã được Bộ TN-MT, UBND tỉnh ban hành, dự kiến năm 2018 có 32 địa phương phát sinh nguồn thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước, với tổng số khoảng 326,6 tỷ đồng.

Trong dự toán ngân sách nhà nước (NSNN) và phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2018 đã xác định: đối với trường hợp giấy phép do cơ quan trung ương cấp thì phân chia 70% số thu cho ngân sách trung ương, 30% cho ngân sách địa phương; trường hợp giấy phép do UBND cấp tỉnh cấp, thì phân chia 100% cho ngân sách địa phương (các Nghị quyết này thực hiện từ ngày 1 -1-2018).

Tuy nhiên, do Nghị định số 82/2017/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 1/9/2017, nên trong 4 tháng cuối năm 2017, đã có phát sinh số thu cấp quyền khai thác tài nguyên nước khoảng 50 tỷ đồng ở 14 địa phương, hiện chưa có hướng dẫn về việc phân chia nguồn thu này trong năm 2017. Vì vậy, Chính phủ trình Quốc hội cho phép thực hiện phân chia nguồn thu cấp quyền khai thác tài nguyên nước phát sinh 4 tháng cuối năm 2017 tương tự như nguyên tắc phân chia số thu phát sinh trong dự toán NSNN năm 2018 mà Quốc hội đã quyết định.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải trình bày Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về xử lý một số vấn đề phát sinh trong điều hành ngân sách nhà nước năm 2017 và dự toán ngân sách nhà nước năm các năm 2018 – 2020.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Tài chính - ngân sách của Quốc hội đề nghị Quốc hội quyết định tỷ lệ phần trăm phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương đối với khoản thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước từ năm 2017 theo tỷ lệ trên cho cả thời kỳ ổn định ngân sách giai đoạn 2017-2020.

Đối với việc xử lý nghĩa vụ của NSNN đối với quỹ bảo hiểm xã hội (BHXH) liên quan đến khoản đóng góp BHXH cho người lao động làm việc trong khu vực nhà nước trước ngày 1-1-1995, Chính phủ cho biết, Luật BHXH năm 2006 quy định hằng năm, Nhà nước chuyển từ ngân sách một khoản kinh phí vào Quỹ BHXH bắt buộc để đóng BHXH cho thời gian làm việc trước ngày 1/1/1995 đối với người lao động có thời gian làm việc trong khu vực nhà nước trước ngày 1/1/1995.

Căn cứ quy định của Luật BHXH, Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội, trong đó xác định nghĩa vụ của NSNN đối với Quỹ BHXH bắt buộc liên quan đến khoản đóng BHXH cho người lao động có thời gian làm việc trong khu vực nhà nước trước năm 1995 là 22.090 tỷ đồng. Ủy ban thường vụ Quốc hội đã có Nghị quyết số 1083/2015 giao Chính phủ thực hiện chuyển kinh phí từ NSNN hằng năm vào Quỹ để đóng BHXH cho người lao động có thời gian làm việc trong khu vực nhà nước trước ngày 1/1/1995 theo quy định của Luật BHXH và hoàn thành vào năm 2020. Tuy nhiên, trong dự toán NSNN năm 2016-2017 chưa bố trí để xử lý khoản nợ 22.090 tỷ đồng nêu trên.

Lý do là hiện tại hằng năm Quỹ BHXH đều có kết dư; nếu NSNN bố trí chuyển 22.090 tỷ đồng vào quỹ thì cũng được Bảo BHXH Việt Nam sử dụng để đầu tư mua trái phiếu Chính phủ.

Tuy nhiên, để xử lý dứt điểm vấn đề này, Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội lộ trình trả nợ 22.090 tỷ đồng theo hình thức phát hành trái phiếu Chính phủ nhận nợ với Quỹ BHXH bắt buộc (trong đó: năm 2018 khoảng 6.000 tỷ đồng, năm 2019 khoảng 7.000 tỷ đồng và năm 2020 khoảng 9.090 tỷ đồng). Đồng thời, NSNN sẽ phải tính và trả lãi phát sinh đối với khoản nợ Quỹ BHXH bắt buộc nêu trên từ ngày 1-1-2016 (thời điểm xác nhận nghĩa vụ của NSNN đối với Quỹ theo Nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội).

Về lãi phát sinh đối với khoản nợ này, Chính phủ tính toán cụ thể gắn với lộ trình, mức lãi suất phát hành trái phiếu Chính phủ nhận nợ chính thức với BHXH Việt Nam và sẽ được cộng dồn vào cuối kỳ (năm 2020) để thanh toán, hoặc phát hành trái phiếu Chính phủ bổ sung để nhận nợ với BHXH.

Chính phủ cam kết việc phát hành trái phiếu Chính phủ nhận nợ với BHXH Việt Nam không làm tăng bội chi NSNN và vẫn đảm bảo cân đối NSNN, an toàn nợ công giai đoạn 2018-2020; ngân sách trung ương tăng chi trả nợ lãi trong 2 năm 2019-2020 khoảng 1,3 nghìn tỷ đồng; nợ công giai đoạn 2018-2020 tăng thêm khoảng 0,4%GDP (đến ngày 31/12/2017, dư nợ công bằng khoảng 61,4% GDP).

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Tài chính - ngân sách của Quốc hội cho rằng, những năm qua, cân đối NSNN khó khăn, chưa thực hiện chuyển kinh phí từ NSNN hằng năm vào Quỹ để BHXH, làm ảnh hưởng đến Quỹ BHXH, đồng thời, không phản ánh hết các khoản NSNN còn nợ, chưa tính đủ nợ công. Vì vậy, để xử lý dứt điểm vấn đề này, Ủy ban nhất trí với đề nghị của Chính phủ về việc phát hành trái phiếu nhận nợ nhằm bảo đảm minh bạch khoản nợ, góp phần an toàn Quỹ BHXH.

Ủy ban cũng cơ bản nhất trí với lộ trình phát hành trái phiếu Chính phủ như Chính phủ đề nghị. Đối với số lãi phát sinh, có thể phát hành trái phiếu Chính phủ để nhận nợ với Quỹ BHXH Việt Nam phù hợp với thực tế hoặc sẽ được cộng dồn vào năm 2020 để thanh toán. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ giải trình rõ tính hợp lý của việc tính lãi từ thời điểm 1-1-2016 trong khi phát hành trái phiếu Chính phủ ghi nợ có lộ trình 3 năm, bắt đầu từ năm 2018. Một số ý kiến đề nghị tính lãi từ thời điểm phát hành trái phiếu Chính phủ nhận nợ, bảo đảm rõ ràng, nhất quán.

Ủy ban đề nghị Chính phủ chú trọng trong điều hành cân đối NSNN, phải kiên quyết bảo đảm tổng mức vay của NSNN được Quốc hội quyết định hằng năm và trần nợ công trong giới hạn quy định.

Tiếp đến phiên thảo luận, một số ĐBQH đã thảo luận xung quanh việc xử lý nghĩa vụ của ngân sách nhà nước (NSNN) đối với quỹ BHXH.

ĐBQH Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) nêu ý kiến: “Quỹ nhà nước nợ người lao động đóng bảo hiểm xã hội từ trước ngày 1/1/1995 là 2.090 tỷ. Ý kiến của đồng chí Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) và các đại biểu nói đều đúng, lẽ ra chúng ta phải trả nợ cả gốc cả lãi từ ngày 1/1/1995 rất chính xác. Xuất phát từ Nghị quyết 1083 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào năm 2015, lúc đó chúng ta bàn rồi, tính lại cả gốc, lãi mẹ đẻ lãi con, nhưng chúng ta nên lưu ý một điều là trong Luật Bảo hiểm xã hội, kể cả Luật Bảo hiểm năm 2006 và năm 2014 đều nói rằng nhà nước bảo hộ quỹ bảo hiểm xã hội, toàn bộ quỹ bảo hiểm xã hội từ trước ngày 01/01/1995 là người lao động không phải đóng bất kỳ một đồng nào bằng tiền lương của mình như bây giờ chúng ta đóng 8% mà toàn bộ do nhà nước chuyển trả và nhà nước phải chịu trách nhiệm khi lương của người về hưu bị biến động trượt giá thì nhà nước phải bù để trả cho người lao động để đảm bảo tiền lương thực tế cho người về hưu nên mới có chuyện hàng năm chúng ta tăng cho người đang đương chức 7% thì lập tức người về hưu cũng được 7%. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định không đòi nợ này vì chúng ta đang khó khăn về ngân sách nên chúng ta tính lãi từ ngày 01/01/2016 là hoàn toàn đúng với tinh thần Nghị quyết 1083. Vừa rồi Chính phủ báo cáo, chúng tôi thấy phương án trình của Bộ Tài chính, Chính phủ trình như thế là hoàn toàn chính xác và đảm bảo được nguyên tắc và đúng theo quy định của Nghị quyết 1083 do Quốc hội quyết định.”.

Liên quan vấn đề bảo hiểm xã hội, về căn cứ tại sao không tính từ 2006- 2015? Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho rằng, hoàn toàn thống nhất với ý kiến của đại biểu Bùi Sỹ Lợi.

Bộ trưởng Dũng cũng cho rằng, một phần vì trong giai đoạn vừa qua ngân sách có khó khăn. "Nếu chúng ta vẫn bố trí cả thì vẫn được, nhưng chúng ta lại ưu tiên cho các mục tiêu khác, nhất là đầu tư, chi về an sinh xã hội, nên chúng ta ưu tiên cho lĩnh vực này, mà lại bỏ ngỏ chỗ này. Đó là một thực tế"- Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết.

Bộ trưởng Dũng nhấn mạnh: "Hôm nay Chính phủ cũng báo cáo Quốc hội 2 nội dung này chúng tôi cho rằng Chính phủ nghiêm túc. Với tinh thần đó, xin Quốc hội thống nhất việc chúng ta nhận lãi từ ngày 1/1/2016 khi Nghị quyết 1083 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có hiệu lực, còn cách tính chúng tôi đã có cách tính, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đã tham gia, chúng ta phân chia lộ trình như vậy, trong dự toán 2017-2018 chúng ta chưa tính lãi khoản này, xin trái phiếu hóa 2019-2020, nếu có điều kiện chúng ta sẽ bố trí trả nợ luôn lãi. Nếu chúng ta vẫn ưu tiên cho đầu tư, cho làm lương, để khoản này lại thì nhập gốc để trái phiếu hóa. Chúng tôi xin phương án mở như vậy".